بیکاری و فقر، کار را به اجاره روزانه موتور کشانده است
مسافرکشی و باربری، از پراستقبال‌ترین مشاغل کشور
رضا اسدآبادی
آگهی‌های پرتعداد اجاره روزانه «موتورسیکلت» برای کار در سکوهای تاکسی اینترنتی، پدیده عجیبی است که حاکی از وخامت اوضاع بازار کار در کشور دارد. بدون تردید رشد مشاغلی مانند رانندگی موتور کرایه‌ای با بهره‌وری و ارزش افزوده پایین و استهلاک بالای نیروی انسانی تحصیل‌کرده که هزینه زیادی برای تحصیلات آن از جیب جامعه رفته، گواه بروز یک بحران جدی در پس‌پرده بازار کار ایران است.
موج بیکاری حقیقی و ناکافی بودن درآمد ناشی از دریافت دستمزد در بسیاری از واحدهای تولیدی و خدماتی، باعث شده رانندگی برای پلتفرم‌های اینترنتی به یکی از پراستقبال‌ترین مشاغل کشور بدل شود
در این بین مشکلات رانندگان موتورها و تاکسی‌های اینترنتی، به خصوص آنهایی که برای کمک هزینه زندگی در سکوهای اینترنتی شاغل می‌شوند، بیش از گذشته بازتاب یافته است. درصد بالای حق کمیسیونی که این پلتفرم‌ها از مبلغ سفر کسر می‌کنند، درحالی‌ست که شاغلان ثابت این مشاغل با ساعت کار روزانه بالا، به‌رغم پیگیری‌های بسیار، هنوز بیمه نیستند. در عین حال، این رانندگان اخیراً درگیر کسور جدیدی چون «مالیات» و «عوارض شهری» از حق‌الزحمه خود نیز شده‌اند.
«ح.ع» یک راننده بازنشسته شاغل در این پلتفرم‌ها می‌گوید: بازنشسته دولتم که به‌دلیل مشکلات معیشتی و کمبود مبلغ مستمری که کمتر از ۱۶ میلیون تومان است، روزانه تا ۸ ساعت در یکی از پلتفرم‌های اینترنتی تاکسیرانی با خودروی شخصی فعال هستم. این کار را برای پوشش اجاره خانه ۸ میلیون تومانی انجام می‌دهم تا هزینه سفره زندگی خود و همسرم تامین شود اما حق کمیسیون پلتفرم‌ها دمار از روزگارم درآورده است.
وی اضافه کرد: بیش از یک ماه است که این پلتفرم‌ها با افزایش هزینه کرایه تاکسی، درصد حق کمیسیون خود را افزایش داده‌اند. در برخی سفرهای معمولی که تا ۱۷درصد حق کمیسیون اخذ می‌شد، حالا تا ۲۲درصد می‌گیرند. در سفرهای ویژه و خاص نیز ۵درصد بیشتر از این، از کل مبلغ پرداختی مسافر کسر می‌کنند.
این راننده بازنشسته تصریح کرد: علاوه بر این، در روزهای اخیر مشاهده شد که ردیف مالیات بر ارزش افزوده (۱۰درصد) را نیز از همین مبلغ کسر می‌کنند. علاوه بر این پلتفرم‌ها اخیراً مبلغ دیگری را تحت عنوان «کسر خدمات شهری» از مبلغی که مسافر می‌پردازد کسر و پس از کسر هر سه ردیف، مابقی مبلغ را به راننده می‌دهند. در عین حال به‌دلیل قطع هدایت‌گرهای GPS کار برای ما دشوارتر شده و تعداد مسافرینی که در روز جابه‌جا می‌کنیم، با افزایش ترافیک شهری در پایان تابستان کمتر هم شده است.
او با بیان اینکه افزایش کرایه‌ها در مسیرهای کوتاه به میزانی نیست که هزینه افزایش کسورات را پوشش دهد، گفت: مبالغی مانند خدمات شهری و مالیات باید از حق کمیسیون خود پلتفرم‌ها کسر شود. نمی‌دانیم هزینه خدمات شهری به چه دلیل باید از جیب راننده برداشت شود؟
بازنشسته دولتم ولی به‌دلیل مشکلات معیشتی و کمبود مبلغ مستمری که کمتر از ۱۶ میلیون تومان است، روزانه تا ۸ ساعت در یکی از پلتفرم‌های اینترنتی تاکسیرانی با خودروی شخصی فعال هستم
وی خاطرنشان کرد: بحث خدمات جانبی پلتفرم‌ها مانند ارائه قطعات خودروی با تخفیف نیز تا به حال توسط اکثریت رانندگان پلتفرم‌ها استفاده نشده زیرا هم با دردسر فراوان همراه است و بسیار دیر به دست راننده می‌رسد و هم به گواه اکثر رانندگان، کیفیت اندکی دارند. ما برای امرار معاش روزانه باید بیش از ۶-۷ ساعت کار کنیم تا حداقل به اندازه حقوق مستمری خودمان درآمد داشته باشیم که این ساعات طولانی موجب استهلاک بالای وسایل خودرو در ترافیک می‌شود.
او در پایان تاکید کرد: در یک روز کاری ۱۰ساعته، در پایان یک میلیون و ۲۰۰هزار تومان از مسافرین دریافت کردم که در پایان حدود ۴۵۰هزار تومان کسورات از بنده کسر شد و تنها ۷۵۰هزار تومان بدون کسر استهلاک و بنزین برایم باقی ماند. اگر سر ساختمان کار می‌کردم، قطعاً دریافتی بیشتری با ۸ ساعت کار داشتم! این بخشی از زندگی روزانه بنده با این شغل است.
کار سخت؛ بدون پشتوانه بیمه
«س.ع.ز» راننده جوان موتورسیکلت شاغل در یکی از این پلتفرم‌های اینترنتی می‌گوید: مدتی است برای هزینه‌های تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد با موتورسیکلت رانندگی می‌کنم. تاکنون دوبار ماشین‌ها در اتوبان‌های تهران به من زده و از محل متواری شدند. یک بار که اخیراً اتفاق افتاد، از ناحیه پا دچار ترک استخوان شدم و یک ماه نتوانستم کار کنم اما پلتفرم‌هایی که برای آن کار می‌کنم، نه تنها حمایتی نمی‌کنند، بلکه امکان بیمه از طریق کار در این پلتفرم‌ها و حتی تخفیفات بیمه‌ای با حمایت آنها را ندارم.
وی می‌افزاید: درآمدم به حدی نیست که بتوانم با وجود بالارفتن سن، خود را از دهه سوم زندگی بیمه کنم. این درحالی است که خطر ازکارافتادگی، بیکاری یا سرقت موتورسیکلت در هر لحظه وجود دارد. این راننده جوان تصریح می‌کند: شرکت‌های مسافربری اینترنتی سود زیادی می‌کنند چرا ما که روزانه ساعت‌های زیادی کار می‌کنیم پس چرا نمی‌توانیم خود را بیمه کنیم؟ حق کمیسیون‌ها و کرایه مسافران به قدری است که حتی استهلاک وسیله ما نیز در پایان هر سال درنمی‌آید. من فقط برای فرار از بیکاری به این کار روی آوردم.
اجاره موتور از ترس کارگری
به نظر می‌رسد موج بیکاری حقیقی و ناکافی بودن درآمد ناشی از دریافت دستمزد در بسیاری از واحدهای تولیدی و خدماتی، باعث شده رانندگی برای پلتفرم‌های اینترنتی به یکی از پراستقبال‌ترین مشاغل کشور بدل شود.
شدت این استقبال به حدی است که امروزه بسیاری از واحدهای تولیدی (به ویژه بعد از اخراج اتباع خارجی در ابعاد میلیونی) با کمبود شدید نیرو مواجه شده‌اند اما همزمان با این اتفاق، آگهی‌های پرتعداد اجاره روزانه «موتورسیکلت» برای کار در سکوهای تاکسی اینترنتی، پدیده عجیبی است که حاکی از وخامت اوضاع بازار کار در کشور دارد و نشان می‌دهد جوانان برای کسب درآمد، هر کاری جز کارگری را امتحان می‌کنند.
دیدگاه تان را بنویسید