روایتی از خدمات گران‌قیمت دندانپزشکی و محرومیت کارگران از داشتن دندان‌های سالم:
هر بار می‌خندم، خجالت می‌کشم
نسرین هزاره مقدم
وقتی می‌خندد، جلوی دهانش کاملاً خالی‌ست. شلنگ آب را در باغچه مقابل پیاده‌رو می‌گذارد و می‌گوید: «نصف دندان‌هایم افتاده. سال‌هاست بیشتر غذاها را با لثه‌هایم می‌جوم، به خاطر همین بیشتر وقت‌ها معده‌درد دارم و باید قرص معده بخورم».
«احمد» کارگر پاکبان شهرداری‌ست که هر روز در مسیر رفت و آمد او را مشغول کار سخت می‌بینم، کاری که حقوقش فقط ماهی ۱۶ میلیون تومان است و در گرما و سرما و بیماری و آلودگی هوا تعطیل نمی‌شود. «نمی‌توانم از شکم زن و بچه‌ام بزنم، نان و غذا نخرم که دندان‌هایم را درست کنم. حتی نتوانستم یک دست دندان مصنوعی بگذارم چون بیمه دندان مصنوعی را قبول نمی‌کند. 30-20 میلیون از کجا بیاورم؟ خُب با بی‌دندانی می‌سازم».
مدیران دولتی که به دنبال خصوصی‌سازی هستند، سلامت دندان را «زیبایی‌محور» تلقی کرده‌اند، نه درمانی تا زحمتکشان به مراکز خصوصی مراجعه کنند و پزشکان ثروت بیشتری بیاندوزند
این کارگر ساده شهرداری در پاسخ به اینکه چرا برای ترمیم دندان‌هایت به مراکز تامین اجتماعی نمی‌روی؟ می‌گوید: بروم چه کار؟ کلی صف بایستم و یک روز کامل از کار و زندگی بیافتم که فقط دندان بکشم؟ هیچ کار دیگری نمی‌کنند.
جای خالی دندانپزشکی در خدمات بیمه
فهرست خدمات رایگان دندانپزشکی در مراکز درمانی تامین اجتماعی که بعد از ساعت‌ها و حتی روزها معطلی و صف ایستادن به بیمه‌شدگان عرضه می‌شود، محدود به معاینه، جرم‌گیری، کشیدن دندان و نهایتاً پر کردن سطحی دندان است. نه از عصب‌کشی دندان خبری هست و نه از روکش و بریج و دندان مصنوعی. در واقع هیچ‌یک از خدمات اصلی دندانپزشکی به صورت رایگان ارائه نمی‌شود.
با این حساب، یک کارگر ساده حق دارد چندین سال بدون دندان و با فک‌های خالی زندگی کند. داده‌ها نشان می‌دهد قیمت دندان مصنوعی بین ۱۰ تا ۱۸ میلیون تومان برای هر فک و ۱۵ تا ۳۵ میلیون تومان برای هر دو فک است. در بیشتر مراکز درمانی قیمت‌ها بالاتر از این ارقام است. یک کارگری که فقط ۱۶ میلیون حقوق دارد و سه سر عائله، چطور این قیمت‌ها را بپردازد؟
هزینه‌های سنگین داشتن دندان
در سال‌های اخیر، هزینه خدمات دندانپزشکی به شدت بالا رفته. هزینه هر واحد روکش دندان چیزی بین ۹ تا ۱۲ میلیون تومان و هر واحد بریج حدود ۱۵ میلیون تومان است. خدمات دندانپزشکی، کالایی به شدت گران و برای بیشتر خانواده‌ها «تجملی» شده طوری‌که نه فقط کارگران ساده، بلکه کارگران متخصص، کارمندان و معلمان نیز توانایی مالی پرداخت هزینه‌های دندانپزشکی را ندارند و این همه در حالی‌ست که صندوق‌های بیمه ازجمله تامین اجتماعی، خدمات دندانپزشکی را پوشش نمی‌دهند؛ گویا دندان جزئی از بدن نیست و زندگی سالم نیاز به دندان‌های سالم ندارد!
هزینه دندانپزشکی در قراردادهای بیمه تکمیلی بازنشستگان تامین اجتماعی نیز فقط تا سقف ۲ تا ۵ میلیون تومان بسته به نوع درمان قابل پرداخت است یعنی در بهترین حالت پول یک یا دو تا دندان کشیدن، آن‌هم به شرط اینکه بیمه‌گر تکمیلی، تایید کند و صورت‌حساب‌ها به موقع پرداخت شود، بازنشسته باید فاکتورها را تحویل بدهد و مدتی منتظر بماند تا پول دو دندان کشیدن به حسابش بیاید!
براساس آمارهای سازمان نظام پزشکی، بیش از ۹۰درصد هزینه‌های دندانپزشکی مستقیماً از جیب مردم پرداخت می‌شود. این نسبت با توجه به اینکه اکثریت جمعیت مزد و حقوق‌بگیر زیر خط فقر هستند و در تامین ساده‌ترین نیازهای زندگی ناتوان‌اند، به شدت کمرشکن است. براساس گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس با همکاری سازمان نظام پزشکی منتشر کرده، حدود ۲۱درصد از کل پرداختی مستقیم مردم در حوزه سلامت، مربوط به خدمات دندانپزشکی است. این سهم بعد از هزینه دارو، دومین بخش بزرگ پرداخت از جیب در نظام سلامت به شمار می‌آید و این در حالی‌ست که اجرای طرح دارویار و حذف ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی باعث شده هزینه دارو، تجهیزات پزشکی و خدمات درمانی به طور میانگین ۷۰درصد افزایش پیدا کند.
فهرست خدمات رایگان دندانپزشکی در مراکز درمانی تامین اجتماعی که بعد از ساعت‌ها و حتی روزها معطلی و صف ایستادن به بیمه‌شدگان عرضه می‌شود، محدود به معاینه، جرم‌گیری، کشیدن دندان و نهایتاً پر کردن سطحی دندان است
محرومیت گسترده از دندان‌های سالم
توان مالی کارگران برای پرداخت هزینه‌های دندانپزشکی به کمترین سطح ممکن رسیده است. «یوسف موحدی» فعال صنفی در این رابطه می‌گوید: کارگران و بازنشستگان ساعت‌ها در صف‌های درمانگاه‌ها ایستاده و درد دندان از شقیقه تا استخوان تیر می‌کشد اما دفترچه بیمه‌مان بی‌اعتبار است. پرستار با لبخندی خسته می‌گوید «پوشش بیمه‌ای ندارد». همین جمله، مرز میان قانون و واقعیت است، میان انسان و کالایی ضروری که از او دریغ شده است.
او ادامه می‌دهد: اصل بیست‌ونهم قانون اساسی می‌گوید «دسترسی همگانی به خدمات درمانی و بهداشتی حق مردم است» و در ماده ۵۴ قانون تأمین اجتماعی هم آمده «سازمان باید مؤسسات درمانی لازم برای ارائه درمان رایگان را برای بیمه‌شدگان فراهم کند» اما در دنیای واقعی، وقتی پای دندان به میان می‌آید، این حق ناگهان لوکس می‌شود، گویی دهان کارگر و بازنشسته، جزئی از بدن او نیست!
«دندان‌هایمان آینه تمام قد تبعیض است»؛ موحدی با بیان این جمله اضافه می‌کند: در ایران امروز، بیش از 70درصد افراد میانسال پوسیدگی دندانی دارند. در میان سالمندان، این رقم از 90درصد هم می‌گذرد. برای بسیاری از ما، هزینه پرکردن یک دندان برابر است با نصف حقوق ماهانه، در نتیجه، راه درمان ساده است، کشیدن به‌جای درمان. اما آنچه از دهان بیرون می‌آید فقط دندان نیست، بخشی از سلامت بدن است. با هر دندان از دست‌رفته، سفره‌مان کوچک‌تر می‌شود، سیب و گردو جای خود را به نان خیس‌خورده و چای شیرین می‌دهند. گوارش ضعیف می‌شود، سوءتغذیه بالا می‌رود و بدن آرام‌آرام فرسوده می‌شود. وقتی نمی‌توانی بجوی، دیگر نمی‌توانی درست زندگی کنی.
لبخند طبقاتی!
او لبخند را پدیده‌ای طبقاتی توصیف می‌کند و می‌گوید: مدیران دولتی که به دنبال خصوصی‌سازی هستند، سلامت دندان را «زیبایی‌محور» تلقی کرده‌اند، نه درمانی تا زحمتکشان به مراکز خصوصی مراجعه کنند و پزشکان ثروت بیشتری بیاندوزند. مافیای درمان که سلامت را پولی کرده و به بازار آزاد برده، هر سال تعرفه‌ها را بی‌ضابطه بالا می‌برد تا فقط ثروتمندان از سلامت برخوردار باشند.
موحدی اضافه می‌کند: نتیجه این است که دندانپزشکی، مثل کالایی لوکس، در ویترین کلینیک‌های خصوصی برق می‌زند و کارگران و بازنشستگان با دندان‌درد در صف داروخانه برای گرفتن مُسَکن ایستاده‌اند. در نهایت مجبور می‌شوند دندان‌های خود را بکشند و از سلامت جسم، لبخند و زندگی سالم محروم شوند.
این محرومیت، نه تنها سلامت جسمی آدم‌ها، بلکه سلامت روح و روان آنها را به بازی گرفته است. «احمد» کارگری که هر روز و در هر شرایطی، باغچه‌های «شهر» را آبیاری می‌کند و با تنی رنجور پاسدار زندگی روزمره است، بعد از صحبت‌های حسرت‌بار در مورد غذاهایی که دیگر نمی‌تواند بخورد، نگاه تیره‌اش را به زمین می‌دوزد: «هر بار می‌خندم، خجالت می‌کشم».
دیدگاه تان را بنویسید