رزمایش عدالت ۲۰۲۵؛ قواعد بازی چین و تایلند را تغییر میدهد؟ بازدارندگی کنترلشده بدون رویارویی مستقیم
رامین پرتو
تنش میان چین و تایوان بار دیگر وارد مرحلهای تازه و حساس شده است؛ مرحلهای که بسیاری از تحلیلگران آن را یکی از خطرناکترین مقاطع چند دهه اخیر در روابط دو طرف میدانند. بنا به تحلیل ناظران بینالمللی، برگزاری رزمایش گسترده ارتش آزادیبخش خلق چین با عنوان «ماموریت عدالت ۲۰۲۵» در اطراف تایوان، نهتنها معادلات امنیتی شرق آسیا را دستخوش تغییر کرده، بلکه نگرانیهای فزایندهای را درباره احتمال بروز یک درگیری نظامی گسترده برانگیخته است. این تحولات در شرایطی رخ میدهد که رقابت ژئوپلیتیکی میان چین و ایالات متحده وارد مرحلهای پیچیده و چندلایه شده و هر اقدام نظامی، پیامدهایی فراتر از مرزهای منطقهای دارد.
رزمایش اخیر چین، که شامل استقرار نیروهای زمینی، دریایی، هوایی و موشکی در اطراف تایوان است، از نظر وسعت و سطح آمادگی عملیاتی، یکی از بزرگترین مانورهای نظامی پکن از سال ۲۰۲۲ تاکنون بهشمار میرود اما نکته مهم این است که این اقدام درست در زمانی انجام شد که ایالات متحده بسته تسلیحاتی ۱۱.۱ میلیارد دلاری برای تایوان را تصویب کرده که خشم شدید پکن را برانگیخته و آن را دخالتی مستقیم در امور داخلی خود میداند و حال بدان واکنشهای خاص خود را نشان داده است.
نمایش قدرت و پیام هشدار
از سوی چین
ارتش چین اعلام کرده است که رزمایش «ماموریت عدالت ۲۰۲۵» با هدف تقویت آمادگی رزمی و ارسال پیامی روشن به نیروهای «جداییطلب تایوان» و «مداخلهگران خارجی» برگزار شده است. در چارچوب این مانور، یگانهای زمینی، هوایی، دریایی و موشکی در پنج منطقه اطراف تایوان مستقر شدهاند و تمرینهایی با گلوله جنگی انجام دادهاند که بهوضوح از عبور رزمایش از سطح نمادین به سطح عملیاتی حکایت دارد و نوعی پیام هشدار به تایپه و واشنگتن تلقی میشود.
بر اساس اعلام فرماندهی جبهه شرقی ارتش چین، این رزمایش شامل تمرینهای محاصره بنادر حیاتی، کنترل مسیرهای دریایی، شبیهسازی حملات چندجانبه و هدفگیری مراکز راهبردی در داخل تایوان است. رسانههای دولتی چین نیز با انتشار تصاویری از نقشههای عملیاتی، نشان دادند که بخشهای شمالی، جنوبی، شرقی و جنوبغربی جزیره در دایره این مانورها قرار گرفتهاند. پکن این اقدامات را «هشداری جدی» به نیروهای طرفدار استقلال تایوان و همچنین کشورهایی دانسته که از دید چین، در امور داخلی این کشور مداخله میکنند. سخنگوی فرماندهی منطقه شرقی ارتش چین تأکید کرده است که این رزمایشها بخشی از «اقدامات مشروع» برای حفظ حاکمیت ملی و تمامیت ارضی چین محسوب میشود.
برای چین، مسئله تایوان صرفاً یک اختلاف سیاسی نیست، بلکه بخشی از هویت تاریخی و ملی این کشور بهشمار میرود و از نگاه پکن، بازگشت تایوان به سرزمین اصلی، تکمیل روند احیای ملی چین است؛ در مقابل، ایالات متحده هم تایوان را یکی از ارکان کلیدی راهبرد مهار چین در منطقه هند- پاسیفیک میداند
در مقابل، تایوان این تحرکات را تهدیدی مستقیم علیه امنیت و ثبات منطقه دانسته است. وزارت دفاع تایوان اعلام کرد که دهها فروند هواپیما و کشتی نظامی چین وارد مناطق مجاور این جزیره شدهاند و نیروهای مسلح تایوان در وضعیت آمادهباش کامل قرار دارند. تایپه همچنین از اجرای رزمایشهای واکنش سریع خبر داد تا در صورت تبدیل تمرینهای چین به اقدام واقعی، بتواند پاسخ فوری بدهد. دولت تایوان تأکید کرده است که این رزمایشها نهتنها صلح منطقهای را تضعیف میکند، بلکه نظم بینالمللی را نیز به چالش میکشد. به باور مقامهای تایوانی، پکن با چنین اقداماتی تلاش دارد وضعیت موجود را به نفع خود تغییر دهد و اراده سیاسی مردم این جزیره را تحت فشار قرار دهد که خروجی این اقدام به صورت واضح میتواند تاثیر منفی بر تحولات شبه جزیره کره و روابط سیاسی، اقتصادی و امنیتی جاری در این منطقه بگذارد.
نقش آمریکا و متحدانش
در تشدید یا مهار بحران
نکته کلیدی که به نوعی باید آنرا ستون فقرات این رزمایش دانست این است که رزمایش چین همزمان با تشدید تنش میان پکن و واشنگتن بر سر فروش تسلیحات به تایوان انجام شده است. ایالات متحده اخیراً فروش بستهای به ارزش ۱۱.۱ میلیارد دلار شامل سامانههای موشکی، پهپادها، تجهیزات توپخانهای و سامانههای پشتیبانی نظامی را تأیید کرد که به گفته مقامات چینی، «بازی با آتش» محسوب میشود. پکن بارها تأکید کرده است که مسئله تایوان خط قرمز اصلی چین در روابط با آمریکا است و هرگونه اقدام تحریکآمیز میتواند پیامدهای جدی به دنبال داشته باشد؛ تا جایی که قبل از برگزاری این رزمایش، وزارت خارجه چین اعلام کرده که فروش تسلیحات به تایوان نقض آشکار اصل «چین واحد» و بیانیههای مشترک پکن- واشنگتن است.
پکن بارها تأکید کرده که مسئله تایوان خط قرمز اصلی چین در روابط با آمریکا است و هرگونه اقدام تحریکآمیز میتواند تبعات جدی به دنبال داشته باشد؛ تا جایی که قبل از برگزاری این رزمایش، وزارت خارجه چین اعلام کرده که فروش تسلیحات به تایوان نقض آشکار اصل «چین واحد» و بیانیههای مشترک پکن- واشنگتن است
در واکنش به این تحولات، چین تحریمهایی را علیه چندین شرکت و مقام نظامی آمریکایی اعمال کرده و هشدار داده است که اقدامات بیشتری در راه خواهد بود که در نگاه کلان، این تحریمها، نشانهای از ورود تنشها به مرحلهای فراتر از جنگ لفظی و دیپلماتیک است.
در این میان، متحدان آمریکا نیز به دقت تحولات را دنبال میکنند. ژاپن بهطور خاص نگرانی خود را از پیامدهای هرگونه درگیری در تنگه تایوان اعلام کرده است. مقامهای توکیو هشدار دادهاند که وقوع بحران در این منطقه میتواند امنیت ملی ژاپن را مستقیماً تهدید کند و این موضعگیریها واکنش تند پکن را به دنبال داشته و بر شدت فضای تقابلی افزوده است.
کرهجنوبی نیز با وجود اتخاذ موضعی محتاطانه، تحولات اخیر را بهعنوان تهدیدی بالقوه برای ثبات منطقه ارزیابی میکند؛ چراکه سئول نگران است که هرگونه درگیری گسترده در شرق آسیا، مسیرهای تجاری حیاتی و امنیت اقتصادی این کشور را تحت تأثیر قرار دهد.
در این میان، دولت دوم دونالد ترامپ با رویکردی سختگیرانهتر نسبت به چین، تلاش دارد توازن قوا را به نفع آمریکا حفظ کند. هرچند واشنگتن بهطور رسمی از استقلال تایوان حمایت نمیکند، اما تقویت توان دفاعی این جزیره نشان میدهد که آمریکا قصد عقبنشینی از تعهدات غیررسمی خود را ندارد.
آینده تنشها: بازدارندگی
کنترلشده یا مسیر رویارویی؟
پرسش اساسی این است که آیا مجموعه این تحولات میتواند به رویارویی نظامی مستقیم میان چین و آمریکا منجر شود؟ بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که اگرچه احتمال درگیری ناخواسته افزایش یافته، اما دو طرف همچنان تلاش میکنند از عبور از آستانه جنگ اجتناب کنند. واقعیت این است که برای چین، مسئله تایوان صرفاً یک اختلاف سیاسی نیست، بلکه بخشی از هویت تاریخی و ملی این کشور بهشمار میرود. از نگاه پکن، بازگشت تایوان به سرزمین اصلی، تکمیل روند احیای ملی چین است. در مقابل، ایالات متحده هم تایوان را یکی از ارکان کلیدی راهبرد مهار چین در منطقه هند- پاسیفیک میداند.
بر این اساس رزمایش «ماموریت عدالت ۲۰۲۵» را میتوان تلاشی برای بازدارندگی فعال تفسیر کرد که میگوید «چین آماده است در صورت لزوم از ابزار نظامی برای دفاع از منافع خود استفاده کند». با این حال، هم پکن و هم واشنگتن به خوبی از پیامدهای فاجعهبار یک جنگ مستقیم آگاه هستند.
از همین رو، بسیاری از ناظران معتقدند که دو طرف در حال حرکت بر لبه تیغ هستند؛ جایی که نمایش قدرت، جایگزین درگیری مستقیم میشود، اما خطر محاسبه اشتباه همواره وجود دارد و از منظر دیگر تداوم رزمایشها، فروش تسلیحات و افزایش لفاظیهای سیاسی، احتمال بروز یک بحران ناگهانی را افزایش میدهد. در نهایت، آینده تنگه تایوان به میزان توانایی بازیگران در مدیریت تنش و باز نگهداشتن کانالهای دیپلماتیک بستگی دارد. اگرچه در کوتاه مدت احتمال جنگ تمامعیار پایین به نظر میرسد، اما استمرار این روند میتواند شرقآسیا را به یکی از ناپایدارترین مناطق جهان تبدیل کند که هر جرقهای در آن، پیامدهایی فراتر از مرزهای جغرافیایی خود را دربرخواهد داشت.
دیدگاه تان را بنویسید