بررسی وضعیت نرخ پوشش بیمه تامین اجتماعی در استان‌های کشور نشان می‌دهد این نرخ عمدتا در استان‌های مرکزی کشور در وضعیت مطلوبی قرار دارد و در استان‌های مرزی در سطح پایین و نامساعدی قرار دارد.

به گزارش اکوایران، آخرین گزارش سازمان تامین اجتماعی از وضعیت نرخ پوشش بیمه تامین اجتماعی کشور نشان می‌دهد این نرخ در سال 1401 به سطح 54.8درصد رسیده که نسبت به سال 1400 معادل 2.2درصد افزایش و بهبود یافته است. نرخ پوشش بیمه سازمان تامین اجتماعی در واقع نسبت جمعیت تحت پوشش بیمه به جمعیت کل کشور است. با این حساب می‌توان گفت تا پایان سال 1401 قریب به 55درصد جمعیت کشور تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گرفته‌اند.

کمترین میزان نرخ پوشش بیمه تامین اجتماعی مربوط به سیستان و بلوچستان با 27درصد است و استان‌های مرزی آذربایجان غربی با 37، خراسان شمالی و کرمانشاه با 39 و کردستان با 40درصد در رده‌های بعدی هستند

سازمان تامین اجتماعی در حال حاضر به عنوان مهم‌ترین و محوری‌ترین سازمان فعال در حوزه بیمه اجتماعی و بازنشستگی کشور است که بیشترین تعداد بیمه‌شدگان، بازنشستگان و مستمری‌بگیران را در کشور تحت پوشش حمایت‌های متنوع قرار داده است. تامین اجتماعی، به موجب اساسنامه و قوانین حاکم بر فعالیت آن، یک سازمان بیمه‌گر اجتماعی است که ماموریت اصلی آن پوشش کارگران مزد و حقوق‌بگیر (به‌صورت اجباری) و سایر صاحبان حرف و مشاغل آزاد (به‌صورت اختیاری) است. این سازمان، یک نهاد عمومیی غیردولتی است که بخش عمده منابع مالی آن از محل اخذ حق‌بیمه‌ها (با مشارکت بیمه‌شده و کارفرما) تامین می‌شود و متکی به منابع دولتی نیست.

به‌طور کلی تعهدات تامین اجتماعی، به دو بخش کوتاه‌مدت و بلند‌مدت تقسیم می‌شود. تعهدات کوتاه‌مدت شامل حمایت‌های درمانی در موارد بیماری، بارداری و حوادث، پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری، پرداخت مقرری بیمه بیکاری و...، پرداخت کمک هزینه ازدواج و پرداخت هزینه کفن و دفن به بازماندگان بیمه‌شده متوفی است. در کنار حمایت‌های کوتاه‌مدت بیمه‌ای و درمانی که هر بیمه‌شده و افراد تحت تکفل وی از اولین روز بیمه‌شدن و درصورت تحقق شرایط مقرر در قوانین و مقررات، استحقاق بهره‌مندی از آنها را خواهند داشت، تعهدات بلندمدت نیز عمدتا مشتمل بر پرداخت مستمری بازنشستگی، پرداخت مستمری ازکارافتادگی کلی، پرداخت مستمری ازکارافتادگی جزیی، پرداخت مستمری بازماندگان و... است.

استان‌های مرزی، کم نصیب

 از پوشش بیمه تامین اجتماعی

بررسی وضعیت نرخ پوشش بیمه تامین اجتماعی در استان‌های کشور نشان می‌دهد این نرخ عمدتا در استان‌های مرکزی کشور در وضعیت مطلوبی قرار دارد و در استان‌های مرزی در سطح پایین و نامساعدی قرار دارد. براساس این گزارش تا پایان سال گذشته نرخ پوشش بیمه تامین اجتماعی در 11 استان کشور بالاتر از نرخ کلی کشور و در 20 استان دیگر کمتر از آن است.

تعداد بیمه‌شدگان تامین اجتماعی در پایان سال 1401 نسبت به سال 1400 حدود دو درصد افزایش یافته در حالی‌که رشد تعداد مستمری‌بگیران در این بازه زمانی 4 برابر بیشتر بوده است

آمارها حاکی از آن است نرخ پوشش بیمه تامین اجتماعی تا پایان سال گذشته در استان یزد در بالاترین سطح قرار دارد، طوری که 85درصد از جمعیت استان یزد تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار دارند. در همین راستا استان‌های بوشهر، مرکزی و تهران نیز با نرخ پوشش بیمه تامین اجتماعی بیش از 70درصد در رتبه‌های بعدی و در مقایسه با دیگر استان‌ها در وضعیت مطلوب‌تری 

قرار دارند.

از سوی دیگر کمترین میزان نرخ پوشش بیمه تامین اجتماعی طی دوره مورد اشاره مربوط به استان سیستان و بلوچستان بوده که برابر با 27درصد است و به بیان دیگر تنها 27درصد از جمعیت این استان تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار دارند. از دیگر استان‌هایی که پس از سیستان و بلوچستان کمترین میزان نرخ پوشش بیمه تامین اجتماعی را دارند و استان‌های مرزی کشور محسوب می‌شوند، استان‌های آذربایجان غربی با نرخ 37درصدی، استان خراسان شمالی و کرمانشاه با نرخ 39درصدی و استان کردستان با نرخ 40درصدی است.

به اعتقاد برخی کارشناسان به علت وضعیت نامساعد اشتغال در این استان‌ها و قدرت خرید پایین، بسیاری از کارفرماها از بیمه کردن کارگران خود سرباز می‌زنند و از سوی دیگر نرخ بالای بیکاری در استان‌ها موجب شده بسیاری از ساکنان این استان‌ها نتوانند تحت بیمه تامین اجتماعی قرار بگیرند.

تامین اجتماعی 

در محاصره سالمندان

علاوه بر این، طبق آخرین گزارش‌ها، تعداد بیمه‌شدگان تامین اجتماعی در پایان سال 1401 نسبت به سال 1400 حدود دو درصد افزایش یافته در حالی‌که رشد تعداد مستمری‌بگیران در این بازه زمانی بیش از 4 برابر بیشتر بوده است. به عبارت دیگر، رشد تعداد افراد مستمری‌بگیر تامین اجتماعی از تعداد پرداخت‌کنندگان بیمه این سازمان پیشی گرفت.

براساس آخرین آمارهای سازمان تامین اجتماعی، تعداد افراد تحت پوشش این سازمان تا پایان سال 1401 با رشد تقریبا 2.2درصدی نسبت به سال قبل از آن به 46میلیون و 420هزار نفر رسید که بیش از 83درصد از این میزان را بیمه‌‌شدگان (38.6میلیون نفر) و 16.8درصد دیگر را مستمری‌بگیران (7.8میلیون نفر) تشکیل می‌دهند.

تعداد مستمری‌بگیران سازمان تامین اجتماعی در پایان سال گذشته با رشد 8.2درصدی نسبت به سال 1400 به حدود 7.8میلیون نفر رسیده است. به عبارت دیگر، تعداد مستمری‌بگیران اصلی سازمان تامین اجتماعی در پایان سال گذشته حدود 4 میلیون و 387هزار نفر بوده که به تبع آن (به سرپرستی یا کفالت مستمری‌بگیر اصلی) قریب به 3 میلیون و 404هزار نفر دیگر نیز تحت پوشش بیمه‌ای (تبعی) این سازمان قرار گرفته‌اند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان رشد مستمری‌‌بگیران تامین اجتماعی در سال گذشته از رشد بیمه‌شدگان بیشتر بوده یعنی تعداد بیمه‌شدگان تامین اجتماعی در پایان سال 1401 نسبت به سال 1400 حدود دو درصد افزایش یافته در حالی‌که رشد تعداد مستمری‌بگیران در این بازه زمانی بیش از 4 برابر بیشتر بوده است.

نکته مهم دیگری که وجود دارد این است که در میان مستمری‌بگیران تامین اجتماعی رشد تعداد افراد تبعی (معادل 9درصد) بیشتر از مستمری‌بگیران اصلی (معادل 7.6درصد) بوده است.