مدرن‌سازی نوروز در فراسوی سرشت باستانی آن
نادر صدیقی
نوروز امسال در سیمای همسایگانی و سازمان مللی خود حرف‌های تازه‌ای برای گفتن داشت. نوروز همسایگان در جلوه تورانی و ترک-مسلمانی خود، و در تجلی تاجیکی، در فراسوی «نوروز در خانه» جلوه‌ای خاص در سپهر عمومی دارد؛ تاب مستوری خانگی ندارد، شاهد بازاری است. به یمن کردهای دوسوی دجله و فرات، اکنون ما نوروزی ترکیبی با شرکت کردها، عرب‌ها و سریانی‌ها داریم که خودشان آن را «نوروز بین‌النهرین» می‌نامند.
و به ابتکار نمایندگی‌های ما در سازمان ملل نیویورک و ژنو مراسم نوروزی جلوه‌ای 12 کشوری و جهانی یافت. چیزی از سفره هفت‌سین کم نشده بود، برعکس، آن سفره همیشه ایرانی امسال در قاب پرچم‌های 12 کشور نوروزی زیباتر از هر زمان دیگر به نمایش درآمد. هم دکتر تخت روانچی و هم دکتر بقایی در نیویورک و ژنو در بازنمایی نوروز به مثابه نماد صلح و همبستگی کم نیاورند و به این ترتیب آن چه که در تهران در سطح رسمی، چه در جلوه دیدمانی نوروز (سفره هفت‌سین) و چه نمود گفتمانی (صلح نوروزی) ناتمام مانده بود در سطح سازمانی و به یمن پرونده عموم بشری نوروز تکمیل شد.
بقایی گفت: «نوروز تجلی پیوند میان روح انسان و مادر طبیعت و خالق متعال آن است که تمامی ابنای بشر را فارغ از تفاوت‌های نژادی یا زبانی آنان به یکدیگر متصل می‌کند. نوروز ترویج‌دهنده مودت و همزیستی مسالمت‌آمیز میان مردم، و انعکاس‌دهنده ارزش‌ها و آرمان‌های مشترک انسانی برای دستیابی به صلح از طریق رواداری، همکاری، احترام و درک متقابل است.»
دبیرکل سازمان ملل در نیویورک و دبیر کل دفتر سازمان ملل در نیویورک تشخص و وضوح بیشتری به مضمون پیشگفته نوروز دادند. به عبارت دیگر، در سخنان آنتونیو گوترش و تاتیانا والوایا، مدیرکل دفتر سازمان ملل متحد در ژنو، پیوند میان ارزش‌های عموم بشری نوروز و مسائل کاملا مشخص لحظه حاضر برجستگی بیشتری داشت. گوترش در پیام خود فهرست‌واره‌ای مشخص از بحران‌های لحظه کنونی عرضه کرد و ارزش‌های نوروزی را با حفاظت از صلح، و از سیاره‌مان همبسته ساخت.
والوایا صرفا به بیان ارزش‌های عام نوروزی بسنده نکرد بلکه نوروز را انعکاس‌دهنده ارز‌های بنیادی سازمان ملل دانست و فهرست مشخصی از بحران‌هایی را برشمرد که به نحو توامان ارزش‌های نوروز و ارزش‌های بشری را به مخاطره گرفته است. او ضمن اشاره به بحران‌ها منازعه مسلحانه، به خطر افتادن رفاه بشری، مخاطرات زیست بوم شناختی و اقلیمی لحنی حماسی به مصاف نوروز با تاریکی‌های مشخص لحظه حاضر بخشید و افزود درست به دلیل همین کثرت بحران‌ها در ایام اخیر است که به پیام نوروز بیش از هر زمان دیگر نیاز داریم. انتظار می‌رفت کشور ما به منزله مهد تمدن نوروزی پیشتاز و پیام‌آور صلح؛ ضد جنگ و تجاوز علیه اوکراین باشد و همزمان در چارچوب یک نظام اخلاقی و ارزشی منسجم تله‌گذاری امریکا برای جنگ‌افروزی را محکوم کند.
در همین مراسم نصیر اندیشه، نماینده افغانستان در دفتر سازمان ملل گفت: «امروز تحجر و رادیکالیسم عرصه را بر نوروز در کشورم تنگ کرده است، اما نوروز پیام گشایش و روز نو؛ و در دل‌های ما زنده‌تر از همیشه است.»
نصیر اندیشه به این ترتیب باور عمیق خود در خصوص پیروزی نهایی نوروز بر جدایی‌ها را به نمایش نهاد. ازاین لحاظ، کشور ما در چارچوب همان راهبرد اعلام شده «دولت فراگیر» می‌توانست اعتراض مردم افغانستان علیه محدودیت و ممنوعیت نوروز باشکوه علوی در بلخ وکابل و مزار را به صدا دربیاورد. اگر ما به درستی کشور خود را مهد نوروز می‌دانیم می‌باید به الزامات آن در غنی‌سازی این گرامی میراث معنوی تاریخ ملتزم و پیشتاز ترویج نوروز باشیم و ازجمله از نوروزی که خویشاوندان تمدنی و مسلمان افغانستان ما در طول قرن‌ها به زینت پرچم علی آراسته و منزلت آن ارتقا دادند، دفاع کنیم.
دیدگاه تان را بنویسید