مصائب مشاغلی که روزی آرزوی جوانان بود
فراموشی صدای مشعل‌داران نفت زیر هیمنه سنگین پیمانکاران
نسرین هزاره مقدم
روزگاری نه چندان دور، اشتغال در صنعت نفت و مناطق نفت‌خیز جنوب کشور، رویای هر جوانی بود. افول شرایط کار در جنوب کشور، بدون تردید حاصل رشد بی‌امان شرکت‌های پیمانکاری است. در حال حاضر با مقررات‌زدایی از قوانین کار در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و هجوم شرکت‌های پیمانکاری، تا جایی‌که قریب 75درصد کارگران نفت و گاز طرف قرارداد با این شرکت‌ها هستند، نه تنها از سطح دستمزد و مزایای شغلی کارگران نفتی کاسته شده بلکه امنیت شغلی، روانی و جانی این کارگران به سادگی در معرض خطر قرار گرفته است.
«ابراهیم عرب‌زاده» از کارگران شرکت‌های پیمانکاری شرکت تهران جنوب (تاسیسات مخازن و ذخیره‌سازی بندر ماهشهر) بود که هفتم مردادماه، بر اثر گرمای شدید جان خود را از دست داد. در همان روز حادثه، فرماندار بندر ماهشهر با انتقاد از اهمال مسئولان این شرکت نسبت به عدم تامین امکانات کمک‌های اولیه در محل کار کارگران گفت: پیش از این نیز از شرکت تهران جنوب به علت عدم تامین امکانات درمانی و کمک‌های اولیه از سوی مسئولان شبکه بهداشت و درمان شهرستان شکایت شده بود. با این وجود مسئولان شرکت نسبت به این موضوع بی‌توجه بودند.
بیرانوند ادامه داد: علاوه بر این موضوع، کارگران این شرکت در ایامی که استان بیشترین دمای هوا را پشت سر می‌گذارد و کمیته بحران استان به کاهش ساعت کاری تاکید کرده بودند، ۱۲ ساعت در روز را در محل کار با تحمل گرمای طاقت‌فرسا حضور پیدا کرده‌اند که بدون‌شک با اهمال‌کاران نسبت به این مسأله برخورد خواهد شد.
با این حساب، شرکت‌های پیمانکاری در بخش نفت و گاز که اتفاقاً هنوز یکی از سودآورترین بخش‌های اقتصاد ایران است، حتی خود را موظف به رعایت قوانین و آیین‌نامه‌های ساعات کار و کاهش این ساعات به خاطر گرمای بالای ۵۰ درجه جنوب نمی‌دانند. به عبارت دیگر، این شرکت‌ها که به دنبال سودآوری هرچه بیشتر هستند، تابع هیچ قانون و مقرراتی نیستند و حمایت لازم (حتی بسیار حداقلی در حد کاستن از ساعات کار برای ممانعت از گرمازدگی) از کارگران خود صورت نمی‌دهند!
این اتفاق یعنی مرگ ابراهیم عرب‌زاده، چندان در رسانه‌ها بازتاب نداشت و نتواست موجی حتی کوتاه‌مدت علیه شرکت‌های پیمانکاری بیافریند؛ از آن دسته موج‌هایی که هم در بین رسانه‌ها و هم در بین مسئولان و نمایندگان مجلس به وجود می‌آید اما چند روز بعد از پایان حادثه، به سادگی فروکش می‌کند و تمام می‌شود. پیش از آن، مرگ دلخراش «عمران روشنی‌مقدم» موج کوتاه‌مدتی از اعتراض به وجود آورد که البته خیلی زود فروکش کرد و دوباره کارگران پیمانکاری جنوب یعنی مشعل‌داران نفت و گاز کشور به امان خدا رها شدند.
بیست و یکم خردادماه، عمران روشنی مقدم، کارگر پیمانکاری میدان نفتی هویزه دست به خودکشی زد. همکاران این کارگر، علت را نارضایتی از شرایط شغلی اعلام کردند و گفتند: حقوق ما ناچیز است و با تاخیر پرداخت می‌شود.
در همان زمان، اداره کار شهرستان هویزه تایید کرد که این کارگران حقوق اردیبهشت ماه را نگرفته‌اند و قراردادهای آنها نیز نیازمند بازبینی است تا با اصول و قواعد کار تطابق داشته باشد.
هیاهوی کوتاه‌مدت علیه پیمانکاران
این مرگ دلخراش، در همان زمان هیاهوی بسیاری برانگیخت و منجر به واکنش‌های متعدد شد. همه ازجمله نمایندگان مجلس خواستار برچیده شدن کامل بساط پیمانکاران به خصوص پیمانکاران نفتی شدند اما اکنون که 50 روز از خودکشی عمران گذشته است، نه مجلس مصوبه‌ای برای حذف پیمانکاران داشته و نه نهادهای مسئول در دولت ازجمله وزارت کار، گامی برای نظارت حداقلی بر عملکرد پیمانکاران برداشته‌اند. به نظر می‌رسد که همه چیز خیلی آرام به قبل از مرگ عمران بازگشته و پیمانکاران بدون دغدغه و در آرامش کامل مشغول به کار هستند.
نماینده اهواز: تنوع قراردادهای کارگری، تاریخ محدود به‌کارگیری، عدم پرداخت به هنگام حقوق و مزایا، یک‌جانبه‌نگری در انعقاد قرارداد و عدم نظارت صحیح باعث ناامنی روانی، عدم ثبات شغلی، اضطراب و استرس، بی‌عدالتی و اجحاف به کارگران شده است
یکی دو روز بعد از حادثه خودکشی روشنی مقدم، «سیدکریم حسینی» نماینده اهواز، کارون، باوی و حمیدیه در مجلس و رئیس مجمع نمایندگان استان خوزستان با انتشار بیانیه‌ای نسبت به خودکشی کارگر نفتی در یکی از میادین نفتی استان خوزستان واکنش نشان داد.
در این بیانیه آمده بود: باید به فعالیت پیمانکاران نیروی انسانی که قراردادهای ظالمانه و سودجویانه منعقد می‌کنند پایان داد و این کار با راهکارهای واقع‌بینانه محقق می‌شود. تنوع قراردادهای کارگری، تاریخ محدود به‌کارگیری کارگران، عدم پرداخت به هنگام حقوق و مزایا، یک‌جانبه‌نگری در انعقاد قرارداد و عدم نظارت صحیح سازمان‌ها و ادارات ذیربط همه و همه باعث ناامنی روانی، عدم ثبات شغلی، اضطراب و استرس، بی‌عدالتی و اجحاف به کارگران شده است. مجمع نمایندگان مردم خوزستان در مجلس ضمن ابراز تاسف شدید از حادثه ناگوار فقدان یکی از کارگران زحمتکش این مرز و بوم، به مدیران مربوطه برای رفع ایرادات فوق هشدار داده و از طریق مجاری قانونی مشکلات کارگران را با جدیت و قاطعیت پیگیری خواهد کرد.
اما بعد از صدور این بیانیه و البته چند مصاحبه انتقادی با رسانه‌ها توسط نمایندگان مجلس، هیچ اقدام عملی توسط این نمایندگان برای مقابله اساسی با حضور غیرقانونی و دردسرساز شرکت‌های پیمانکاری در پروژه‌های نفت و گاز صورت نگرفت. این در حالی‌ست که چهارم تیرماه، «حاتم شاه‌کرمی» معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره حذف قراردادهای پیمانکاری گفت: در حال حاضر استفاده از پیمانکار در بخش‌هایی از دولت و نهادهای عمومی براساس قانون انجام می‌شود اما چنانچه مجلس قانونی را تصویب کند که پیمانکاران نیروی انسانی حذف بشوند و قرارداد مستقیم با کارگران منعقد شود، ما از آن استقبال می‌کنیم.
صدایی که شنیده نشد
در ایامی که از مرگ دلخراش عمران روشنی مقدم سپری شد، نمایندگان مجلس کار خاصی برای کارگران پیمانکاری صورت ندادند. همچنان پیمانکاران در پروژه‌های نفت وجود دارند و کارگران را به استثمار می‌گیرند، دستمزدها را با ماه‌ها تاخیر پرداخت می‌کنند و حتی قوانین ایمنی کار (حداقلی‌ترین قوانین مربوط به ایمنی جانی کارگران) را رعایت نمی‌کنند تا جایی که چهل و چند روز بعد از مرگ عمران، «عرب‌زاده» کارگر پیمانکاری دیگری بر اثر گرمازدگی شدید در ماهشهر فوت می‌کند. سوال اینجاست که چرا نمایندگان مجلس قانون حذف پیمانکاران را مصوب نمی‌کنند و چه ملاحظاتی مانع از این کار می‌شود؟
معاون روابط کار وزارت تعاون: استفاده از پیمانکار براساس قانون انجام می‌شود اما چنانچه مجلس قانونی تصویب کند که پیمانکاران نیروی انسانی حذف بشوند و قرارداد مستقیم با کارگران منعقد شود، ما از آن استقبال می‌کنیم
در این بین، چند هزار کارگر پیمانکاری نفت و گاز با ایجاد کمپین «نه به قراردادهای پیمانکاری» خواستار حذف پیمانکاران توسط مسئولین شده‌اند؛ کمپینی که با خودکشی عمران روشنی‌مقدم استارت زده شد و خیلی زود چند هزار کارگر به آن پیوستند. اعضای این کمپین از همه مسئولان مربوطه از مقامات وزارت نفت گرفته تا نمایندگان مجلس یازدهم، درخواست دارند که برای برچیده شدن بساط پیمانکاران اقدام کنند اما سوال اینجاست که آیا صدای این کارگران توسط مسئولان شنیده خواهد شد؟
یکی از کارگران پیمانکاری نفت که در این کمپین فعالیت دارد، در این رابطه می‌گوید: بعید می‌دانم صدای ما شنیده شود. بعد از مرگ روشنی مقدم، همه رسانه‌ها به موضوع کارگران پیمانکاری ورود کردند و همه مسئولان در انتقاد از پیمانکاران گوی سبقت از هم ربودند اما خیلی زود فراموش شدیم.
دیدگاه تان را بنویسید