روابط ایران و آمریکا در اولین روزهای دولت رئیسی؛
یک تحریم جدید و ادبیاتی با بوی تلخ مخاصمه
محبوبه ولی
امید به توافق بر سر برجام، رفع تحریم‌ها و به تبع آن سر و سامان گرفتن این وضع آشفته نابهنجار به‌ویژه در حوزه اقتصاد، در حرکتی سینوسی مدام در افت و خیز بوده است. در روزهای اخیر اما به نظر می‌رسد این روند سینوسی، جای خود را به سیری خطی، آن هم در جهت تنش و مخاصمه داده است؛ اتفاقی که امید به توافق در وین را بیش از پیش کم می‌کند.
تازه‌ترین اتفاق در این سیر خطی، اضافه شدن چهار نفر به لیست تحریم‌های آمریکا به دلیل همکاری با وزارت اطلاعات و امنیت ایران است. وزارت خزانه‌داری ایالات متحده دو شب پیش اعلام کرد که علیرضا فراهانی، محمود خاضعین، امید نوری و کیا صادقی را به دلیل تلاش برای ربودن «مسیح علی‌نژاد» تحریم کرده است.
بنا بر این تحریم، تمامی دارایی‌های این اشخاص در خاک آمریکا مسدود و به دفتر کنترل دارایی‌های خارجی خزانه‌داری آمریکا معرفی می‌شود. همچنین تمام اشخاص آمریکایی از انجام هرگونه معامله که به دارایی‌ها یا منافع تحت‌تملک این افراد مربوط شود، منع می‌شوند.
خزانه‌داری آمریکا همچنین تصریح کرده آن دسته از افراد غیرآمریکایی هم که وارد برخی مبادلات معین با این افراد شوند خودشان را در معرض خطر تحریم از سوی آمریکا قرار می‌دهند. هر نهاد خارجی که آگاهانه اقدام به تسهیل تراکنش‌های این فراد کند نیز مشمول تحریم‌های احتمالی واشنگتن خواهد شد.
بلینکن درباره تحریم اخیر چهار شهروند ایرانی به اتهام تلاش برای ربودن مسیح علی‌نژاد سکوت نکرده، بلکه به صراحت گفته است که ایالات متحده از علاقه مستمر ایران برای توطئه علیه آمریکایی‌ها، از جمله مقام‌های فعلی و سابق آمریکا آگاه است
واکنش بلینکن و وزارت خارجه ایران
پیش از این هم ادعای تلاش ایران برای ربودن مسیح علی‌نژاد منجر به یک تقابل نسبی مختصر میان مقام‌هایی از ایران و آمریکا شده بود؛ اما حال که کار به تحریم و اقدام عملی کشیده است، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران به لحن تندتری پاسخ داده است.
او دیروز در واکنش به این اقدام خزانه‌داری آمریکا، گفت: «متاسفانه مقامات فعلی آمریکا مسیر شکست‌خورده دولت قبلی را طی می‌کنند. حامیان و کاسبان تحریم در آمریکا جعبه ابزار تحریمی خود را در اثر مقاومت حداکثری ایران خالی دیده‌اند و این بار با توسل به سناریوهای هالیوودی، تلاش دارند حیات برگرفته از فضای تحریمی را برای خود زنده نگه دارند.»
او ادامه داد: «واشنگتن بداند راهی جز ترک اعتیاد تحریمی خود و استفاده از ادبیات و رفتار محترمانه در قبال تهران ندارد.»
مسئولیت این تحریم که با واکنش وزارت خارجه ایران مواجه شد؛ شاید اگر صرفا بر دوش وزارت خزانه‌داری آمریکا بود، ارتباط چندان مستقیمی با مذاکرات وین پیدا نمی‌کرد، اما وقتی آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا به عنوان کسی که پیش بردن مذاکرات برعهده اوست، از آن دفاع می‌کند، معادلات تغییر می‌کنند.
او درباره این تحریم نه‌تنها سکوت نکرد، بلکه به صراحت گفت که «ایالات متحده از علاقه مستمر ایران برای توطئه علیه آمریکایی‌ها، از جمله مقام‌های فعلی و سابق آمریکا آگاه است و تلاش ایرانی‌ها برای به سکوت واداشتن مخالفان، به‌ویژه شهروندان آمریکایی را تحمل نخواهد کرد.»
«واشنگتن تا ابد صبر نمی‌کند»
نه تنها بلینکن، بلکه رابرت مالی هم که به اتخاذ مواضع کمی ملایم‌تر در قبال ایران مشهور است، دیروز لحنی متفاوت در پیش گرفت. او نماینده امور ایران در دولت بایدن است. هنگامی که به این سِمت منصوب شد، بسیاری از جمهوری‌خواهان و تندروها در آمریکا حضور او را تسلیم در برابر ایران و شکست پیشاپیش در مذاکرات با ایران قلمداد کردند.
او اما دیروز هشدار داده «واشنگتن نمی‌تواند تا ابد منتظر تهران برای بازگشت به مذاکرات باشد.» مالی حتی اضافه کرده که «آمریکا و تروئیکای اروپایی پیش‌تر نیز بیش از حد صبور بوده‌اند.»
این‌گونه اظهارات شاید واکنشی به گفته‌های اخیر وزیر امور خارجه ایران است. حسین امیرعبدالهیان هفته گذشته در یک گفت‌وگوی تلویزیونی اظهار کرد که حداقل سه ماه طول می‌کشد تا دولت جدید برای شروع مذاکرات برنامه‌ریزی کند.
رسانه‌ها و تحلیلگران پس از اظهارات وی پیش‌بینی کردند که مذاکرات تا چندین ماه دیگر هم از سر گرفته نشود. به نظر می‌رسد این تعلل، طرف مقابل را نگران کرده است.
رابرت مالی در مصاحبه دیروز خود مشخصا اشاره کرده که آمریکا هنوز هیچ‌گونه اشاره‌ای که نشان دهد «ابراهیم رئیسی»، رئیس‌جمهور جدید ایران، آماده برگزاری دور هفتم گفت‌وگوها باشد، دریافت نکرده است
رابرت مالی در مصاحبه دیروز خود مشخصا اشاره کرده که «آمریکا هنوز هیچ‌گونه اشاره‌ای که نشان دهد «ابراهیم رئیسی»، رئیس‌جمهور جدید ایران، آماده برگزاری دور هفتم گفت‌وگوها باشد، دریافت نکرده است.»
نماینده ویژه آمریکا در امور ایران گفته است: «در حالی که ایران به پیشرفت‌های هسته‌ای خود ادامه می‌دهد ما نمی‌توانیم تا ابد منتظر بمانیم چون در برخی نقاط، پیشرفت‌ها به گونه‌ای است که بازگشت به برجام برای آمریکا بسیار کم ارزش‌تر از غیر آن است.»
مالی اضافه کرده: «اما این موضوع نباید برای مدت طولانی به تعویق بیافتد زیرا در این صورت ما به نتیجه‌گیری متفاوتی خواهیم رسید.»
امید برای توافق زیاد نیست
ادوارد رودز، استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه جرج میسون آمریکا در این خصوص به ایلنا گفته است: «در حالی که یک انتظار کلی وجود دارد که مذاکره با دولت جدید ایران حتی از دولت قبلی دشوارتر است، دولت بایدن کاملاً آماده است تا دقیقاً همانند دولت قبلی با دولت جدید ایران همکاری کند.»
او در عین حال اما توضیح داده که در واشنگتن، امید برای توافق زیاد نیست و در صورت عدم توافق، چشم‌انداز هرگونه کاهش قابل توجه تحریم‌ها صفر است.
بسیاری دیگر از تحلیلگران نیز طی روزهای اخیر پیش‌بینی کرده‌اند که ماه‌ها شاهد هیچ مذاکره‌ای در وین نخواهیم بود.
با این تفاسیر به نظر می‌رسد فعلا از نقطه اوج سینوس فرود آمده‌‌ایم و مشخص نیست این فرود به منتفی شدن هرگونه توافق و مذاکره‌ای بینجامد یا اینکه دولت ابراهیم رئیسی با فرستادن پالسی مثبت جهت مذاکره، طرف مقابل را از عزم خود برای حل مسئله برجام آگاه کند.
ممکن است این تعلل در جهت گرفتن امتیاز بیشتر و دادن امتیازات کمتر در مذاکرات وین باشد؛ در این صورت اما این نکته بسیار حائز اهمیت است که زمان این تعلل آنقدر طولانی نشود که اساسا دیگر مذاکره‌ای برای رد و بدل کردن امتیازات در کار نباشد و یا اینکه نتیجه عکس بدهد.
دیدگاه تان را بنویسید