آمریکا به دنبال یارگیری علیه ایران است؛
ائتلافی روی آب
سیدمحمد میرزامحمدزاده
دولت ترامپ قصد دارد کشتی‌های نیروی دریایی ایالات‌متحده را برای کمک به همراهی نفتکشها به خلیجفارس بفرستد با این بهانه که بتواند آن‌ها را از حمله احتمالی ایران ایمن نگه دارد. اما برخی کارشناسان هشدار داده‌اند که این اقدام می‌تواند هزینه بسیاری به همراه داشته باشد، و آمریکا و ایران را به جنگی بکشد که هیچ‌کدام نمی‌خواهند.
سایت خبری وکس آمریکا در مطلبی با عنوان تصمیم پرخطر آمریکا برای محافظت از نفتکشها در مقابل حمله ایران؛ نوشت: بنا به گفته ژنرال جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترک ارتش ایالات‌متحده و نیز ژنرال مارک میلی که قرار است جانشین دانفورد شود، ایالات‌متحده در تلاش برای ایجاد یک ائتلاف بین‌المللی است با این ادعا که نیروهای دریایی این ائتلاف از عبور و مرور نفتکشها در تنگه هرمز، یکی از حیاتی‌ترین مسیرهای تجارت انرژی جهانی، حفاظت کنند.
تصمیم کنونی شامل ارسال کشتی‌های نظارت و فرماندهی آمریکا به منطقه برای هدایت این ائتلاف است و کشتی‌های دیگر کشورهای ائتلاف فعالیت همراهی نفتکشها را برعهده دارند.
دانفورد پنجشنبه گذشته (بیستم تیرماه) در تشریح این تصمیم به خبرنگاران گفت: همراهی نفتکشها در شرایط معمول از سوی کشورهای صاحب همان نفتکش صورت می‌گیرد. یعنی وقتی نفت‌کشی پرچم کشوری را داشته باشد، اسکورت با همان پرچم، نفتکش را همراهی می‌کند. کاری که آمریکا در این فرآیند انجام می‌دهد، فرماندهی و نظارت، فعالیت اطلاعاتی، رصد و شناسایی است.
اگرچه هنوز مشخص نیست که کشتی‌های آمریکایی در چنین عملیاتی مشارکت دارند و یا اینکه کدام کشورها قرار است به این ائتلاف بپیوندند و اینکه این ائتلاف نفتکش کدام کشور را مورد حمایت قرار می‌دهد.
این اقدامات در واقع واکنش به حملات مشکوک به نفتکشها در چند ماه اخیر است که آمریکا و دیگران ایران را مقصر آن می‌دانند و ایران آن‌ها را رد می‌کند. از ماه می (اواسط اردیبهشت) تاکنون شش نفتکش در حال دریانوردی در منطقه به دلیل این حملات خرابکارانه در پی دوره چند ماهه تنش‌ها بین ایالات‌متحده و ایران، آسیب دیدند.
هفته گذشته نیز واشنگتن‌پست به نقل از بریتانیا عنوان کرد که یک حمله ایران برای بستن مسیر نفتکش بریتانیایی به سمت تنگه هرمز را خنثی کرده است. در بیانیه‌ای که دولت انگلیس منتشر کرد آمده بود نفتکش در حال نزدیک شدن به ورودی شمالی تنگه هرمز بود که یک کشتی نیروی دریایی بریتانیا مجبور شد بین نفتکش و کشتی ایرانی قرار گیرد. تهران هرگونه مشارکت در این روایت را رد کرد.
همه این حوادث دلیل اذعان برخی کارشناسان بر لزوم انجام چنین اقداماتی در طرح پنتاگون در صورت اجرایی شدن است. ایلان گلدن‌برگ، رئیس بخش ایران وزارت دفاع آمریکا از سال 2009 تا 2012، به خبرنگار وکس گفت: با توجه به شرایط کنونی، احتملاً بازدارندگی ایران از حملات آتی، معقول به نظر می‌رسد.
این شرایط سال 1987 را یاد ما می‌آورد که آمریکا کشتی‌های کویت را در جنگ خلیج، وقتی تنش بین ایران و عراق بالا گرفته بود، همراهی می‌کرد. رونالد ریگان، رئیس‌جمهور وقت آمریکا آن عملیات موسوم به «عملیات ارنست ویل» را با وجود نگرانی کنگره از دخیل شدن ناخواسته آمریکا در این منازعه کلید زد.
این احتمال وجود دارد که ترامپ نیز با حواشی مشابهی مواجه شود، به‌ویژه آنکه همراهی کشتی‌ها در عمل بسیار سخت‌تر از چیزی است که در حرف به نظر می‌رسد.
خطر همراهی کشتی‌ها در آب‌های تحت منازعه
تصمیم‌گیران نظامی در دوران ریگان نگرانی‌هایی در مورد چالش‌های ارسال کشتی‌های آمریکایی به خلیجفارس در چنان دوران پرتنشی مطرح می‌کردند. در مباحثی داغ، مقامات آمریکایی از احتمال نزدیک شدن یک کشتی ایرانی به نفت‌کشی که آمریکا همراهی می‌کرد، ابراز نگرانی کردند. اینکه در چنین شرایطی اول آمریکا باید شلیک کند یا بعد از ایران؟
درنهایت تصمیم گرفته شد که به کاپیتان کشتی نیروی دریایی آمریکا اجازه دهند تمامی تمهیدات را برای حفاظت از کشتی که آن‌ها همراهی می‌کنند در مقابل حملات به کار گیرند. این تصمیم همگان را در دولت ریگان راضی نکرد، برخی نگران بودند که کاپتان کشتی اشتباهی پرهزینه مرتکب شود، اما این تصمیم نهایی شد.
حالا کارشناسان معتقدند چنین مباحث و مسائلی باید در تصمیم پنتاگون لحاظ شود و اینکه کشتی‌های نیروی دریایی آمریکا چه کارهایی باید و چه کارهایی نباید برای دفاع از نفت‌کش‌های مورد حمایتشان انجام دهند. این مسائل بسیار پیچیده، پرهزینه و تلاشی پرمخاطره است.
مایکل فرانکل فرمانده بازنشسته نیروی دریایی آمریکا، کسی که در جریان عملیات ارنست ویل روی یک ناوجنگی آمریکایی خدمت می‌کرد به خبرنگار وکس گفت: کشتی کافی برای اسکورت یک به یک نفتکشها وجود ندارد؛ این بدان معنا است که نفتکشها باید در ورودی خلیجفارس منتظر بمانند تا بقیه هم سر برسند تا یک ناو جنگی بتواند یک گروه را همراهی کند که همین مسئله حمایت از همه آن‌ها را پیچیده می‌کند.
از طرفی هرچه ناوهای جنگی آمریکایی بیشتری در منطقه حضور داشته باشند، احتمال اتفاق رویداد اشتباه بیشتر می‌شود.
گلندبرگ که حالا در یک اتاق فکر امنیت آمریکا در واشنگتن دی‌سی فعالیت می‌کند، در این رابطه گفت: حضور گسترده‌تر آمریکا به معنای ریسک بالاتر تقابل غیرمترقبه یا اشتباه محاسباتی در دریا است که می‌تواند به یک درگیری منجر شود. ایران احتمالا از تقابل مستقیم با ارتش آمریکا امتناع می‌کند، اما به آزمون حد و مرزها ادامه می‌دهد. ما باید انتظار هدف قرار گرفتن کشتی‌های غیرآمریکایی بیشتری به‌وسیله مین‌های دریایی یا تاکتیک‌های تحریک‌آمیز آزاردهنده دیگر از سوی قایق‌های کوچک را داشته باشیم.
فراکن که حالا در اتاق فکر استیمسون واشنگتن کار می‌کند و خود در ناو جنگی پشت سر نفتکش اس‌اس بریجستون-یک سوپرنفتکش که در سال 1987 در حین عبور از خلیجفارس با یک مین دریایی برخورد کرد و بخشی از آن تخریب شد- بوده است، گفت: مین‌ها که می‌توانند به واسطه صدا، فشار یا مغناطیس فعال شوند، این عملیات را به‌طور ویژه خطرناک می‌کنند. ممکن است حتی یک کشتی اسکورت خود به یک مین برخورد کند، یا مینی رویش کار گذاشته شود که می‌تواند انفجار و از دست رفتن نیروها را به دنبال داشته باشد.
وی گفت که نگران واکنش آمریکا در صورت رخداد چنین حادثه‌ای است و افزود: مین در آبراهه‌های بین‌المللی مصداق جنگ است. در چنین شرایطی بی‌تفاوتی دولت ترامپ نسبت به چنین بمب‌گذاری سخت خواهد بود و به‌طور بالقوه می‌تواند واشنگتن و تهران را به جنگ بکشد.
برای همین است که فراکن به پنتاگون هشدار داد: از مسیری که در آن گام می‌گذارید آگاه باشید، چرا که اتفاق خوبی در تنگه هرمز رخ نمی‌دهد.
ترس آمریکا از ورود به خلیجفارس
البته به نظر می‌رسد حضور آمریکا در منطقه بیشتر لفاظی و در حد حرف باشد. ناوگان دریایی آمریکایی که به رهبری ناو هواپیمابر یو‌اس‌اس آبراهام لینکلن به خلیجفارس اعزام شد تا با تهدیدات ایران به مقابله بپردازد، بیرون از تنگه هرمز توقف کرد تا از افزایش تنش بپرهیزد.
این گروه صدها کیلومتر دورتر از تنگه حیاتی توقف کرده‌اند. کاپیتان پوتنام براون، افسر فرماندهی لینکلن در ماه ژوئن (اردیبهشت - خرداد) گفت: قطعا کسی قصد ندارد عمداً به تنش‌ها دامن بزند.
آمریکا بارها اقدام به ارسال کشتی‌های نظامی و گروه‌های هوایی به منطقه کرده است تا در مانورهای نمادین حضور پیدا کنند و تعهد آمریکا برای ایمن‌سازی منطقه را در چند ماه اخیر نشان دهند؛ اما این فعالیت‌ها منجر به آن نشده که از حملات کاسته شود یا تنشی در منطقه نباشد.
کارشناسان معتقدند خطرات و چالش‌های ارسال کشتی‌های آمریکایی به خلیجفارس باید در تصمیم پنتاگون لحاظ شود و اینکه کشتی‌های نیروی دریایی آمریکا چه کارهایی باید و چه کارهایی نباید برای دفاع از نفت‌کش‌های مورد حمایتشان انجام دهند. این مسائل بسیار پیچیده، پرهزینه و تلاشی پرمخاطره است
واشنگتن مدعی است اقداماتش همسو با رویکرد این کشور برای حفاظت از آزادی حرکت کشتی‌ها در آبراهه‌های بین‌المللی است، اما اقدامات آمریکا خود منجر به تنش در این آبراهه‌ها شده است.
ائتلافی در هم شکسته
اولین متحد آمریکا که برای حضور در این ائتلاف اعلام آمادگی کرد، انگلیس بود. ائتلافی که مدعی است به‌منظور حفاظت از نفت‌کش‌های عبوری از خلیجفارس از حمله احتمالی ایران تشکیل می‌شود. با این حال روز شنبه (22 تیر ماه) پس از تماس جرمی هانت، وزیر امور خارجه انگلیس با محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، انگلیس اعلام کرد که صحبت‌های سازنده‌ای صورت گرفته است و اینکه اگر ایران اثبات کند نفت‌کشی که در بندر جبل‌الطارق توقیف شده، به سمت بنادر تحت تحریم سوریه در حرکت نبوده است، این نفتکش را پس از طی فرآیندهای قانونی در دادگاه جبل‌الطارق، آزاد می‌کند.
این در حالی بود که احتمال حمله ایران به نفت‌کش‌های عبوری از خلیجفارس و واکنش آمریکا برای تشکیل ائتلاف بین‌المللی پس از توقیف غیرقانونی نفتکش ایرانی در تنگه جبل‌الطارق از سوی نیروهای بریتانیایی تقویت شده بود و این عقب‌نشینی بریتانیا از تصمیمات قبلی می‌تواند به معنای آن تعبیر شود که این کشور از تشکیل چنین ائتلافی برای مقابله با ایران می‌ترسد.
از طرف دیگر روزنامه ژاپن‌تایمز به نقل از رویترز نوشت ایالات‌متحده امیدوار است طی یکی دو هفته آینده یا کمی بیشتر این ائتلاف شامل چند کشور از جمله احتمالاً ژاپن شکل گیرد تا آب‌های استراتژیک ساحلی ایران و یمن را امن کند.
با این حال در نشست خبری که هفته گذشته پس از اعلام آمریکا برای تشکیل ائتلاف صورت گرفت، کوتارو نوگامی، معاون دبیر کابینه ژاپن از اعلام نظر مستقیم در مورد اظهارات دانفورد، امتناع کرد.
وی گفت: ما در مورد افزایش تنش‌ها در خاورمیانه نگران هستیم و تضمین امنیت عبور و مرور در تنگه هرمز به‌منظور تأمین امنیت انرژی کشور برای ما اهمیت دارد. از طرفی صلح و امنیت جامعه جهانی نیز اهمیت بسیاری دارد. ژاپن در تماس نزدیک با ایالات‌متحده و دیگر کشورهای مرتبط باقی می‌ماند و به تلاش‌هایش برای ثبات و کاهش تنش در خاومیانه ادامه می‌دهد.
به گفته ژنرال جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترک ارتش ایالات‌متحده، ایالات‌متحده در تلاش برای ایجاد یک ائتلاف بین‌المللی است با این ادعا که نیروهای دریایی این ائتلاف از عبور و مرور نفتکشها در تنگه هرمز، یکی از حیاتی‌ترین مسیرهای تجارت انرژی جهانی، حفاظت کنند
ترامپ در ماه ژوئن ضمن ابراز استیصال عنوان کرده بود: چرا ایالات‌متحده باید از خطوط کشتیرانی کشورهای وابسته به نفت منطقه از جمله چین و ژاپن حفاظت کند؟ آن کشورها خود برای تأمین امنیت باید وارد شوند.
خبرگزاری اسپوتنیک روسیه نیز گزارش کرد که اگرچه نروژ یکی از متحدان اصلی آمریکا در ناتو بوده است و در حداقل 80 عملیات این ائتلاف از جمله مانور اخیر در منطقه بالکان و نیز در عملیات‌های مالی، افغانستان، لیبی، عراق و سوریه، آمریکا را همراهی کرده است؛ اما حالا با درخواست آمریکا از نروژ برای حضور در ائتلاف نظامی در خلیجفارس به‌منظور حفاظت از کشتی‌های عبوری از تنگه هرمز علیه حمله احتمالی ایران، حضور کشتی‌های نروژی در هاله‌ای از ابهام مانده است.
اینه اریکسن، وزیر امور خارجه این کشور ضمن تأیید درخواست آمریکا، گفت: ما برای مشارکت در تأمین امنیت دریانوردی در تنگه هرمز درخواستی را از آمریکا دریافت کرده‌ایم. این حقیقت که آمریکا این طرح را با نیت مثبت کلید زده، قابل‌توجه است، اما هنوز خیلی زود است که چیزی در مورد مشارکت نروژ بگوییم. برای ما مشارکت در چنین ائتلافی نیازمند مشخص شدن جزئیات بیشتر در چارچوب این نوع از همکاری است.
البته یک مقام ارشد امارات‌متحده عربی به سایت نشنال گفت که امارات‌متحده از یک واکنش مشترک جامع برای حفاظت از دریانوردی و تقابل با تهدید‌ها در خلیجفارس حمایت می‌کند. این مقام اما اشاره‌ای به تصمیم مشخصی که از سوی دانفورد مطرح شده بود نداشت و فقط گفت همکاری‌های زیادی با آمریکا و دیگر همتایان پس از حملات اخیر صورت گرفته است.
عربستان سعودی نیز که هفته گذشته از دفع یک حمله به یک کشتی تجاری در باب‌المندب، در ساحل لیبی خبر داده بود، هیچ اظهارنظری در رابطه با صحبت‌های دانفورد نداشته است.
دیدگاه تان را بنویسید