تعلیق بیمه تکمیلی؛ گروکشی در دقیقه ۹۰

زهرا معرفت

اوایل این هفته، کانون عالی بازنشستگان تأمین اجتماعی در اطلاعیه‌ای از قطع بیمه تکمیلی بازنشستگان خبر داد. از قرار معلوم و با توجه به اطلاعیه‌هایی که طی روزهای گذشته از سوی شرکت آتیه‌سازان حافظ، تأمین اجتماعی و کانون عالی منتشر شده، بین طرفین قرارداد یعنی کانون عالی و شرکت بیمه‌گر توافق حاصل نشده و آن‌طور که سازمان تأمین اجتماعی گفته «شرکت بیمه تعیین شده توسط کانون، خواستار افزایش غیرمتعارفی در سهم بیمه پرداختی بازنشستگان نسبت به نرخ سال گذشته (قرارداد جاری) شده» و این موضوع، خدمات بیمه تکمیلی بازنشستگان را معلق کرده است.

در پی این اتفاقات، کانون عالی به بازنشستگان هشدار داد که «تا اطلاع ثانوی هیچ تعهد جدیدی در قالب بیمه تکمیلی برقرار نیست و بازنشستگان در صورت نیاز به عمل جراحی، بستری، خدمات پاراکلینیک یا هرگونه نیاز درمانی لازم است به مراکز درمانی ملکی و طرف قرارداد سازمان تأمین اجتماعی مراجعه کنند.». تأمین اجتماعی نیز در اطلاعیه‌ای بیان کرد که «برای آن دسته از افرادی که نوبت و موعد انجام خدمات درمانی آنها فرارسیده، اعمال جراحی و خدمات درمانی ضروری، در مراکز ملکی سازمان به صورت خارج از نوبت انجام می‌شود».

همه این اتفاقات مسبوق به سابقه است. سال گذشته نیز کانون عالی بعد از پایان قرارداد بیمه تکمیلی اعلام کرد که «به دنبال عقد قرارداد جدید است و به‌رغم پیگیری‌های چند ماهه به دلیل افزایش چشمگیر نرخ بیمه تکمیلی اعلامی از سوی شرکت‌های مختلف، قادر به انعقاد قرارداد جدید نشده است». در آن دوره بسیاری از بازنشستگان که نیاز به درمان فوری داشتند یا پیشتر برای عمل در بیمارستانی خصوصی وقت گرفته بودند، حتی از خدمات محدود بیمه آتیه‌سازان حافظ هم محروم ماندند و مجبور شدند بخش زیادی از مبلغ سنگین درمان را از جیب خود پرداخت کنند. چند روز بعد از تعلیق بیمه تکمیلی و انتظار برای عقد قراردادی جدید و البته مناسب‌تر، نه شرکت جدید در کار بود و نه خدمات متفاوت. قرارداد مجددا با شرکت آتیه‌سازان حافظ بسته شد و وضعیت بیمه درمانی بازنشستگان تقریبا به همان روال قبل  ادامه پیدا کرد.

بیمه تکمیلی برای پر کردن 

جای خالی قانون الزام

طبق قانون الزام، صفر تا صد هزینه‌های درمان بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی باید رایگان باشد. این قانون اما نه تنها هیچ زمانی اجرا نشده که به مرور، طی سال‌ها خدمات درمان تأمین اجتماعی ضعیف‌تر شد تا جایی‌که امروز بیمه‌شدگان گاهی مجبورند صفر تا صد هزینه‌های درمان را از جیب خود پرداخت کنند! بیمه‌های مکمل درمان در چنین وضعیتی روی کار آمدند تا بخشی از مشکل را حل و جای خالی قانون الزام را پُر کنند.

کریمی: احساس می‌کنم که هدف از تعلیق بیمه تکمیلی، ایجاد تنش میان بازنشستگان است تا آنها را در عمل انجام‌شده قرار دهند. هزینه‌های درمان سرسام‌آور است و هر نرخی که اعلام کنند، بازنشسته‌ها ناچارند بپذیرند

اجبار بیمه‌شدگان به استفاده از بیمه‌های مکمل درمان، ظلم بزرگی در حق کارگران و بازنشستگان است چراکه آنها بخش قابل توجهی از حقوق ماهانه خود را در دوره اشتغال بابت درمان می‌دهند اما به وقت نیاز، چیز خاصی دستشان را نمی‌گیرد. کارگران برای بهرمندی از خدمات مناسب درمان باید هزینه ماهانه قابل توجهی هم برای بیمه مکمل بپردازند، در حالی‌که بسیاری از آنها توان پرداخت این هزینه را ندارند و در صورت‌ عدم حمایت کارفرما، مجبورند با همان بیمه مادر تأمین اجتماعی سر کنند. این گروه به وقت بیماری، مستاصل‌تر از همیشه، بخش قابل توجهی از هزینه‌های درمان را از جیب خالی خود پرداخت می‌کنند.

برای بازنشستگان تأمین اجتماعی وضع کمی فرق دارد؛ ۵۰درصد هزینه بیمه تکمیلی را فرد بیمه‌شده و ۵۰درصد باقی را تأمین اجتماعی پرداخت می‌کند. این هزینه برای بازنشسته حداقل‌بگیری که از مشکلات شدید معیشتی رنج می‌برد، کم نیست اما مسأله مهم‌تر آن است که بیمه تکمیلی نمی‌تواند در مواقع لزوم به یاری بازنشسته بیاید. کمترین انتظار این است که بازنشسته‌ای که سال‌ها بیمه‌پردازی کرده و در دوران بازنشستگی نیز از مستمری ناچیز خود هزینه بیمه تکمیلی پرداخت می‌کند، در مواقع بیماری بتواند از خدمات درمان مناسب بهره‌مند شود اما این اتفاق نمی‌افتد. هم سطح خدمات ارائه شده از سوی بیمه آتیه‌سازان حافظ پایین است و هم مراکز خصوصی بسیار کمی طرف قرارداد این شرکت هستند. از طرفی بیمه‌شده بعد از پرداخت کل هزینه درمان باید زمان زیادی برای گرفتن بخشی از هزینه‌کرد خود در انتظار بماند. در کل، عملکرد شرکت بیمه آتیه‌سازان حافظ مورد انتقاد شدید است و هر سال بازنشستگان در انتظار عقد قراردادی مناسب‌تر هستند.

الزام تامین اجتماعی

 به اجرای قانون الزام

حالا برای مدتی، بازنشسته تأمین اجتماعی حتی همین خدمات ناچیز را هم دریافت نمی‌کند. بیمه تکمیلی برای مدتی معلق است و قراردادی هم بسته نشده. در این شرایط، از طرفی شرکت آتیه‌سازان حافظ در بیانیه خود اعلام کرده که آماده ازسرگیری کامل خدمات براساس توافق حاصل شده با کانون عالی تأمین اجتماعی است و تأمین اجتماعی نیز اعلام کرده که «تلاش کردیم تا توافقی منطقی با نرخ متعارف و عادلانه و در راستای تأمین منافع و صلاح بازنشستگان در اسرع‌وقت میان طرفین قرارداد حاصل شود». تأمین اجتماعی در اطلاعیه خود تأکید کرده که در صورت به نتیجه نرسیدن توافق «سازمان آمادگی دارد جهت اجرای قانون الزام، در بستری و کلیه خدمات جراحی بازنشستگان، اقدام و زمینه ارائه خدمات در بیمارستان‌های ملکی سازمان و دانشگاهی را به صورت ویژه فراهم کند».

فعالان کارگری تأکید دارند که قانون الزام باید اجرا شود و صفر تا صد هزینه‌های درمان، رایگان ارائه شود اما مشخص نیست آنچه تأمین اجتماعی در اطلاعیه‌اش در رابطه با اجرای قانون الزام گفته، چقدر با خواسته بازنشستگان همسو است. اینکه در نهایت چه اتفاقی خواهد افتاد در روزهای آتی مشخص خواهد شد اما یک نگرانی، همیشه به وقت بستن قرارداد بیمه تکمیلی وجود دارد؛ اینکه بعد از این تعلیق موقت، قرارداد جدید بیمه تکمیلی بازنشستگان نزدیک به همان اعتبار قبلی و با همان شرکت مورد اعتراض بازنشستگان بسته شود و در نهایت وضعیت درمان بازنشستگان در سال بعد به همان روال سابق ادامه داشته باشد؛ یعنی تدوام همان وضعیتی که در آن بازنشستگان همچنان مجبور به صرف هزینه‌های سنگین درمان از جیب خود شوند و در صورت ناتوانی، نیاز به درمان را هم مانند خیلی از نیازهای دیگرشان کنار بگذارند!

این اتفاقات مسبوق به سابقه است. سال گذشته نیز بعد از تعلیق بیمه تکمیلی و انتظار برای عقد قراردادی جدید و البته مناسب‌تر، نه شرکت جدید در کار بود و نه خدمات متفاوت و قرارداد مجددا با شرکت آتیه‌سازان حافظ بسته شد

رویارویی بازنشستگان

 با عمل انجام شده!

«عیدعلی کریمی» دبیر اجرایی خانه کارگر قزوین با اشاره به این مشکلات می‌گوید: این بلاتکلیفی تا زمانی که قرارداد جدید بسته شود یا تأمین اجتماعی مسئولیت خود را برعهده بگیرد، کاملاً به ضرر بازنشسته‌ است. فردی که نوبت عمل گرفته، وقتی می‌گویند بیمه را قبول نمی‌کنیم، مجبور است همه هزینه‌ها را آزاد پرداخت کند. به نظر می‌رسد مسئولان هیچ پیش‌بینی و برنامه‌ریزی دقیق نداشته‌اند و اکنون نیز باید پاسخگو باشند.

این فعال کارگری ادامه می‌دهد: کانون عالی مقصر اصلی است. باید دو ماه پیش کار را آغاز می‌کرد و با چند شرکت صحبت و نرخ جدید را اعلام می‌کرد، نه اینکه یک روز ناگهان بیاید اطلاعیه بدهد که مراقب باشید بیمارستان‌ها بیمه را قبول نمی‌کنند! این روش فقط باعث بی‌اعتمادی و بی‌نظمی است. از سوی دیگر، مدیرعامل تأمین اجتماعی که سال گذشته اعلام کرده بود این آخرین سال قرارداد بیمه تکمیلی است، اکنون باید راهکار ارائه دهد. کریمی می‌گوید: البته احساس می‌کنم که هدف از ارسال این اطلاعیه‌ها، نوعی ایجاد تنش میان بازنشستگان است تا آنها را در عمل انجام‌شده قرار دهند. هزینه‌های درمان سرسام‌آور است و هر نرخی که اعلام کنند، بازنشسته‌ها ناچارند بپذیرند در حالی‌که می‌توانستند یک یا دو ماه پیش اعلام کنند که با کدام شرکت صحبت شده، چه تعهداتی مطرح است و آیا رضایت وجود دارد یا خیر؟

کریمی، اصل بیمه تکمیلی را یک روند کاملا انحرافی در مسیر ارائه خدمات درمان می‌داند و می‌گوید: با بیمه تکمیلی از اول هم مخالف بودیم زیرا این مسیر از ابتدا انحرافی بود. به‌جای آنکه بیمه اصلی تقویت شود، یک هزینه اضافی بر دوش بازنشسته تحمیل شد. این روند بیمه تأمین اجتماعی را به حاشیه برد، در حالی‌که هر ماه یک‌سوم از حق بیمه پرداختی به سهم درمان اختصاص داده می‌شود.

وی می‌گوید: ببینید حتی همین بیمه تکمیلی هم به تعهدات خود عمل نمی‌کند. بسیاری از مراکز درمان با شرکت آتیه‌سازان حافظ قرارداد ندارند و بسیاری دیگر قرارداد خود را لغو کرده‌اند. بازنشسته در مراجعه به این مراکز درمانی مجبور است از جیب خود هزینه کند و بعدا بخشی از این هزینه را دریافت کند اما این هزینه هم با تاخیر طولانی پرداخت می‌شود.

کریمی می‌گوید: در قزوین بیمارستان‌های خصوصی داریم که حتی بیمه اصلی تامین اجتماعی را هم قبول نمی‌کنند چه برسد به بیمه تکمیلی آتیه‌سازان حافظ! خب بازنشسته‌ای که مجبور است به این بیمارستان‌ها مراجعه کند چه باید بکند؟! با این وضعیت حقوق‌ها، چگونه می‌توان از بازنشسته انتظار داشت هزینه‌ها را آزاد پرداخت کند؟ بیشتر بازنشسته‌ها چند بیماری مختلف دارند. اگر یک بازنشسته بخواهد در یک بیمارستان خصوصی عمل جراحی انجام دهد، باید پس‌انداز ۲۰ یا ۳۰ساله خود را هزینه کند. عمل‌هایی که قبلاً با ۲۰ یا ۳۰ میلیون تومان انجام می‌شد، حالا قیمت سرسام‌آوری دارد که پرداخت هزینه آنها از توان بازنشسته خارج است.

برآیند اتفاقات نشان می‌دهد حاصل پرداخت ۳۰ سال حق بیمه برای بازنشستگان کارگری بسیار اندک است؛ نه مستمری‌شان کفاف هزینه‌های زندگی را می‌دهد و نه از خدمات درمانی مناسب برخوردار هستند. در حالی‌که قانون بر رایگان بودن خدمات درمانی تاکید کرده اجبار به پرداخت مبلغ ماهانه برای بیمه تکمیلی، غیرقانونی و بستن قرارداد با شرکتی که نتواند از پس ارائه درست خدمات درمانی به بازنشستگان برآید، ظالمانه است.