هشدارهای پی در پی تهران درباره خط قرمز عملیات زمینی در غزه؛
کارت سیاسی ایران قدرت بازدارندگی دارد؟
محبوبه ولی
تنها چند هفته پس از آنکه بنیامین نتانیاهو در سازمان ملل گفت که «آشتی میان فرزندان اسحاق و اسماعیل نزدیک است»، فرزندان آدم نشسته‌اند به نظاره توحشی که از اسرائیل در غزه سر می‌زند. یونیسف روز شنبه اعلام کرد که در پی حملات اسرائیل، بیش از 700 کودک در غزه کشته و دو هزار و 400 تن نیز زخمی شده‌اند. از میان بیش از دو هزار و 400 کشته، نیمی از آنها زن و کودک بوده‌اند.
پس از چندین روز حمله بی‌امان به زیرساخت‌ها، خانه‌ها و حتی پناهگاه‌هایی که از سوی سازمان ملل اداره می‌شوند، اسرائیل دستور تخلیه غزه را داده است. اما تعیین ضرب‌الاجل برای تخلیه در حالی که راهی برای گریز نیست، خود جزئی از همین توحش بی‌امان است.
روز شنبه رسانه‌ها اعلام کردند که ارتش اسرائیل به سه کاروان آوارگانی که در حال ترک شمال غزه بودند حمله کرده و ده‌ها تن که در پی هشدار اسرائیل در حال فرار از مهلکه بودند را کشته است.
آنهایی که جان سال به در برده و خود را به گذرگاه رفح در مرز غزه و مصر رسانده‌اند با مرزهای بسته مواجه شدند. جمال حمس، مدیر تنها بیمارستان در جنوب غزه دیروز به رسانه‌ها گفته است این بیمارستان یک تماس تلفنی از ارتش اسرائیل دریافت کرده مبنی بر اینکه ظرف دو ساعت باید تخلیه شود.
او با بیان اینکه این بیمارستان تنها مرکز پزشکی برای غیرنظامیان است، افزوده: جایی برای رفتن ما وجود ندارد، ما در محاصره هستیم.» پیش از آن سازمان بهداشت جهانی انتقال بیماران را غیرممکن خوانده و دستور انتقال آنها را به منزله «حکم اعدام» عنوان کرده بود.
اظهارات اخیر اسحاق هرتزوگ در پاسخ به سوال یک خبرنگار نیز سند محکمی است از جنایتی عامدانه علیه غیرنظامیان در غزه. او تاکید کرد: «به هیچ وجه پذیرفته نیست که شهروندان غیرنظامی از موضوع اطلاع نداشتند و نقش نداشتند. تمام ملتی که آنجا زندگی می‌کنند مقصر هستند، مردم آنجا باید قیام می‌کردند و با کودتا، با رژیم حاکم غزه می‌جنگیدند.»
«جهان باید به تل‌آویو اجازه دهد»
اسرائیل از حمایت تام و تمام ایالات متحده برخوردار است. آمریکا در حالی که مکرر و موکد کشورهای دیگر را از ورود به جنگ اسرائیل و حماس بر حذر می‌دارد، تاکنون دو ناو هواپیمابر، هواپیماهای حامل سلاح و مهمات و جنگند‌های آمریکایی را به سوی اسرائیل گسیل کرده است.
اسرائیل با این پشتیبانی خود را مهیای عملیات زمینی در خاک غزه کرده است. در این شرایط اما می‌توان گفت آنچه بیش از توان نظامی تعیین کننده است، قدرت سیاسی است؛ قدرت سیاسی برای جلب حمایت‌های بین‌المللی. اینکه اسرائیل تا چه میزان از حمایت سیاسی برخوردار باشد بر روند جنگ اثرگذار خواهد بود.
از همین روست که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا و حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران همزمان سفرهای منطقه‌ای خود را کلید زدند.
بلینکن دیروز پس از سفر به قطر و عربستان راهی مصر شد تا قاهره را برای باز کردن گذرگاه رفح متقاعد کند. این گذرگاه تا لحظه نگارش این گزارش بسته است. صدها شهروند خارجی که در غزه گرفتار شده‌اند امیدوارند مصر مرز را باز کند تا از غزه خارج شوند. قاهره اما با رسیدن کمک‌های بشردوستانه به گذرگاه رفح، اعلام کرده اجازه خروج خارجی‌ها از این گذرگاه را نمی‌دهد، مگر اینکه تضمینی برای ارسال کمک‌ها به غزه وجود داشته باشد.
اینکه اسرائیل تا چه میزان از حمایت سیاسی برخوردار باشد بر روند جنگ اثرگذار خواهد بود. از همین روست که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا و حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران همزمان سفرهای منطقه‌ای خود را کلید زدند
گذشته از آمریکا، قدرت‌های دیگر غربی نیز در سمت اسرائیل ایستاده‌اند. جیمز کورلی، وزیر خارجه انگلیس دیروز در پاسخ به این سوال که آیا بریتانیا به دولت اسرائیل چراغ سبز نشان داده یا خیر، گفت: حماس مسئول رنج مردم فلسطین است.
کاترین کولونا وزیر خارجه فرانسه نیز دیروز در بحبوحه جنگ خود را به اسرائیل رساند تا الی کوهن، همتای اسرائیلی‌اش در دیدار با او و در حضور رسانه‌ها بگوید: «جهان باید به تل‌آویو اجازه بدهد که حماس را شکست دهد.»
او مشخصا تصریح کرده: «جهان قبل از اینکه «تروریسم اسلامگرای قاتل» به دروازه دیگر کشور‌ها برسد، باید به اسرائیل اجازه شکست دادن آن را بدهد.»
تحرکات دیپلماتیک همراه با اخطارهای پی در پی
در عین حال حامیان حماس نیز در این زورآزمایی سیاسی نقش خود را ایفا می‌کنند. قطر به عنوان یکی از این حامیان پس از درخواست آنتونی بلینکن مبنی بر قطع رابطه با حماس، اعلام کرد که دفتر حماس در دوحه را نخواهد بست.
در جبهه شرق، وانگ‌یی، وزیر خارجه چین نیز دیروز در گفت‌وگوی تلفنی با فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان تاکید کرد که «حملات اسرائیل به غزه از چارچوب دفاع از خود فراتر رفته است.»
در میان این حامیان اما ایران حساسیت بیشتری برای اسرائیل و طرف غربی دارد. ایران که همواره به عنوان پشتیبان تسلیحاتی و نظامی نیروهای مقاومت از آن یاد شده، اکنون با تحرکات سیاسی و دیپلماتیک می‌کوشد تا اسرائیل را ناگزیر به عقب‌نشینی کند.
به نظر می‌رسد ایران با توجه به اینکه نمی‌خواهد وارد یک جنگ شود، قصد دارد با کارت سیاسی خود بر مسیر جنگ تاثیر بگذارد. آیا کارت سیاسی ایران و متحدانش آنقدر قدرت بازی دارد که بتواند بدون مداخله نظامی، برنامه اسرائیل و حامیانش درباره غزه را تغییر دهد؟
ایران در خلال دیدارهای دیپلماتیک در قطر، لبنان و عراق و گفت‌وگوهای تلفنی در سطوح بالای سیاسی با عربستان و دیگر کشورهای منطقه، پیام‌های هشدارآمیزی نیز برای اسرائیل می‌فرستد.
هرچه اسرائیل به عملیات زمینی به غزه نزدیک‌تر می‌شود، این هشدارها نیز جدی‌تر می‌شوند.
رسانه آمریکایی اکسیوس دیروز به نقل از دو منبع دیپلماتیک نوشت که ایران روز شنبه با ارسال پیام غیرمستقیم به اسرائیل تاکید کرده که خواهان تشدید تنش در جنگ حماس و اسرائیل نیست اما در صورت ادامه عملیات اسرائیل در غزه، ناچار به مداخله خواهد بود.
آکسیوس توضیح داده که حسین امیرعبداللهیان روز شنبه در بیروت با «تور ونسلند»، نماینده سازمان ملل در امور خاورمیانه دیدار کرده و وقتی ونسلند از امیرعبداللهیان خواسته ایران کمک کند تا از سرایت درگیری در غزه و اسرائیل به منطقه گسترده‌تر در خاورمیانه جلوگیری شود، وزیر امور خارجه ایران پاسخ داده که ایران نمی‌خواهد درگیری به جنگ منطقه‌ای تبدیل شود و می‌خواهد به آزادی غیرنظامیانی که در غزه توسط حماس گروگان گرفته شده‌اند، کمک کند ولی در عین حال ایران خطوط قرمز خود را دارد.
به نوشته این رسانه آمریکایی، وزیر خارجه ایران تاکید کرده «اگر عملیات نظامی اسرائیل ادامه پیدا کند- و به ویژه اگر اسرائیل به وعده خود مبنی بر حمله زمینی به غزه عمل کند- ایران باید پاسخ دهد.»
سند معتبرتر مصاحبه دیروز امیرعبداللهیان با الجزیره است. او صریحا به این شبکه عربی گفت: «به رژیم صهیونیستی از طریق حامیانش اعلام کردیم که اگر از جنایات خود در غزه دست برندارد، دیگر فردا دیر خواهد بود.»
او اضافه کرده: «ایران نمی‌تواند صرفا نظاره‌گر این وضعیت باشد. اگر دامنه جنگ گسترش پیدا کند، خسارات سنگینی به آمریکا نیز وارد خواهد شد.»
هشدارهای ایران قدرت بازدارندگی دارند؟
آیا چنین تهدیدهایی می‌تواند اسرائیل و طرف‌های غربی را نسبت به گسترش جنگ نگران کرده و آنها را از حملات بیشتر علیه غزه بازدارد؟
در پی این پیام‌های ایران، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید دیروز در گفت‌وگو با سی‌بی‌اس نسبت به احتمال ایجاد جبهه جدیدی در مرز شمالی اسرائیل با لبنان هشدار داد و گفت: نمی‌توانیم این موضوع را رد کنیم که ایران تصمیم بگیرد به طور مستقیم دخالت کند. ما باید برای هر رویداد احتمالی آماده شویم.»
نزدیکی ایران و حزب‌الله لبنان نگرانی‌ها درباره هشدارهای ایران را افزایش می‌دهد. امیرعبداللهیان در جریان سفرهای منطقه‌ای خود با سیدحسن نصرالله نیز دیدار کرده و ضمن تکرار اخطارها به اسرائیل، گفته است: «من از سناریوهای مدنظر حزب‌الله اطلاع دارم. هر قدمی از جانب مقاومت به زلزله‌ای برای اسرائیل خواهد انجامید.»
تحلیلگران معتقدند ایران به دلایلی از جمله تبعات سنگین آن به جنگ ورود نخواهد کرد و اسرائیل با حمایت همه جانبه غرب علی‌رغم تمام هزینه و تلفاتی که ممکن است در غزه بدهد برای بازگرداندن حیثیت خود عملیات زمینی در غزه را صورت خواهد داد؛ حماس را تضعیف خواهد کرد و طرف سومی نیز در جنگ درگیر نخواهد شد.
این گروه با تاکید بر روابط مستحکم تجاری و اقتصادی اعراب منطقه با اسرائیل، مداخله آنها را منتفی می‌دانند.
برخی چون علی مطهری در ایران معتقدند که اگر اسرائیل بخواهد حمله زمینی کند و در غزه دست به نسل‌کشی بزند، نیروهای تحت امر ایران باید اعلام کنند که نیروهای خود را وارد عمل خواهند کرد. او گفته: «نیروهای حزب‌الله لبنان و سوریه وارد خواهند شد و باید قدرت بازدارندگی داشته باشند.»
در این مرحله اما به نظر می‌رسد ایران با توجه به اینکه نمی‌خواهد خود را درگیر جنگ کند، قصد دارد با کارت سیاسی خود بر مسیر جنگ تاثیر بگذارد. آیا کارت سیاسی ایران و متحدانش آنقدر قدرت بازی دارد که بتواند بدون مداخله نظامی، برنامه اسرائیل و حامیانش درباره غزه را تغییر دهد یا اینکه عملیات زمینی اسرائیل در غزه عن‌قریب آغاز خواهد شد؟!
دیدگاه تان را بنویسید