حل معضل بیکاری در گرو افزایش سرمایه‌گذاری
جوانان همچنان بیکارترینند
مرکز آمار ایران به تازگی گزارشی از وضعیت بیکاری در ایران منتشر کرده است. بررسی نرخ بیکاری افراد ١٥ساله و بیشتر در پاییز امسال نشان می‌دهد که ۱۰.۶درصد از جمعیت فعال، بیکار بوده‌اند. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال ١٣٩٧ حدود ۱.۲درصد کاهش یافته است. به گزارش ایلنا، در پاییز ١٣٩٨، حدود ۴۴.۳درصد جمعیت ١٥ساله و بیشتر از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (پاییز ١٣٩٧) ۰.۲درصد کاهش داشته است.
در این میان، نکته مهم نرخ بیکاری جوانان است. بیکاری جوانان در سال‌های اخیر به عنوان یکی از مشکلات بازار کار ایران شناخته شده است. نرخ بیکاری جوانان در سال‌های اخیر همواره بیشتر از میانگین نرخ بیکار بوده و در مواردی سه برابر میانگین گزارش شده است.
مقایسه نرخ بیکاری فصلی جوانان در دو سال اخیر نشان می‌دهد نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله کاهش یافته است. نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله در پاییز امسال ۲۵.۸درصد بوده است که برای جوانان شهری ۲۸.۹ و برای جوانان روستایی ۱۸.۸درصد گزارش شده است
جوانان شهرنشین بیکار‌تر از جوانان روستایی
بررسی نرخ بیکاری فصلی جوانان در فصل‌های مختلف دو سال اخیر نشان می‌دهد نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله کاهش یافته است. طبق گزارش مرکز آمار، نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله در پاییز امسال ۲۵.۸درصد بوده است. این نرخ برای جوانان شهری ۲۸.۹درصد و برای جوانان روستایی ۱۸.۸درصد بوده است. مقایسه بیکاری جوانان در مناطق شهری و روستایی در پاییز امسال با پاییز دو سال پیش نشان می‌دهد که این نرخ کاهش داشته است. پاییز ۹۶ نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله در شهرها ۳۲.۴درصد و در روستا‌ها ۱۹.۵درصد بوده است. نکته جالب توجه این است که نرخ بیکاری جوانان در شهرها همواره بیشتر از روستا‌هاست. دلیل این امر را می‌توان در موارد مختلفی یافت. مهاجرت جوانان روستایی به شهر برای کار کردن یا تحصیل یکی از اصلی‌ترین دلایلی است که می‌توان برای بالا بودن نرخ بیکاری جوانان شهری برشمرد. علاوه بر این تحصیلات بالاتر جوانان شهری و مدرک‌گرایی که می‌تواند باعث شود افراد تن به هر کاری ندهند، از دیگر دلایل بیشتر بودن نرخ بیکاری جوانان شهرنشین است.
این موارد و مواردی دیگر به علاوه شرایط کلی حاکم بر بازار کار در ایران که باعث دور شدن جوانان از کار می‌شود، منجر به این شده است که بیکاری جوانان ایرانی بیش از دو برابر میانگین بیکاری باشد. این در حالی است که این افراد در آستانه ساختن یک زندگی هستند و ادامه یافتن بیکاری آنها تبعات اجتماعی و فرهنگی نیز به دنبال دارد.
تعبیر ترمز بازار کار که برای دانشگاه‌ها به کار می‌رود، کاملا درست است. دانشگاه‌ها در بسیاری موارد فقط ورود به بازار کار را چهار سال به تاخیر انداخته‌اند. اگر بخواهیم نرخ بیکاری جوانان را کاهش دهیم ابتدا باید وضعیت کلی اقتصاد بهبود پیدا کند
بیکاری جوانان روستایی ثبت نمی‌شود
گذشته از دلایلی که برای بالاتر بودن نرخ بیکاری جوانان شهری نسبت به بیکاری جوانان روستایی ذکر شد، باید این نکته را هم در نظر گرفت که جوانان روستایی کمتر بیکاری‌شان را ثبت می‌کنند.
«گشواد منشی‌زاده» کارشناس روابط کار در گفت‌وگو با ایلنا می‌گوید: نرخ بیکاری را به این صورت مشخص می‌کنند که افراد فعال آماده به کار را در نظر می‌گیرند و بعد تعدادی را که موفق شده‌اند سر کار بروند شاغل و مابقی را بیکار به حساب می‌آورند. باید آمادگی به کار و جست‌و‌جوی کار جایی ثبت شده باشد. جوانان شهری به نسبت جوانان روستایی بیشتر مبادرت به ثبت اطلاعلات خود می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: نمی‌توان چنین عنوان کرد که مثلا جوانان روستایی به مشاغلی مثل کشاورزی می‌پردازند پس بیکاری آنها کمتر است. سهم بخش کشاورزی از اشتغال تغییر چندانی نکرده است و عمدتا افرادی در سنین بالاتر مشغول کشاورزی در روستا‌ها هستند.
این کارشناس روابط کار همچنین عنوان می‌کند: جدای از دلیل ذکر شده، بالاتر بودن نرخ بیکاری جوانان شهری نسبت به جوانان روستایی دلایل دیگری هم دارد. مهاجرت از شهرها به روستا‌ها موضوعی است که در دهه‌های اخیر با آن مواجه بوده‌ایم. مهاجرت گاه منجر به خالی از سکنه شدن روستا‌ها شده است و عمدتا این جوانان هستند که به شهر می‌روند. جوان روستایی که به شهر رفته و آنجا کاری نیافته است جزو بیکاران شهری به حساب می‌آید.
وی با بیان اینکه اگر قصد نداشته باشیم به صورت مشخص دلیل بیکاری جوانان شهری و روستایی را بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که نرخ بالای بیکاری جوانان در ایران تابعی از وضعیت اقتصادی موجود است، توضیح می‌دهد: کسی که در سن کار قرار دارد و آمادگی خود را برای کار کردن اعلام کرده یا باید به استخدام بنگاهی دولتی یا خصوصی دربیاید یا اینکه خودش کسب و کاری راه بیندازد. هر دو این کار‌ها نسبت به قبل سخت‌تر شده است.
منشی‌زاده ادامه می‌دهد: ما شاهد این هستیم که استخدام‌های جدید به شدت کاهش یافته است. حتی ما در سال‌های اخیر شاهد تعدیل نیرو به دلیل وضعیت نامناسب اقتصادی بوده‌ایم. ایجاد کسب و کار خصوصی هم که در بسیاری موارد به صرفه نیست. نتیجه چیزی نیست جز اینکه جوانان بیکار می‌مانند و فرقی نمی‌کند که در شهر باشند یا در روستا.
وی درباره اینکه برخی عنوان می‌کنند جوانان بیکار می‌مانند چون مهارت‌های لازم برای ورود به بازار کار را ندارند، می‌گوید: این عامل می‌تواند بر بیکاری جوانان موثر باشد اما تنها درصد کمی تاثیر دارد. ما می‌دانیم که مدارس و دانشگاه‌های ما جوانان را به خوبی آماده ورود به بازار کار نمی‌کنند. وضعیت دانشگاه‌ها در ایران به این صورت بوده که با رشد قارچ‌گونه مراکر آموزش عالی، شاهد دادن انبوهی مدرک به جوانان بوده‌ایم که فقط این توقع را به وجود آورده که باید پشت میز‌نشینی کنند.
این کارشناس روابط کار تصریح می‌کند: تعبیر ترمز بازار کار که برای دانشگاه‌ها به کار می‌رود تعبیر کاملا درستی است. دانشگاه‌ها در بسیاری موارد فقط ورود به بازار کار را چهار سال به تاخیر انداخته‌اند. اگر بخواهیم نرخ بیکاری جوانان را کاهش دهیم ابتدا باید وضعیت کلی اقتصاد بهبود پیدا کند. ایجاد اشتغال تابعی از سرمایه‌گذاری است. اگر سرمایه‌گذاری صورت گیرد نرخ بیکاری کاهش یابد. از طرف دیگر باید در نظام آموزشی اصلاحات اساسی صورت گیرد تا نظام آموزشی بتواند افرادی ماهر تربیت کند که به درد بازار کار ایران بخورند.
تبعات بیکاری جوانان
این باور که افراد در سنین بالاتر برای مثال در دهه چهارم زندگی‌شان بیشتر احتیاج به کار دارند، باوری کمابیش جا افتاده است. برخی کارفرمایان افراد در سنین بالاتر را با این توجیه که باید خرج خانواده را بدهند، به استخدام درمی‌آورند. در مقابل به طنز یا به صورت جدی به جوانان گفته می‌شود تو کار می‌خواهی برای چه؟ با این وجود باید دانست که جوانی سنی است که افراد در آن باید آینده خود را بسازند. جوانان برای اینکه آماده ورود به مراحل دیگر زندگی شده و برای مثال ازدواج کنند باید چند سالی کار کرده و حداقل‌هایی را برای خود فراهم آورند. اینکه عنوان می‌شود نرخ ازدواج در ایران کم شده و شاهد این هستیم که برخی از مرز تجرد قطعی گذر کرده‌اند، در بسیاری موارد به این دلیل است که افراد توانایی مالی برای ازدواج را ندارند. کار کردن برای تامین حداقل‌هایی مانند مسکن و خرج روزانه زندگی می‌تواند جوانان را ترغیب به ورود به مراحل جدید زندگی کند. در مقابل بیکاری درازمدت تبعات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای جوانان دارد. کاهش نرخ بیکاری جوانان تابعی از کاهش میانگین بیکاری است. به این منظور باید سرمایه‌گذاری در ایران افزایش یابد که این بسته به بهبود شرایط اقتصادی است. از طرف دیگر باید دانشگاه‌ها را تجهیز کرد و به جوانان مهارت‌های لازم را آموخت. مواردی چون اندیشیدن تمهیداتی برای کاهش مهاجرت از روستا‌ها به شهرها نیز می‌تواند در کاهش نرخ بیکاری جوانان شهری تاثیر داشته باشد، ضمن اینکه باید فرصت‌های تازه شغلی در شهرها و روستا‌ها ایجاد کرد.
دیدگاه تان را بنویسید