زهر چشم شبانه

محبوبه ولی

 منابع عراقی، ابتدای هفته جاری اعلام کردند که پارلمان این کشور قرار است روز سه‌شنبه یعنی امروز برای بررسی حملات ایران و ترکیه به اقلیم کردستان عراق، جلسه غیرعلنی تشکیل دهد.

پیش از تشکیل این جلسه اما سپاه پاسداران ایران در حالی که تنها یک هفته از آخرین حمله‌اش به اقلیم کردستان عراق می‌گذشت، یکشنبه‌شب، برای سومین بار طی دو ماه اخیر حمله پهپادی و موشکی به این منطقه را تکرار کرد تا احیانا به پارلمان و مقامات بغداد این پیام را بدهد که اگر می‌خواهید روز سه‌شنبه حملات ایران را بررسی کنید، بدانید که ایران در این خصوص جدی است!

دولتمردان بغداد و مسئولان اقلیم هر بار حملات پهپادی و موشکی ایران به منطقه کُردنشین عراق را محکوم کرده‌اند. مسرور بارزانی، نخست وزیر اقلیم کردستان آن را تعرض به حاکمیت اقلیم کردستان خوانده بود. این واکنش‌ها اما به نظر می‌رسد تاثیری در عزم سپاه ایران برای تار و مار کردن احزاب کُرد مخالف حکومت ایران در عراق نداشته است.

این عزم به حدی است که آسوشیتدپرس ابتدای هفته نوشت سردار قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه در سفر هفته گذشته خود به عراق با مقامات بغداد اتمام حجت کرده که اگر احزاب کُرد را خلع سلاح نکنند، تهران در اقلیم کردستان عملیات زمینی اجرا خواهد کرد!

بر خلاف دفعات قبلی حمله این بار سپاه شبانه صورت گرفته است. روابط عمومی نیروی زمینی سپاه دیروز درباره حمله شبانه سپاه پاسداران به اقلیم کردستان اطلاع داد که در ادامه انهدام مقرها و مراکز توطئه، استقرار، آموزش و سازماندهی گروهک‌های تروریستی تجزیه‌طلب ضد ایرانی در اقلیم شمال عراق، برخی از مقرهای باقی‌مانده مزدوران استکبار جهانی از ساعات اولیه بامداد دوشنبه هدف «دور جدید حملات موشکی و پهپادی» قرار گرفت.

اطلاعیه این نیرو اضافه کرده بود که در حمله اخیر مناطقی در عمق اقلیم از جمله جژنیکان، زرگوئیز و کوی سنجق مورد هدف قرار گرفته‌‌اند. گفته می‌شود این مناطق مقر حزب کومله و در نزدیکی یکی از پایگاه‌های سنتکام در عراق است و شاید از همین روست که مایکل اریک کوریلا، فرمانده سنتکام روز گذشته بلافاصله پس از شبیخون سپاه طی بیانیه‌ای آن را «غیرقانونی» خواند و محکوم کرد.

کسی نمی‌داند در پشت پرده دیدارهای قاآنی با مقامات عراقی چه گذشته اما از تهدید حمله زمینی سردار چنین برمی‌آید که گفت‌وگو با دولت بغداد و اقلیم کردستان نتیجه مطلوبی نداشته است

 تجربه «اشرف»

احتمالا بخشی از آنچه که به سپاه بابت حملات به اقلیم کردستان عراق اطمینان می‌دهد، تجربه قرارگاه اشرف است؛ منطقه‌ای در استان دیاله عراق، نزدیک به مرز ایران که از اواسط دهه 60، به سکونتگاه اصلی مجاهدین خلق تبدیل شد.

با سرنگونی صدام حسین و استقرار نیروهای آمریکایی در عراق، تامین امنیت و کنترل اشرف برای مدتی با آمریکا بود و سپس به دولت بغداد واگذار شد؛ این واگذاری همزمان بود با آغاز نفوذ ایران در عراق.

میزبانی دولت بغداد از مجاهدین نه تنها به هیچ وجه مانند دوران صدام حسین نبود، بلکه این قرارگاه در سال‌های بعد چندین بار مورد حمله نیروهای نظامی عراق قرار گرفت؛ عراقی که در حال دگردیسی از دشمنی هشت ساله با ایران، به سوی پیوند برادرانه دو کشور همسایه مسلمان پیش می‌رفت و نزدیکی گروه‌های شبه‌نظامی مانند کتائب حزب‌الله و عصائب اهل حق به سپاه قدس ایران نیز شاهد روشنی بر نفوذ ایران در عراق بعد از سقوط صدام بود.

نهایتا آخرین حمله به اردوگاه اشرف در سپتامبر 2013 رخ داد که به سه دهه سکونت مجاهدین در عراق پایان داد. آن زمان از جمعیت مجاهدین تنها حدود صد نفر در اشرف باقی مانده بودند که در حمله سپتامبر 2013، 70 نفر آنها کشته شدند.

سپاه پاسداران طی بیانیه‌ای ضمن اظهار خرسندی از این حمله، عاملان آن را فرزندان رشید مجاهدان شهیدِ عراقی اعلام کرد. قرارگاه اشرف پس از این حمله تخلیه شد. کمتر از دو سال بعد، محل آن تبدیل به پایگاه نظامی سپاه بدر، نیروی نظامی نزدیک به سپاه پاسداران ایران شد.

سپاه پیش از جلسه امروز پارلمان عراق، یکشنبه‌شب، برای سومین بار طی دو ماه اخیر حمله پهپادی و موشکی به این منطقه را تکرار کرد تا به پارلمان و مقامات بغداد این پیام را بدهد که ایران در این خصوص جدی است!

شش سال پس از آن حمله نیز سردار حاجی‌زاده، فرمانده هوافضای سپاه برای اولین بار اعلام کرد که حمله تمام‌کننده به اردوگاه اشرف، عملیات سپاه پاسداران ایران و در انتقام‌جویی بابت ترور شهید صیاد شیرازی بوده است.

 سپاه دور جدیدی از حملات را کلید زده است

جمهوری اسلامی ایران موفق به فروپاشی گروه مجاهدین در عراق شد و احتمالا اکنون می‌خواهد با همان معادله به مقابله با احزاب کُرد مخالف در عراق بپردازد. اما این بار کنترل اوضاع با چالش سنگینی مواجه است؛ چالشی که حتی ممکن است عراق را به واکنش نظامی نیز وادارد.

از دید نهادهای بین‌المللی و عراق اسناد مشخص و روشنی از اقدام عملی احزاب کُرد علیه ایران که بتواند حمله نیروی نظامی ایران به اقلیم کردستان را توجیه کند وجود ندارد. تاکنون هیچ نشانه‌ای از سوی دولت بغداد و مقامات اقلیم کردستان مبنی بر محدود کردن این احزاب دیده نشده است.

در اطلاعیه‌ها و اظهارات مقامات سپاه مکرر این موضوع تکرار می‌شود که علی‌رغم هشدارها، اقدامی از سوی مسئولان عراق برای مهار احزاب کُرد دیده نشده است. سپاه تاکید کرده همین بی‌عملی و بی‌اعتنایی عراق به هشدارهاست که ایران را ناگزیر از حمله نظامی کرده است.

از شواهد و قرائن نیز چنین برنمی‌آید که عراق تصمیمی برای تغییر در موضع خود داشته باشد. کسی نمی‌داند در پشت پرده دیدارهای قاآنی با مقامات عراقی چه گذشته اما از تهدید حمله زمینی سردار چنین برمی‌آید که گفت‌وگو با دولت بغداد و اقلیم کردستان نتیجه مطلوبی نداشته است.

از سوی دیگر موقعیت ایران در داخل و خارج، اقتدار آن در چالش با کشورهای دیگر را تحت‌الشعاع خود قرار داده است. تحریم‌های گسترده سیاسی و اقتصادی علیه ایران و موج اعتراضات در داخل، از قدرت ایران برای پیشبُرد خواسته‌های خود در گفت‌وگو با دولت‌های همسایه می‌کاهد.

نکته قابل تامل دیگر تشکیکی است که بسیاری از تحلیلگران درباره تداوم نفوذ ایران در عراق وارد می‌کنند. به اذعان این تحلیلگران نشانه‌های متعددی وجود دارند که حاکی از فاصله مواضع و سیاست‌های عراق از ایران هستند؛ از نزدیکی به عربستان گرفته تا عدم همکاری مشهود دولت و جریان‌های سیاسی عراق با ایران در جریان راهپیمایی اربعین امسال. موضع‌گیری‌های اخیر مقتدا صدر علیه ایران که پیشتر از متحدان تهران محسوب می‌شد را نیز باید به لیست این نشانه‌ها اضافه کرد.  واقعیت دیگر این است که دولت عراق تاکنون نشان داده تمایلی به ایجاد یک چالش و درگیری نظامی با همسایه خود ندارد اما ادامه این وضعیت مشخص نیست کار را به کجا بکشاند.

 حال باید دید ترکیب ملاحظات بغداد برای دوری از تنش با همسایه و در عین حال پرهیز از تامین خواسته‌های ایران نسبت به احزاب کُرد، منجر به چه تصمیمی در جلسه امروز پارلمان این کشور خواهد شد؛ تصمیمی که ممکن است نه تنها ضرب‌الاجل‌های تهران را اجابت نکند، بلکه کشور را وارد یک منازعه نظامی تازه کند!