خیزش پوپولیست‌ها در قاره سبز
ناسیونالیست‌های اروپا محک می‌خورند
سیدمحمد میرزامحمدزاده
چهار هفته مداوم، پوپولیست‌های راست افراطی اروپا در حال تاخت و تاز در قاره بودند و با پیوستن احزاب از گوشه و کنار، خود را به عنوان جبهه‌ای متحد که قصد دارد ساختار سیاسی حاکم را خرد کند و در انتخابات این هفته پارلمان اروپا قدرتمند حاضر شود، به نمایش می‌گذاشتند.
آخرین گردهمایی آنها عصر روز شنبه (28 اردیبهشت ماه) در میلان برگزار شد؛ همایشی که متیو سالوینی، افراط‌گرای جنجالی ایتالیا در کنار مارین لوپن، چهره برجسته راست افراطی فرانسه و با حضور ده‌ها رهبر پوپولیست دیگر خودنمایی می‌کردند. آنها در این همایش اتحادیه، موضوع مهاجران و اسلام را به باد انتقاد گرفتند و طلوع یک دوره جدید ملی‌گرایانه را وعده دادند.
اما همه می‌دانستند که چیزی در این دیدار پنهان می‌شد: رسوایی آخر هفته گذشته راستگرایان در اتریش؛ موضوعی که منجر به فروپاشی دولت ائتلافی کشور شد. در ویدئویی که مخفیانه ضبط شده بود، معاون صدراعظم حزب راست‌افراطی دولت ائتلافی در حال وعده دادن به زنی بود که ادعا می‌شود یک سرمایه‌گذار روس باشد.
نیویورک‌تایمز نوشت، این رسوایی اتریش را به لرزه درآورد. معاون صدراعظم اتریش که یکی از رهبران حزب آزادی راست‌افراطی هم به‌شمار می‌رفت، فوراً استعفا کرد و قرار است انتخابات زودهنگام این کشور در ماه سپتامبر (شهریور - مهر) برگزار شود. اما موج این اتفاق تنها چند روز پیش از انتخابات پارلمان اتحادیه، به کل اروپا رسیده و به همه یادآوری کرده است که روس‌ها روابط عمیقی با بسیاری از احزاب پوپولیست دیگر نیز دارند.
انتظار نمی‌رود پوپولیست‌ها بیشترین تعداد از 751 کرسی پارلمان اروپا را از آن خود کنند و اکثریت را به دست بگیرند، اما بر اساس پیش‌بینی تحلیلگران موفقیت بزرگی به‌دست می‌آورند که به‌طور قطع می‌تواند سیاست‌های اتحادیه را مختل کند
تام توگندهت، یکی از قانونگذاران حزب محافظه‌کاران بریتانیا گفت: چیزی که عجیب به‌نظر می‌آید، این است که بسیاری از جنبش‌های ملی‌گرا به‌جای کشور خود به نفع روسیه عمل می‌کنند.
هنوز قضاوت در مورد اینکه رسوایی اتریش بر انتخابات اتحادیه اروپا اثر می‌گذارد یا خیر، بسیار زود است. انتخاباتی که روز پنج‌شنبه (دوم خرداد ماه) آغاز می‌شود و تا یکشنبه هفته آتی ادامه دارد. این انتخابات برای شکل‌دهی مسیر اتحادیه اروپا در پنج سال آینده بسیار حیاتی است؛ به‌ویژه آنکه رهبران جریان حاکم برای جذب آرای عقب‌نشینی کرده اروپا در تقابل هستند.
به راستی که انتخابات پیش رو یک تقابل کامل است؛ در حالی که پوپولیست‌ها به احساسات خشم و ناسیونالیسم ملت پرداخته‌اند؛ رهبران جریان حاکم برای حفظ جایگاه به رأی‌دهندگان بی‌تفاوت چنگ می‌اندازند. امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، مظهر حزب حاکم اتحادیه، عنوان می‌کند که ما به اروپای بیشتر (متحدتر) نیاز داریم و نه کمتر (از هم گسیخته‌تر).
ماریتشه شاوکه، یکی از قانونگذاران لیبرال هلندی گفت: این انتخابات رقابتی بین سازندگان و تخریب‌کنندگان است.
بسیاری از پوپولیست‌های راست‌افراطی انتخابات پیش رو را معیاری برای سنجش خشم یا بی‌تفاوتی اروپا و نیز بهترین فرصت برای گسترش قدرت خود در بروکسل می‌دانند. انتظار نمی‌رود پوپولیست‌ها بیشترین تعداد از 751 کرسی پارلمان اروپا را از آن خود کنند و اکثریت را به دست بگیرند، اما بر اساس پیش‌بینی تحلیلگران موفقیت بزرگی به‌دست می‌آورند که به‌طور قطع می‌تواند سیاست‌های اتحادیه را مختل کند.
تا قبل از پایان هفته گذشته، روسیه موضوع مهمی در این انتخابات به‌شمار نمی‌رفت. اما روابط لو رفته نزدیک بین حزب آزادی اتریش و روسیه حالا یک ناهنجاری غیرقابل اجتناب است
مجتبی رحمان، مدیر اجرایی بخش اروپا گروه اوراسیا، گفت: برای اولین بار، ما حضور معنادار پوپولیست‌ها را در سطح اتحادیه شاهد هستیم. بنابراین حالا خطر شورش پوپولیست‌ها برای به قدرت رسیدن و فلج کردن نهاد‌های اتحادیه از درون با استفاده از ظرفیت‌های اقدام اروپا وجود دارد.
تا قبل از پایان هفته گذشته، روسیه موضوع مهمی در این انتخابات به‌شمار نمی‌رفت. اما روابط لو رفته نزدیک بین حزب آزادی اتریش و روسیه حالا یک ناهنجاری غیرقابل اجتناب است.
سالوینی، رهبر حزب پوپولیست لیگ ایتالیا، همواره از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه تمجید کرده است و حتی یکبار با تیشرتی با عکس پوتین در یکی از اجلاس اتحادیه اروپا حضور یافت. خانم لوپن نیز از طرفداران پروپا قرص روسیه است و حزب راست‌افراطی وی یکبار وامی را از بانک دولتی روسیه دریافت کرد.
سال‌های سال پوتین به دنبال روابط با احزاب افراطی در دل قاره سبز به عنوان متحد بود تا بتواند ساختار سیاسی اتحادیه اروپا را دچار شکاف کند. بسیاری از احزاب حاکم اتحادیه پوتین را با احتیاط زیر نظر دارند و یا اصلاً به وی اعتمادی ندارند؛ این در حالی است که بسیاری از رهبران پوپولیست خواستار روابط نزدیک‌تر با روسیه هستند.
روسیه به صراحت علاقمند به نتیجه انتخابات پارلمان اتحادیه اروپا است. سرمایه‌گذاران اتحادیه اروپا، گروه‌های حقوقی و آکادمیک عنوان می‌کنند که ضداطلاعات حساب‌های رسانه‌‌های اجتماعی و وب‌سایت‌ها در صدد بی‌اعتبار کردن احزاب حاکم در رقابت‌های این هفته انتخاباتی پارلمان هستند.
آگاتا گوستینسکا جاکوبوسکا، یک محقق ارشد مرکز اصلاحات اتحادیه در بروکسل گفت که رسوایی اتریش سلاحی موقتی برای کسانی است که هشدار می‌دهند احزاب پوپولیست عمیقا با پوتین سازش کرده‌اند.
این موضوع موجب تقویت کسانی شده که نیت پوپولیست‌ها را مورد سوال قرار می‌دهند و همچنین درخواست برای شفاف‌سازی نحوه تأمین اعتبار این احزاب و نوع ارتباط آنها با روس‌ها افزایش یافته است.
سیاست‌های اتحادیه اروپا از زمان بحران اقتصادی سال 2008 میلادی تضعیف شد و با هجوم مهاجران از آفریقا و خاورمیانه خشم پوپولیست‌ها تقویت شد و برخی انگیزه‌های قدیمی زشت قاره احیا شد.
یهودستیزی رو به فزونی است. احساسات نخبه‌ستیزی و ضد مهاجرتی همچنان محکم پابرجا است. جنبش‌های ملی‌گرایی و هویتی در حال تقویت هستند و از طرفی نئوفاشیست‌های که منسوخ شده به شمار می‌رفتند، حالا صدایی رساتر یافته‌اند.
با وجود آنکه پوپولیست‌ها مدافع فروپاشی اتحادیه هستند، به دلیل نزدیک شدن به افکار عمومی تلاش کرده‌اند اندکی مسیر خود را تلطیف کنند. نظرسنجیها در کشورهای عضو، منهای بریتانیا، نشان می‌دهد که رأی‌دهندگان که از شرایط کنونی خود رضایت ندارند، بیشتر تمایل به تغییر در اتحادیه دارند تا تخریب آن؛ بر همین اساس رهبرانی همچون سالوینی و لوپن در مورد تغییر اروپا از درون سخن می‌گویند.
با دست‌آویز کردن بحران‌های حساسی همچون مهاجرت، تروریسم و اسلام‌هراسی، پوپولیست‌های راست و چپ افراطی تقصیر را گردن بروکرات‌های بروکسل می‌اندازند و خواستار قدرت بیشتر دولت‌ها به صورت مجزا هستند. آنها با این انتخابات امید دارند هم در بروکسل قدرت بگیرند و هم بتوانند قدرت بیشتری در سیاست‌های داخلی به دست آورند؛ موضوعی که برای اکثرشان از بیشترین اهمیت برخوردار است.
در کارزارهای انتخاباتی، پوپولیست‌ها بیشترین توجه رسانه‌ها را به خود جلب کردند.
سالوینی، معاون قدرتمند نخست‌وزیر آنقدر در این کارزارها حضور پر رنگی دارند که به گفته منتقدان ابداً در محل کارش حضور نمی‌یابد.
گروهی از عکاسان دیدار وی با ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان را در مرز مجارستان و صربستان به تصویر کشیدند، در حالی که این دو مرد خود را به برج مراقبتی رسانده بودند تا با دوربین به زمین‌های خالی خیره شوند؛ همچون کاری که مقامات آمریکایی در مرز کره شمالی از شهر پانمونجوم کره جنوبی انجام می‌دهند.
سالوینی در توئیتی که خواستار رأی به حزب خود شده بود نوشت: برای دفاع از مرز‌ها و امنیت کودکانمان به این حزب رأی بدهید. اگر گروه‌های مختلف پوپولیست بتوانند کرسی‌های قابل توجهی را به دست آورند، تحلیلگران این سوال را عنوان می‌کنند که با توجه به تفاوت‌های ایدئولوژیک قدیمی بین آنها آیا می‌توانند برای یک اتحاد قدرتمند، ائتلاف کنند؟ سالوینی با وجود مخالفت دیگران، همواره تلاش می‌کند خود را به عنوان رهبر ذاتی این احزاب معرفی کند و اخیراً از اتحاد بین احزاب راستگرایان افراطی، ضد مهاجرت‌ها و اروپاگریزان با عنوان اتحاد به سمت اروپایی با افکار مشترک یاد کرده است.
در جریان گردهم‌آیی روز یکشنبه شهر میلان، سالوینی و دیگر رهبران پوپولیست از سایر کشورها، میکروفون را به دست گرفتند تا جمعیت را گرد خود آورند. لوپن به محض آغاز سخنرانی، حمایت زیادی را از جمعیت کسب کرد و به آنها گفت که شما در لحظه‌ای تاریخی زندگی می‌کنید که می‌توانید آن را برای نوه‌هایتان تعریف کنید.
در حالی که وی به زبان فرانسه صحبت کرد و دیگران به انگلیسی؛ یکی از حامیان در جمعیت فریاد زد این همه انگلیسی صحبت کردن کافی است: ما ایتالیایی می‌خواهیم.
اتریش در این گردهمایی حاضر نشد. پیش از این خانم لوپن حزب آزادی اتریش و هینز کریستین استراشه، رهبر این حزب (فردی که چند ساعت پیش از گردهمایی استعفا کرده بود) را مورد تمجدید قرار می‌داد.
وقتی پیش از گردهم‌آیی از وی در مورد اتریش سوال شد، وی گفت که مسائل آقای استراشه خانگی است و باید پرسید که چرا این ویدئو چند روز پیش از انتخابات منتشر شده است. وی گفت که جنبش پوپولیست بر اساس درک ما از همکاری در اروپا، خواسته‌های مشترک برای حفاظت از شهروندانمان و همچنین انزجار ما از فروپاشی کشورهایمان در معرض مهاجران، همچنان متحد است.
نظرسنجیها نشان می‌دهد که احزاب پوپولیست می‌توانند نزدیک به 180 کرسی را در پارلمان اروپا از آن خود کنند که برای ایجاد مسائل و مشکلات کفایت می‌کند. خانم شاوکه، قانون‌گذار هلندی گفت که معضل واقعی شکاف است و اینکه این شکاف می‌تواند منجر به چه چیزی در مرکز شود؛ پوپولیست‌ها با هر چیزی موافقت نمی‌کنند و می‌توانند منجربه هرج و مرج شوند.
دیدگاه تان را بنویسید