لاهه ادعاهای واشنـگتن را رد کرد

دیوان بین المللی دادگستری در بررسی دعوای حقوقی ایران و آمریکا ضمن تایید صلاحیت دیوان برای این دعوا، امریکا را ملزم به رفع محدودیت‌های مالی و تجاری ایران کرد.

به گزارش سایت سازمان ملل، دیوان دادگستری بین المللی لاهه پس از بررسی دفاعیات نمایندگان ایران و آمریکا در خصوص شکایت تهران از واشنگتن اعلام کرد که این دادگاه صلاحیت رسیدگی به این شکایت را دارد.

جمهوری اسلامی ایران در خرداد ماه درباره اختلاف مربوط به تخلفات دولت آمریکا نسبت به معاهده مودت، روابط اقتصادی و حقوق کنسولی میان ایران و آمریکا که در روز ۱۵ آگوست ۱۹۵۵ (۲۳ مرداد ۱۳۴۴) از سوی دو طرف امضا و در ۱۶ ژوئن ۱۹۵۷ (۲۶ خرداد ۱۳۳۶) لازم الاجرا شده است، دادخواستی را در دفتر دیوان بین‌المللی دادگستری ثبت کرد.

در همین رابطه محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران نیز دوشنبه ۲۵ تیر ماه سال جاری (۱۶ ژوییه) اعلام کرد که ایران از آمریکا به دلیل «نقض عهدنامه مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی بین ایران و آمریکا در سال ۱۹۵۵» شکایت کرده است و جمهوری اسلامی ایران بر همین مبنا دادخواستی را به دبیرخانه «دیوان لاهه» تسلیم کرده است.

جمهوری اسلامی ایران در این دادخواست آورده است: ایالات متحده با این موضع که ایران حامی تروریسم است (موضعی که ایران آن را قویاً رد می‌کند) شماری اقدامات اجرایی و قانونگذاری اتخاذ کرده است که اثر عملی آنها تاثیر بر منافع و دارایی های ایران و موسسات ایرانی از جمله بانک مرکزی ایران برخلاف معاهده مودت و از طریق اجرای رسیدگی‌هایی قضایی علیه ایران است. در بخش دیگری از این دادخواست بیان شده است که در اثر احکام دادگاه های آمریکایی، ۵۶ میلیارد دلار حکم علیه ایران به ادعای مشارکت در اقدامات تروریستی خارج از خاک آمریکا صادر شده است.

در پی این شکایت، دیوان بین‌المللی دادگستری دوم مردادماه، طی نامه‌ای رسمی خطاب به مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، به دولت واشنگتن هشدار داد از هرگونه اقدام جدید در این زمینه اجتناب کند و توجه دولتمردان کاخ سفید را به این ضرورت جلب کرد که باید در زمینه مورد دعوا (بازگشت تحریم‌ها) طوری عمل کند که آرای آینده دیوان که بعد از جلسه ۲۷ اگوست (پنجم شهریور) صادر شده است، بلا اثر نشود.

این دادگاه در جلسه دیروز خود آمریکا را به لغو تحریم‌هایی که حمل و نقل هوایی غیرنظامی را برای ایران محدود می‌کند و همچنین تحریم‌هایی که دسترسی ایران به کالاهای بشردوستانه از جمله محصولات کشاورزی، دارویی و ... را محدود می‌کند، ملزم کرد

تصویری از رای دیوان دادگستری

در جلسه دیروز، رئیس این دادگاه اعلام کرد: تصمیم ایالات متحده برای خروج از توافق هسته‌ای و احیای بخشی از محدودیت‌ها از جمله لغو مجوز واردات از ایران و مبادلات مالی با این کشور، می‌تواند برخی از حقوق ایران را در پیمان مودت محدود کند. دیوان معتقد است که صلاحیت رسیدگی به این پرونده را داراست. اظهارات شفاهی آمریکا مبنی بر اینکه واشنگتن تلاش می‌کند تحریم‌ها آثار منفی انسانی بر ایران نداشته باشد را «ناکافی» می‌دانیم. به عقیده دیوان همچنان چنین ریسکی وجود دارد.

رئیس دادگاه همچنین اعلام کرد: دیوان معتقد است که بر اساس تعهدات مصرح در پیمان مودت، ایالات متحده باید به نحو مقتضی محدودیت‌های اعمال شده در زمینه اقلام دارویی، بشردوستانه، هوانوردی و کشاورزی بر اساس تصمیم ۸ می ۲۰۱۸ علیه ایران را رفع کند. بر اساس چند بند پیمان مودت ایران و آمریکا، طرفین از اعمال محدودیت تجاری و مالی بر یکدیگر منع شده‌اند.

برخی از اقدامات آمریکا از جمله لغو مجوز مبادلات تجاری با ایران و اعمال محدودیت بر انتقال اقلام به ایران، می‌تواند در تناقض برخی از مفاد پیمان باشد.

دادگاه در ادامه دستور داد: در صدور مجوز مبادلات مالی و انتقال پول مرتبط با اقلام فوق‌الذکر نباید هیچ مانعی ایجاد شود. طرفین باید از هر اقدامی که مناقشه را تشدید کرده یا دامنه آن را گسترش داده و حل مناقشه را دشوارتر کند، خودداری کنند. این تدابیر موقت و تا زمان حصول رأی نهایی، الزام‌آور خواهند بود.

 این دیوان همچنین آمریکا را موظف کرد سه ماه بعد از تحریم‌ها به دادگاه گزارش دهد جلو دستوراتی که مانع سرمایه‌گذاری در ایران می‌شود را گرفته است.

استقبال ایران از صدور حکم دادگاه لاهه علیه آمریکا

وزارت امور خارجه در واکنش به صدور قرار موقت از سوی دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه در پرونده شکایت دولت جمهوری اسلامی ایران علیه ایالات متحده بیانیه‌ای منتشر کرد .

 به گزارش ایسنا، در این بیانیه آمده است: جمهوری اسلامی ایران با استقبال از تصمیم دیوان بین‌المللی دادگستری به عنوان رکن اصلی قضایی سازمان ملل متحد و صدور قرار موقت این محکمه علیه اقدام غیرقانونی دولت آمریکا در بازگرداندن تحریم‌های یک‌جانبه که با خروج این کشور از برجام صورت گرفت، تصمیم دیوان را که با اتفاق آرای اتخاذ شده است، نشانه بارز دیگری در تایید حقانیت جمهوری اسلامی ایران و غیرمشروع و ظالمانه بودن تحریم‌های آمریکا علیه مردم و شهروندان کشورمان می‌داند.

این محکمه جهانی با تصریح بر اینکه قراری که صادر کرده، الزام‌آور و لازم‌الاتباع بوده و موجد تعهدات بین‌المللی است، اعلام کرد که دولت ایالات متحده ملزم است طبق تعهدات بین‌المللی خود موانع ناشی از اقداماتش به موجب تصمیم‌های غیرقانونی که با خروج از برجام اتخاذ کرده، ازجمله موانعی که در مسیر روابط تجاری ایران در حوزه‌های مشخصی برقرار کرده، برطرف کند.

دیوان همچنین در قرار خود ایالات متحده آمریکا را ملزم کرده است تا تضمین کند مجوزهای لازم برای موارد مشخص شده در قرار را صادر کرده و پرداخت‌ها و معاملات مربوط به آنها را انجام دهد. دیوان بین‌المللی دادگستری هم چنین در این قرار بر قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که برجام را تایید کرده، صحه گذاشته است.

وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران با دیوان بین‌المللی دادگستری در قرار موقت صادره هم عقیده است که برای رسیدگی به شکایت ایران علیه ایالات متحده صلاحیت اولیه خود را محرز دانسته و بدین ترتیب تلاش‌های دولت آمریکا و وکلای آن در رد صلاحیت دیوان و فرار از مسئولیت حقوقی را خنثی کرده است. دیوان در قرار خود همچنین با رد ادعاها و نظرات حقوقی دولت آمریکا، به صراحت ذکر کرده است که موارد مورد درخواست ایران منحصرا به نقض‌های احتمالی عهدنامه مورد استناد جمهوری اسلامی ایران مربوط است و اینکه حقوق خاص و مشخصی که جمهوری اسلامی ایران به موجب عهدنامه به آنها استناد کرده است، می‌تواند آثار غیرقابل جبرانی به دنبال داشته باشد.

در نتیجه و در پرتو تایید مجدد دیوان بین‌المللی دادگستری بر حقانیت جمهوری اسلامی ایران و صحه گذاشتن بر رویکرد غیرمشروع و غیرقانونی دولت آمریکا، امروز افکار عمومی جهانی و تمامی کشورهای مستقل با اطمینان خاطر بیشتری مصمم است اراده خود مبنی بر احترام به توافقات بین‌المللی، احترام به حقوق بین‌الملل و احترام به مسئولیت دولت‌ها را در قالب حفظ و اجرای برجام بیش از پیش به نمایش بگذارد.

قرار صادره از سوی دیوان بین‌المللی دادگستری همچنین بار دیگر نشان داد که این دولت آمریکاست که با سیاست‌های غلط و افراطی خود و در نتیجه زیاد‌ خواهی‌های خود در قبال دیگر کشورها، روز به روز منزوی‌تر می‌شود و باید از عادت غلط و اعتیاد ناپسند خود در اعمال تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی علیه مردم و شهروندان دست کشیده و به عضوی مسئولیت‌پذیر و کشوری عادی در جامعه بین‌المللی تبدیل شود. در این مسیر جامعه بین‌المللی و کشورهای مستقل مسئولیت مضاعفی به عهده دارند تا این کشور را که سابقه‌ای طولانی از نقض عهد و عدم تمکین به تعهدات و الزامات بین‌المللی خود دارد، در تلاش‌های غیرقانونی‌اش ناکام گذارند.

تصمیمات دادگاه لاهه لازم‌الاجرا است

معاون حقوقی رئیس‌جمهور گفت: تصمیمات دادگاه لاهه برای کشورها لازم‌الاجرا است.

لعیا جنیدی در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران درباره تصمیمات دادگاه لاهه اظهارکرد: با توجه به اینکه دادگاه لاهه زیرمجموعه سازمان ملل است، تصمیماتش توسط سایر کشورها باید اجرا شود.

وی در مورد آثار تصمیمات دادگاه لاهه، خاطرنشان کرد: رای به نفع کشورمان موجب تثبیت حقوقی ایران، ‌تایید مشروعیت 1+4 شده و جسارت بیشتری به شرکت‌ها برای همکاری با ایران می‌دهد و نگرانی‌های آن‌ها را کم می‌کند.

مهم ترین بخش حکم لاهه

رضا نصری، حقوقدان بین‌الملل در توییت خود اعلام کرد که مهمترین بخش حکم دادگاه لاهه این است که از طرفین خواست از مبادرت به هر اقدامی که ممکن است تا صدور رای نهایی مناقشه بین دو کشور را تشدید کند خودداری کند. در عمل یعنی دولت امریکا باید از وضع تحریم‌های نفتی و تحریم‌هایی که برای ماه آینده علیه ایران پیش‌بینی شده اجتناب ورزد.

بازتاب رای دادگاه

 در رسانه‌های غربی

خبرگزاری آسوشیتدپرس و شماری از رسانه‌های خارجی رای دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) در تأیید درخواست‌های ایران درباره تعلیق تحریم‌های ضدایرانی واشنگتن را بازتاب دادند و نوشتند: دیوان سازمان ملل به آمریکا دستور داد بخشی از تحریم‌های ایران را لغو کند.

به گزارش ایرنا، این خبرگزاری در بازتاب رای‌گیری روز چهارشنبه قضات لاهه افزود: بالاترین دادگاه سازمان ملل به آمریکا دستور داده تا تحریم‌های ایران را که بر واردات کالاهای بشردوستانه، محصولات و خدمات مرتبط با هوانوردی شهری تاثیر می‌گذارد، لغو کند.

آسوشیتدپرس نوشت: حکم دیوان بین‌المللی دادگستری از نظر قانونی الزامی است، اما باید دید آیا ترامپ از آن پیروی خواهد کرد یا نه.

این گزارش افزود: دیوان در حکم ابتدایی خود اعلام کرد که واشنگتن باید هرگونه مانع ناشی از تحمیل دوباره تحریم‌ها در خصوص صادرات وسایل پزشکی و دارو، مواد غذایی و محصولات کشاورزی و قطعات یدکی و تجهیزات لازم برای ایمنی هوانوردی را بردارد.

آسوشیتدپرس در گزارش بازتاب خود آورده است: تلویزیون دولتی ایران تصمیم دادگاه را «پیروزی تهران بر واشنگتن در دادگاه لاهه» عنوان کرد.

این گزارش افزود: انتظار می‌رود آمریکا در جلسه آینده استماع، صلاحیت دادگاه را به چالش بکشد.

این رسانه اضافه کرد: حکم روز چهارشنبه می‌تواند درگیری دیگری بین دولت ترامپ و یک دیوان مستقر در لاهه باشد. ماه گذشته «جان بولتون» مشاور امنیت ملی ترامپ دیوان بین‌المللی کیفری (ICC) را یک نهاد غیرمرتبط و جداگانه توصیف کرد. دیوان بین‌المللی کیفری نخستین دادگاه دائمی بین‌المللی برای رسیدگی به جرایم نسل‌کشی، جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی است و دیوان بین‌المللی دادگستری اختلافات بین کشورها را رفع می‌کند.

خبرگزاری رویترز نیز در بازتاب رای روز چهارشنبه دادگاه آن را پیروزی برای تهران عنوان کرد و نوشت: دادگاه به این نتیجه رسید که اطمینان داده شده از سوی واشنگتن در ماه آگوست درباره این که تحریم‌ها تاثیری در شرایط انسان‌دوستانه ندارد، برای برطرف کردن نگرانی‌های ایران درباره تاثیر تحریم‌ها بر مسائل انسان‌دوستانه و ایمنی کافی نبوده است.

این گزارش افزود: اقدامات یکجانبه آمریکا با مخالفت کشورهای طرف توافق هسته‌ای ایران از جمله نزدیک‌ترین متحدان آمریکا شامل انگلیس، فرانسه و آلمان و روسیه و چین مواجه شده است. با وجود انتقاد بین‌المللی، واشنگتن تلاش می‌کند به اقدامات خود ادامه دهد. مجموعه جدیدی از تحریم‌ها قرار است 4 نوامبر با هدف محدود کردن صادرات نفت ایران اعمال شوند.

خبرگزاری فرانسه، رای دیروز دادگاه را با تیتر «دستور توقف تحریم‌های بشر دوستانه ایران، ضربه به ترامپ» بازتاب داد و نوشت: قضات دادگاه لاهه به اتفاق آرا رای دادند که تحریم‌های برخی کالاها معاهده «مودت» بین ایران و آمریکا را که به قبل از انقلاب اسلامی باز می گردد، نقض می‌کند.

رسانه‌های صهیونیستی نیز تصمیم  دیروز دادگاه به نفع ایران را بازتاب دادند. روزنامه هاآرتص گزارش آسوشیتدپرس را بازنشر کرد و افزود: ایران روز چهارشنبه از رای دیوان استقبال کرد و وزارت خارجه این کشور در بیانیه‌ای اعلام کرد «این تصمیم یکباردیگر ثابت کرد که حق با جمهوری اسلامی است و تحریم‌های آمریکا علیه مردم و شهروندان ما غیرقانونی و بیرحمانه است.»

شبکه خبری سی بی سی نیوز آمریکا نوشت: دیوان سازمان ملل می‌گوید آمریکا باید تحریم‌های ایران درزمینه کالاهای «بشردوستانه» را لغو کند.

همچنین ان بی سی نیوز گزارش آسوشیتدپرس را بازنشر و تاکید کرد که دیوان به واشنگتن دستور داد برخی تحریم‌های ایران را لغو کند.

شبکه خبری بی بی سی نیز نوشت: دیوان بین‌المللی علیه آمریکا رای داد.

این گزارش افزود: دیوان با جانبداری از تهران اعلام کرد که باید اجازه صادارت کالاهای بشردوستانه از جمله مواد غذایی و دارو به این کشور را داد.

این حکم خواستار لغو بخشی از اقدامات تنبیهی است که محصولات کشاورزی، دارو، تجهیزات پزشکی و غذا و امنیت هوانوردی را شامل می‌شود. این نخستین بار است که قضات بین‌‌المللی درباره آنچه که «جنگ اقتصادی» توصیف می‌شود، رای داده‌اند.

این تصمیم دادگاه می‌‌تواند مشوقی برای شرکت‌های اروپایی باشد که به دلیل خودداری از قرار گرفتن در معرض تحریم‌های آمریکا، تجارت با ایران را متوقف کرده‌‌اند.