بیانیه مشترک بایدن - لاپید، به جنگ‌لفظی ایران با آمریکا و اسرائیل دامن زد؛
تهدیدهای تکراری و پاسخ‌های همیشگی
طهمورث حسینی
از قبل هم معلوم بود که سفر بایدن به اسرائیل، تنش‌های کلامی بین تهران و تل‌آویو و واشنگتن را به اوج خود خواهد رساند. بیانیه مشترک جو بایدن، و لائیر لاپید، مهمترین دستاویز تازه جنگ لفظی مقامات ایران با رئیس‌جمهور آمریکا و نخست‌وزیر موقت اسرائیل قرار گرفت. تهدیدهای تکراری اسرائیل در بیانیه مذکور و پاسخ‌های تند و همیشگی ایران در کنار اظهارات دوپهلوی آمریکایی‌ها در خصوص احیای برجام، تفاوت چندانی با اظهارات یک سال اخیر مقامات هر سه کشور نداشت.
بیانیه مشترک و مساله هسته‌ای ایران
در این بیانیه مشترک موسوم به «بیانیه اورشلیم»، رئیس‌جمهور آمریکا و نخست‌وزیر اسرائیل، هر دو بر سر اصول بنیادین روابط استراتژیکشان تاکید کرده‌اند. حفظ برتری نظامی اسرائیل در منطقه، یکی از تعهدات آمریکا به این رژیم خودخوانده است تا بتواند «خودش از خودش دفاع کند».
همچنین در این بیانیه آمده است: آمریکا در راستای تعهدش برای حفظ برتری نظامی اسرائیل، «قول می‌دهد که هرگز نگذارد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد و در این راه آماده است که از همه اجزای قدرت ملی‌اش استفاده کند».
لاپید، نخست‌وزیر اسرائیل بعد از مراسم امضای بیانیه مشترک گفت: «تنها راه برای متوقف کردن یک ایران هسته‌ای این است که ایران بداند جهان آزاد، برای متوقف کردنش به زور متوسل خواهد شد.»
البته جو بایدن نیز در کنفرانس بعد از امضای بیانیه در حالی‌که در کنار لاپید ایستاده بود، متوقف کردن ایران در مسیر ساخت سلاح هسته‌ای را از نظر امنیتی به نفع «اسرائیل، آمریکا و باقی نقاط جهان» توصیف کرد.
بایدن در این سخنان تعهد داد که کشورش از «هرچه در توان دارد» برای جلوگیری از ساخت سلاح هسته‌ای در ایران بهره بگیرد.
البته جو بایدن در مصاحبه با یک شبکه تلویزیونی اسرائیلی درباره مساله هسته‌ای ایران گفت که کشورش برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، حاضر است از نیروی نظامی به عنوان آخرین گزینه استفاده کند.
همزمان با سفر بایدن و در ادامه واکنش‌های تند مقامات اسرائیلی، مشاور امنیت ملی این رژیم به عنوان نخستین مقام رسمی، عملیات اسرائیل را در خاک ایران طی یک سال گذشته تایید کرد.
ایال خولاطا در پاسخ به این پرسش که آیا اسرائیل به تنهایی و حتی در صورت فشار آمریکا علیه ایران اقدام خواهد کرد، گفت که اسرائیل در یک سال گذشته به دفعات در ایران دست به عملیات زده است.
مشاور امنیت ملی اسرائیل که پس از دیدار با جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا ، صحبت می‌کرد، تصریح کرد: «رئیس‌جمهور بایدن همیشه گفته است که راه حل دیپلماتیک را ترجیح می‌دهد، اما در صورت نبود راه حل‌های دیگر، از نیروی نظامی علیه ایران استفاده خواهد کرد. من شنیده‌ام که رئیس‌جمهور ایالات متحده این را می‌گوید، و یکی از گفته‌های معروف او این است که «قدرت‌ها بلوف نمی‌زنند» - بنابراین این حرف را باید جدی گرفت.»
ایال خولاطا تصریح کرد: «ما ابایی نداریم از این که به آمریکایی‌ها بگوییم که متفاوت فکر می‌کنیم، یا حتی در ایران اقدام می‌کنیم. اسرائیل هر طور که صلاح بداند عمل خواهد کرد. ما در یک سال گذشته اقدامات زیادی در ایران انجام داده‌ایم و ایالات متحده از ما حمایت می‌کند. ما با منطق و مسئولیت عمل می‌کنیم، و همه می‌توانند ببینند که این به روابط بین رئیس‌جمهور آمریکا و اسرائیل آسیب نمی‌زند.»
پاسخ ایران سخت و پشیمان‌کننده است
تنها ساعتی بعد از بیانیه مشترک، ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران که در سفر استانی به کرمانشاه به سر می‌برد نسبت به این بیانیه واکنش نشان داد و گفت: « به آمریکا و متحدانش پیام می‌دهم که ملت بزرگ ایران هیچ گونه ناامنی و بحران را در منطقه نمی‌پذیرد و هرگونه خطایی با پاسخ سخت و پشیمان کننده جمهوری اسلامی ایران مواجه می‌شود.»
ایران در کنار لحن تهدیدآمیز اسرائیل و پاسخ تند به آن، استراتژی نزدیکی به کشورهای عربی را در پیش گرفته است. مقامات برخی کشورهای عربی منطقه نیز هرکدام خواستار بهبود رابطه با ایران شده‌اند. به نظر می‌رسد همه بازیگران منطقه به نوعی منتظر فرجام توافق ایران و آمریکا هستند
شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز که در سفر آذربایجان به سر می‌برد در دیدار با همتای خود با اشاره به «تداوم شرارت‌های رژیم اشغالگر قدس که با هدف نفوذ در سازوکارهای امنیتی منطقه دنبال می‌شود»، تصریح کرد: «رژیم صهیونیستی به عنوان کانون اصلی شرارت و ناامنی در منطقه، اکنون با بحران‌های سیاسی و چالش‌های اقتصادی و اجتماعی داخلی روبروست و تلاش می‌کند با انتقال بحران‌های داخلی به منطقه، فشارهای داخلی را کاهش دهد.»
شمخانی گفت: «با هر اقدامی که منجر به ایجاد ناامنی و تغییر در ژئوپلتیک منطقه بشود مخالفیم و با آن مقابله خواهیم کرد.»
ابوالفضل شکارچی، سخنگوی ارشد نیروهای مسلح نیز در واکنش به استفاده بایدن از عبارت «توسل به زور» علیه ایران تاکید کرد: آن‌ها به خوبی می‌دانند تاوان استفاده از کلمه توسل به زور علیه ایران اسلامی را هم خواهند داد لذا خوب است وضعیت منطقه و جهان را خوب نظاره کنند، یک بار گذشته را مرور کنند تا آینده را به درستی تحلیل کنند.
ایران و استراتژی مودت با کشورهای عربی
ایران در کنار لحن تهدیدآمیز اسرائیل و پاسخ تند به آن، استراتژی نزدیکی به کشورهای عربی را در پیش گرفته است. به همین دلیل سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به بیانیه مشترک، امنیت همسایگان را امنیت ایران نامید.
او صفحه توئیتر خود نوشت: «در بیانیه مشترک بایدن و لاپید، بر "تعهد ثابت و قاطع آمریکا به حفظ امنیت و برتری نظامی اسرائیل" تأکید شده است. اشتباه نشود؛ هدف صرفا ایران نیست، بلکه کشورهای عربی و اسلامی می‌بایست همواره برتری رژیم صهیونیستی را بپذیرند. بنابراین منبع اصلی تهدید برای منطقه کاملا روشن است.
تا وقتی که دولت جعلی«اسرائیل» ایستگاه اول سفر روسای‌جمهور آمریکاست و هدف اول هم حفظ امنیت و برتری آن است، ملت‌ها و کشورهای منطقه به صلح و ثبات و آرامش نخواهند رسید. جمهوری اسلامی ایران، امنیت همسایگان خود را امنیت خود می‌داند.»
همزمان با تحولات منطقه، انور قرقاش، وزیر مشاور در امور خارجه امارات متحده عربی، گفت که کشورش در حال تلاش برای پل زدن دوباره به ایران و اعزام سفیر خود به تهران است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، آقای قرقاش اضافه کرد که ایده «رویکرد تقابلی» با ایران «چیزی نیست که ابوظبی از آن حمایت کند».
بیانیه مشترک جو بایدن، و لائیر لاپید، مهمترین دستاویز تازه جنگ لفظی مقامات ایران با رئیس‌جمهور آمریکا و نخست‌وزیر موقت اسرائیل قرار گرفت. تهدیدهای تکراری اسرائیل در بیانیه مذکور و پاسخ-های تند و همیشگی ایران در کنار اظهارات دوپهلوی آمریکایی‌ها در خصوص احیای برجام، تفاوت چندانی با اظهارات یک سال اخیر مقامات هر سه کشور نداشت
انرو قرقاش گفت: «مکالمه ما ادامه دارد. در حال کار برای فرستادن سفیر به تهران هستیم. در تمام حوزه‌های بازسازی پل‌ها میان دو کشور تلاش می‌کنیم.»
همچنین ایمن الصفدی وزیر امور خارجه اردن در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی الشرق عربستان سعودی با بیان این که منطقه «به اندازه کافی شاهد بحران‌ها شده است» گفت: اردن و تمامی کشورهای عرب خواستار برقراری روابط سالم متکی بر احترام متقابل، عدم مداخله در امور مداخله و مناسبات همسایگی مطلوب با ایران هستند.
از سویی دیگر برخی رسانه‌های خاورمیانه گزارش کردند که مقامات ارشد ایران و مصر روز ششم تیرماه و همزمان با سفر عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، به عمان در مسقط دیدار کردند.
وای‌نت به نقل از منابع آگاه نوشت که مقام‌های مصر در این دیدار به طرف‌های ایرانی اطمینان دادند نشست وزرای خارجه اسرائیل و کشورهای عرب در فروردین، علیه ایران نبوده و مصر هیچ اقدام نظامی علیه جمهوری اسلامی نخواهد داشت.
رسانه لبنانی العربی الجدید نیز گزارش داد در این دیدار که در آن مقام‌های ارشد ایرانی و مصری حضور داشتند، دو طرف توافق کردند که روابط دو جانبه را گسترش دهند.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که منطقه در شرایط خاصی به لحاظ دیپلماتیک و حتی امنیتی قرار گرفته است. از یک سو اسرائیل در حال گسترش پیمان‌های امنیتی خود با همسایگان ایران است و سویی دیگر بسیاری از کشورهای عربی خواستار پایان مناقشه با ایران.
احیای برجام دیگر منافع اقتصادی سال‌های گذشته را برای هیچ کدام از طرفین ندارد. محمد جواد ظریف، وزیر پیشین امور خارجه بارها گفته بود که مهمترین فایده برجام دور شدن تهدیدات امنیتی از ایران بوده و نه منافع اقتصادی آن. شاید تحولات منطقه ایجاب کند که مذاکره‌کنندگان ایران، تمرکز اصلی خود از منافع اقتصادی احیای برجام را به سوی منافع امنیتی آن سوق دهند. زیرا به وضوح معلوم است که اسرائیل و کشورهای عربی منطقه هر کدام با انگیزه‌های متفاوتی نظاره‌گر سرنوشت نهایی توافق ایران و آمریکا هستند.
دیدگاه تان را بنویسید