تهران و تاشکند ۱۷ سند همکاری امضا کردند

مراسم امضای اسناد همکاری و یادداشت‌ تفاهم بین تهران و تاشکند در حضور رؤسای جمهور و بین وزرای دو کشور ایران و ازبکستان در ساختمان مرکز کنگره و در مجموعه گردشگری جاده ابریشم سمرقند برگزار شد و دو کشور ۱۷ سند همکاری در زمینه‌های انرژی، صنعت، کشاورزی، ورزشی و فرهنگی امضا کردند.

به گزارش ایرنا، این سند همکاری‌ها در زمینه‌های توسعه حمل و نقل ترانزیتی، مبادلات فرهنگی، گمرک، مبادلات تجاری و اقتصادی، بهداشت و دیگر زمینه‌هاست که بین وزیران ایران و ازبکستان و در حضور رؤسای جمهور به امضای طرفین رسید.

پس از تبادل اسناد همکاری تهران و تاشکند که به امضای وزرای دولت دو کشور رسید، روسای جمهور ایران و ازبکستان نیز بیانیه مشترک همکاری دو کشور را امضا کردند.

رئیس جمهور اسلامی ایران که به دعوت رسمی همتای ازبک خود در صدر هیأتی بلندپایه از مقامات سیاسی و اقتصادی برای حضور در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای و دیدارهای دوجانبه وارد شهر کهنِ سمرقند شد، ساختمان مرکز کنگره و در مجموعه گردشگری جاده ابریشم سمرقند از سوی «شوکت میرضیایف» رئیس‌جمهور ازبکستان مورد استقبال رسمی قرار گرفت.

پس از آیین استقبال رسمی از ابراهیم رئیسی اعضای هیات های سیاسی و اقتصادی دو کشور مذاکرات دو جانبه را به ریاست روسای جمهور دو کشور در مجموعه جاده ابریشم آغاز کردند.

رئیس جمهور در نشست کمیسیون مشترک ایران و ازبکستان، با تبریک سالگرد استقلال ازبکستان به شوکت میرضیایف رئیس‌جمهور این کشور، گفت که روابط ایران و ازبکستان بدون تردید در این سال‌ها پیشرفت خوبی داشته، به ویژه در دوران ریاست جمهوری شما روابط تهران با تاشکند روابط همسایگی و منطقه‌ایی نیست بلکه تمدنی، عمیق و فرهنگی است.

رئیسی این را هم گفت که جمهوری اسلامی ایران به رغم تحریم‌ها پیشرفت‌های بسیار خوبی در این سال‌ها داشته است. ملت با اراده را تهدیدها به فرصت‌ها تبدیل کرد. امروز ما در حوزه‌های مختلفی پیشرفت داریم و ظرفیت‌های بسیاری در جمهوری اسلامی ایران ایجاد شده است.

رئیس جمهوری افزود: پیشرفت ازبکستان پیشرفت ماست و برای توسعه روابط بین دو کشور مانعی نمی‌شناسیم و این آمادگی وجود دارد روابط دو جانبه را در حوزه تبادل تجاری، ترانزیتی و حمل ونقل از دیگر حوزه هایی است که می تواند سطح همکاری‌ها را افزایش دهیم.

رئیس جمهور ایران به همتای ازبکستانی خود یادآور شد: همچنان که در دوشنبه پایتخت تاجیکستان به شما گفتم آمادگی داریم در حوزه انرژی با توجه به امکاناتی که در جمهوری اسلامی ایران وجود دارد، همکاری‌های خوبی داشته باشیم.

رئیس جمهور ازبکستان که سفر ابرهیم رئیسی به ازبکستان را تاریخی خواند و گفت در یکسال اخیر اطلاعات بیشتری درباره تاریخ بزرگ ایران کسب کرده ایم البته با توجه به روابط تاریخی مشترک مبادلات اقتصادی میان دو کشور افزایش داشته است.

«محمد جمشیدی» درباره برنامه‌های رئیسی در سفر سه روزه به سمرقند هم توضیح داد که پس از ۱۸ سال این نخستین سفر رئیس جمهور ایران به ازبکستان است که دیدار با همتای و برگزاری نشست‌های دو جانبه و گفت‌وگوهای اقتصادی و جلسه مشترک از برنامه روز نخست است.

معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور، حضور در اجلاس شانگهای و انجام ۱۰ دیدار دوجانبه با سران کشورهای عضو و دیدار جداگانه با شی جین پینگ رئیس‌جمهور چین، رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه، نارندرا مودی نخست‌وزیر هند و همچنین سران پاکستان، بلاروس و کشورهای حوزه قفقاز را از برنامه های دومین روز سفر  رئیسی عنوان کرد و گفت که سخنرانی  رئیسی در اجلاس و دیگر برنامه‌های جانبی از سومین روز سفر رئیس‌جمهور به ازبکستان است.

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، جواد اوجی وزیر نفت، سید رضا فاطمی‌امین وزیر صنعت، معدن و تجارت، غلامحسین اسماعیلی رئیس دفتر رئیس‌جمهور از همراهان  رئیسی در این سفر سیاسی و اقتصادی هستند.

بنابراین گزارش، سازمان همکاری شانگهای در ۱۵ ژوئن ۲۰۰۱ (۲۵ خرداد ۱۳۸۰) در شانگهای توسط قزاقستان، چین، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان تاسیس شد و هند، قزاقستان، چین، قرقیزستان، پاکستان، فدراسیون روسیه، تاجیکستان و ازبکستان هشت کشور این سازمان اقتصادی منطقه‌ای شانگهای هستند.

عضویت ایران در شانگهای قطعی می‌شود

رئیس جمهور گفت: از اقدامات مهمی که در سفر به ازبکستان صورت خواهد گرفت، قطعی شدن امضای اسناد عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای است.

ابراهیم رئیسی پیش از سفر به ازبکستان برای شرکت در اجلاس شانگهای در فرودگاه مهرآباد اظهار کرد: در اجلاس گذشته عضویت جمهوری اسلامی ایران تایید شد، اما لازم بود اسناد ما مورد بررسی وزارت امور خارجه قرار بگیرد که این بررسی‌ها انجام شد و به تصویب دولت هم رسید. مراحل قانونی آن نیز در حال طی شدن است.

وی اضافه کرد: از اقدامات مهم در این سفر قطعی شدن این اسناد است که مسیر حقوقی آن باید طی شود و به امضای وزیر امور خارجه کشورمان و کشورهای عضو برسد.

رئیس دولت سیزدهم همچنین درباره اهداف دیگر سفر به ازبکستان عنوان کرد: این سفر به دعوت رئیس‌جمهور ازبکستان انجام می‌شود که هم برای دیدار دو جانبه رسمی و هم برای شرکت در اجلاس سازمان همکاری شانگهای است. هدف از این سفر تقویت سیاست همسایگی، همگرایی، پیوستگی و چند جانبه‌گرایی است.

ایران به دنبال نقش‌آفرینی و حضور فعال در منطقه است

وی ادامه داد: بدون تردید در سیاست‌ همسایگی توانستیم در گام اول اعتماد سیاسی متقابل را تقویت کنیم و در گام دوم نقش‌آفرینی ایران و حضور فعال در منطقه را دنبال می‌کنیم.

رئیسی با اشاره به زیرساخت‌هایی که در آسیا و کشورهای همسایه ایران وجود دارد، بیان کرد: ما باید قدرت و توان اقتصادی، نظام پولی و بانکی و همه ظرفیت‌هایی که در کشورهای همسایه وجود دارد را کنار هم قرار دهیم و بهترین استفاده را از آن به عمل آوریم.

رئیس جمهور با تاکید بر این‌که ایران و ازبکستان روابط دو جانبه بسیار خوبی با هم دارند، یادآور شد: روابط ما به ویژه در موضوعات تجاری و اقتصادی خوب است، اما به اندازه کافی نیست. الان روابط تجاری ما با ازبکستان در مرز 500 میلیون دلار است که در سه دهه اخیر به بالاترین سطح خود رسیده اما از نظر دو طرف این میزان کافی نیست و می‌تواند افزایش بیابد.

وی اضافه کرد: ما می‌توانیم در حوزه‌های تجاری و اقتصادی، ترانزیت، حمل و نقل و فرهنگی و در حوزه تمدنی ارتباطات خوبی با ازبکستان داشته باشیم ضمن این‌که برای این سفر تفاهم‌نامه‌هایی هم تهیه شده که با صحبتی که با بخش‌های مختلف فرهنگی و تجاری دو کشور صورت گرفته به امضای دو طرف خواهد رسید.

رئیسی در ادامه با اشاره به سایر برنامه‌های خود به ازبکستان اظهار کرد: در حاشیه این سفر دیداری با سران کشورهای شرکت‌کننده در اجلاس شانگهای برنامه‌ریزی شده که این دیدارها حتما به توسعه روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای منطقه کمک خواهد کرد و ما حتما در نشست‌های دو جانبه دیدگاه‌های منطقه‌ای خود را مطرح خواهیم کرد.

وی در پایان گفت: جمهوری اسلامی ایران باید بتواند بیش از گذشته در منطقه نقش‌آفرینی کند و امیدواریم این سفر گامی در جهت توسعه و تقویت هر چه بیشتر روابط ایران با کشورهای منطقه باشد.

ایران و شانگهای؛ ظرفیت‌های مکمل، منافع متقابل

با توجه به اینکه ایران قرار است در نشست ۲۴ و ۲۵ شهریور سران سازمان همکاری‌های شانگهای در سمرقند ازبکستان یاداشت تعهدات خود برای عضویت رسمی را امضا کند این سوال مطرح است که چه منافعی از الحاق ایران به سازمان همکاری شانگهای، عاید هر یک از دو طرف می‌شود؟

از نگاه خبرگزاری ایرنا، پیوستن ایران به شانگهای، علاوه بر افزایش ظرفیت‌های مکمل میان کشورهای عضو، در حوزه‌های اقتصادی، تجاری و امنیتی و راهبردی برای ایران و دیگر اعضای این سازمان قدرتمند منطقه‌ای منافع متقابل به دنبال خواهد داشت.

یکی از برنامه‌های مهم این اجلاس، موضوع تداوم گسترش اعضای سازمان همکاری شانگهای خواهد بود. در نشست سمرقند قرار است یادداشت تعهد ایران به عنوان یکی از گام‌های اساسی پیوستن این کشور به اعضای اصلی این سازمان امضا شود. همچنین موضوع‌هایی چون اعطای حق مشارکت گفت‌وگو به مصر، قطر، عربستان سعودی و تصمیم‌گیری درباره آغاز روند پذیرش بلاروس در سازمان همکاری شانگهای و اعطای وضعیت شریک گفت‌وگو به بحرین (و مالدیو) نیز بررسی خواهد شد.

ایران در حال حاضر به همراه افغانستان، بلاروس و مغولستان چهار کشور ناظر در سازمان همکاری شانگهای هستند.

سایت شورای بین‌الملل روسیه نوشته است: در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱، شرکت‌کنندگان اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) که در دوشنبه برگزار شد، بسته‌ای متشکل از ده‌‌ها سند را امضا کردند. یکی از مهمترین نکات تصمیم شورای سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای مبنی بر آغاز روند پذیرش ایران در این سازمان بود. پذیرش کامل شامل امضای چندین قرارداد است که معمولاً حدود دو سال طول می‌کشد. اما در واقع یک تصمیم اساسی گرفته شده است و ایران را می‌توان از قبل عضو کامل سازمان نامید.

بهره‌برداری از شانگهای مستلزم حل‌وفصل مسائل ایران با غرب است

استاد دانشگاه و متخصص روابط بین‌الملل نیز در باره فرصت‌های اقتصادی پیش روی ایران در سازمان شانگهای به ایرنا گفت: در این شکی نیست که از نظر اقتصادی سازمان همکاری شانگهای با عضویت دو کشور پرجمعیت با اقتصاد پویا یعنی هندوستان و چین از اهمیت خاصی بر خوردار است.

«علی اصغر زرگر» افزود: قبل از عضویت دائمی در شانگهای، ایران با این دو کشور روابط اقتصادی و بازرگانی خوبی داشته و هر دو کشور قبل از اعمال تحریم‌های ترامپی از خریداران نفت ایران بودند.

وی تصریح کرد: اکنون با عضویت ایران در این سازمان، ایران با شرایطی می‌تواند از ظرفیت این سازمان استفاده کند. شرط استفاده از این ظرفیت آن است که اقتصاد ایران در زمینه سرمایه‌گذاری و تولید، رونق و پویایی خود را بازیابد که بتواند در روابط بازرگانی و اقتصادی حرف‌های بیشتری برای گفتن داشته باشد. زیرا اگر بنا باشد کشورهایی مثل چین و هند به‌عنوان گلوگاه تنفسی ایران خریداران ارزان قیمت نفت ایران و صادرات کالاهای خود به ایران باشند، این نوع همکاری برای ایران مفید نخواهد بود.

به گفته وی، ایران برای اینکه بتواند بیشترین بهره اقتصادی را از همکاری با سازمان ببرد باید مسائل خود را با غرب و آمریکا به سمت حل و فصل پیش برد و تعاملات سیاسی و تجاری خود را متوازن سازد. بهترین سیاست برای جمهوری اسلامی ایجاد توازن سیاسی و اقتصادی بین غرب و شرق است.