برخی محافل خواستار ورود ایران به معرکه جنگ اوکراین و کمک نظامی به روسیه هستند؛
خروج جنگ‌طلبانه از بیطرفی!
طهمورث حسینی
قدم نهادن چند ساعته رئیس‌جمهور روسیه و یا به قول وزیر امور خارجه دولت انقلابی، «عالیجناب پوتین» در تهران کافی بود که مشتاقان تعامل بی حد و مرز با روسیه چنان مشعوف شوند که از موضع بیطرفی ایران گلایه کنند و خواستار کمک مستقیم به نیروهای روس در جنگ اوکراین شوند.
دفاع از روسیه با استدلال دفاع مشروع
بعد از نشست آستانه و حضور پوتین و اردوغان در تهران؛ برخی رسانه‌های حاکمیتی که حتی وابستگی تشکیلاتی نیز دارند، زمینه‌چینی برای کمک به روسیه را آغاز کردند.
حسین شریعتمداری در روزنامه کیهان با انتشار یادداشتی با انتقاد از افرادی که خواهان بیطرفی ایران در جنگ روسیه با اوکراین بودند، گفت: «بعضی در این تحولات بزرگ بین‌المللی، تهران را به خویشتن‌داری و بیطرفی فراخواندند و از واژه نقش موازنه‌دهنده میان شرق و غرب سخن گفتند. این یک پیشنهاد منفعلانه است؛ اگر وارداتی نباشد. ایران در این روند نباید به نام بیطرفی، چشم خود را بر فرصت‌های بزرگ تحولات ببندد و به خود ضرر بزند.»
مدیرمسئول کیهان با اشاره به اینکه جهان در آستانه یک نظم جدید است و جمهوری اسلامی باید در این نظم جدید کنار روسیه بایستد، نوشت: «روسیه و ایران در قالب نظم قبلی نمی‌گنجند و به‌خصوص برگزاری اجلاسی چندوجهی در تهران و ادبیات صریح و ستیزه‌جویانه رهبران آن علیه غرب آغازی بر تحولات سریع در منطقه ارزیابی می‌شود.»
روزنامه جوان نیز در سرمقاله‌ای با عنوان «ابتکار عمل روسیه و تغییر نظم امریکایی» نوشت که «افسار ناتو» باید همین امروز در هر نقطه‌ای که امکانش است، کشیده شود و تاکید کرد که «دفاع مشروع و پیش‌دستانه» در حال پیگیری است که «ضمن تلاش برای خنثی‌سازی برنامه‌های شوم دشمن، به تقویت روند تضعیف بین‌المللی نظام سلطه و استقرار نظم جدید جهانی کمک خواهد کرد.»
نکته جالب سرمقاله روزنامه جوان نگاه فقهی برای کمک به روسیه در جنگ با اوکراین بود. نویسنده این رسانه از یکسو پوتین را مصداق «سلطان جائر» ندانست و از سویی دیگر نوشت: «مبانی شرعی «دفاع مشروع» در فقه اسلامی، قاعده‌ای به نام «نترس» است که طبق این قاعده در شرایط جنگی، هرگاه برای حفظ جان انسان‌های به مراتب بیشتر که در معـرض خطـر قطعـی یـا قریـب‌الوقـوع هستند نیاز باشد که جـان انسـان‌هـای کمتری در خطر بیافتد، عقلاً و شرعاً می‌توان جان انسان‌های کمتر را اگرچه مسلمان باشـند بـه خطـر انداخت.»
پیشنهادی نافی استقلال ملی
بعد از انتشار این دو یادداشت که نشان می‌داد اتاق فکری مشترک در حال زمینه‌سازی و تبیین موضوع در فضای افکار عمومی کشور است، واکنش‌ها هم به این موضوع افزایش یافت.
احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر سیاسی نوشت که لزوم حمایت از تجاوز نظامی روسیه به خاک اوکراین، از هر جهت خطرناک و نافی استقلال ملی ایران است.
وی با طعنه‌ای به کیهان که مواضعش را موضع نظام می‌داند از مقامات وزارت خارجه خواست که در این زمینه موضع‌گیری کنند. او نوشت: «ضروری است که نهادهای مسئول بخصوص وزارت خارجه، موضع صریح خود را در برابر نوشتۀ کیهان و نسبتِ آن با موضع رسمی کشور روشن کنند، وگرنه سکوت آنها به معنای انطباق مواضع کیهان با نظام سیاسی در افکار عمومی تثبیت خواهد شد.»
تفاوت مواضع کیهان و وزیر امور خارجه اتفاق جدیدی نیست و چندین بار در داستان برجام و مشخصا امکان مذاکره مستقیم با آمریکا و یا برنداشتن سپاه از لیست تحریم‌ها بروز کرده است. دوباره شاهد مواضع متفاوت کیهان و وزارت خارجه در خصوص بیطرفی ایران در جنگ روسیه و اکراین هستیم. گذر زمان نشان می‌دهد که کدام سیاست غالب خواهد شد
روزنامه جمهوری اسلامی هم در مقام پاسخ به این رسانه‌های اصولگرا نوشت: «اگر در روابط با اروپا با مشکل بدعهدی مواجه هستیم، این مشکل را با روسیه و به‌طورکلی بلوک شرق هم داریم. فهرست بدعهدی‌های روسیه در روابطش با ایران طی دو قرن اخیر نشان می‌دهد روس‌ها در صدر فهرست عدم وفای به عهد قرار دارند. بنابراین، به‌هیچ‌وجه به نفع ما نیست که سرنوشت خودمان را با اقدامات خطرناکی از قبیل همراهی با روسیه در جنگ با اوکراین- به هر شکل آن- گره بزنیم.»
اما داستان تنها به داخل ایران ختم نشد و روس‌ها نیز این همگرایی و نقش ایران در جنگ را ادامه دادند. خبرگزاری روسی اسپوتنیک در مطلبی از قول الکساندر باستریکین، رئیس کمیته تحقیقات روسیه نوشت: « توصیه می‌شود کشورهای دیگری که بر اساس قوانین بین‌المللی موضع مستقلی در قبال مسئله اوکراین نشان می‌دهند، به ویژه سوریه، ایران و بولیوی، برای تشکیل یک نهاد بین‌المللی دادگستری مشارکت کنند.»
محمد حسین کریمی‌پور، پژوهشگر و تحلیل‌گر سیاسی در اعتراض به این فضا توئیت کرد که «بیطرفی در جنگ اکراین را رها نکنید! فروش سلاح به روسیه یا مشارکت در محاکمه نظامیان اکراین، هزینه سنگین خواهد داشت. از گندمِ کرملین نخواهید خورد اما خرمن، خرمن نفرت و تحریم درو خواهید کرد!»
آذر منصوری نیز به عنوان دبیرکل حزب اتحاد ملت با اشاره به پیشنهاد باستریکین خطاب به رئیس‌جمهور گفت: «آقای رئیسی، این پیشنهاد یعنی نفی استقلال ایران که شما مسئول دفاع از آن هستید.»
قدم نهادن چند ساعته رئیس‌جمهور روسیه و یا به قول وزیر امور خارجه دولت انقلابی، «عالیجناب پوتین» در تهران کافی بود که مشتاقان تعامل بی حد و مرز با روسیه چنان مشعوف شوند که از موضع بیطرفی ایران گلایه کنند و خواستار کمک مستقیم به نیروهای روس در جنگ اوکراین شوند
از دعوت تاج زاده به جنگ اوکراین تا توجیه همکاری نظامی
روزهای اول جنگ اوکراین و روسیه که اصولگرایان تصور نمی‌کردند تا این اندازه طولانی شود و در باور خود منتظر فتح اوکراین کمتر از یک هفته توسط ارتش روسیه بودند، زبان طعنه به مخالفان جنگ رونق فراوانی داشت.
آنها در جلسات مذهبی مخالفان جنگ را نیروهای غربی می‌دانستند و با مقایسه مدافعان حرم از آنها می‌خواستند با حضور در اوکراین به دفاع از این کشور بپردازند.
کار به مدیحه سرایی رسید و با طعنه به برخی چهره‌های سیاسی از جمله مصطفی تاج‌‌زاده که امروز دربند است تاختند که چرا برای دفاع از غرب در خانه نشسته‌ای و به جنگ نمی‌روی.
حالا اما طولانی شدن جنگ اوضاع را کمی سخت کرده است و زمینه‌سازی برای حضور نظامی ایران جای خود را به کنایه‌ها داده است. حضوری که نمی‌توان برای آن دلیل مذهبی پیدا کرد و باید به دنبال تحلیل‌های دیگری بود.
مواضعی متفاوت با دیدگاه وزارت امور خارجه؟
چند روز قبل از نشست آستانه مقامات آمریکایی خبر دادند که ایران در حال تحویل مقادیری پهپاد به روسیه است. در موج بعدی از بازدید مقامات روس از برخی فرودگاه‌های کشور خبر دادند و دست آخر سعی کردند با تهدید ایران و تحقیر روسیه دو کشور را از انجام این معامله بر حذر دارند.
ایران و روسیه تقریبا در این موضوع سکوت اختیار کردند و صدالبته از گسترش تعاملات خود حتی در حوزه نظامی سخن گفتند. به قول سخنگوی کرملین رابطه ایران و روسیه قرار است رو به آینده باشد.
البته با انتشار این خبر وزیر امور خارجه ایران به سرعت با همتای اوکراینی خود تماس گرفت و بار دیگر سیاست ایران را بیطرفی خواند و حتی اظهار آمادگی کرد که نقش میانجی را ایران برعهده بگیرد. حسین امیرعبداللهیان حتی فراتر رفت و گفت که به دعوت همتای اکراینی سفری به این کشور خواهد داشت.
البته تفاوت مواضع کیهان و وزیر امور خارجه اتفاق جدیدی نیست و چندین بار در داستان برجام و مشخصا امکان مذاکره مستقیم با آمریکا و یا برنداشتن سپاه از لیست تحریم‌ها خودش را بروز داده است. اختلافاتی که صدالبته گذشت زمان نشان داد زور کیهان بیشتر است.
گذر زمان نشان می‌دهد که موضع وزارت خارجه در جنگ اوکراین و روسیه غالب خواهد شد یا کیهان.
دیدگاه تان را بنویسید