کسب مشروعیت و حمایت؛ آنچه جولانی در سر دارد

رامین پرتو

از چند روز پیش تاکنون اخباری مبنی بر مذاکرات سوریه و اسرائیل با میانجیگری یک کشور ثالث مجدداً مطرح و برجسته شده است و حالا به نظر می‌رسد که در این راستا این روند به گونه ای دیگر ادامه دارد؛ چراکه نه تنها روند مذاکرات ادامه دارد، بلکه حالا دولت موقت سوریه هم در این راستا شروط خود را برای رابطه با اسرائیل مطرح کرده است. در این خصوص روز گذشته (دوشنبه) منابع سوری به روزنامه لبنانی الاخبار فاش کردند که در پشت صحنه، بحث‌های شدیدی در محافل نزدیک به دولت جدید سوریه در مورد اصرار ایالات متحده بر امضای توافق صلح سوریه با اسرائیل در جریان است. این منابع اظهار داشتند که برخلاف ادعاهای فرستاده‌های بین‌المللی مبنی بر اینکه «احمد الشرع» رئیس مرحله انتقالی در سوریه و سرکرده تحریرالشام معروف به ابومحمد الجولانی، از ایده برقراری روابط با اسرائیل استقبال کرده است، این بحث‌ها هیچ توافقی را در مورد چنین اقدامی نشان نداد. 

بر اساس این گزارش، شروط سوریه برای دستیابی به توافق صلح با اسرائیل بر پایه این است که اول، اسرائیل نظام احمد الشرع را به رسمیت بشناسد. دوم، تل‌آویو از سرزمین‌هایی که ماه دسامبر اشغال کرده است، عقب‌نشینی کند. سوم اینکه حملات اسرائیل به خاک سوریه متوقف شود. سوریه همچنین شرط چهارم را اعمال ترتیبات امنیتی جدید در جنوب این کشور و پنجمین شرط را تضمین و حمایت آمریکا از توافق صلح با اسرائیل و دولت سوریه قرار داده است. طبق این گزارش، هنوز اظهار نظر در این مورد خیلی زود است که آیا اسرائیل حاضر به پذیرش این شروط خواهد بود یا خیر. پیشتر نیز منابع آگاه در سوریه گزارش کرده بودند احمد الشرع در حاشیه جلسات مجمع عمومی سازمان ملل با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل دیدار کرد. 

در شرایطی که سخن از گفت‌وگوهای اسرائیل و سوریه است، نیروهای آمریکایی استفاده از استحکامات نظامی گسترده در سه پایگاه واقع در شمال سوریه را در چارچوب تغییر موقعیت استراتژیک برای استقرار طولانی مدت در منطقه آغاز کرده‌اند

جولان و جولانی!

 در این راستا برخی رسانه‌های اسرائیل گزارش دادند که خواسته اصلی سوریه در گفت‌وگو با اسرائیل، عقب‌نشینی از جنوب سوریه است، در حالی که مساله بلندی‌های جولان در حال حاضر روی میز نیست. همچنین العربی الجدید اعلام کرد که یک منبع سوری آگاه به این موضوع گزارش داده است که در دمشق، دیدار بین بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل و احمد الشرع، رئیس مرحله انتقالی در سوریه و سرکرده تحریرالشام معروف به ابومحمد الجولانی، در حاشیه جلسات مجمع عمومی سازمان ملل، رد نشده است! همچنین برخی منابع خاطرنشان کردند که طرف سوری در حال آماده‌سازی برای سفر قریب‌الوقوع محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی به دمشق است. در همین راستا، تزاخی هانگبی، رئیس شورای امنیت داخلی اسرائیل در جلسه غیرعلنی کمیته امور خارجه و دفاع کنست فاش کرد که گفت‌وگوی مستقیمی بین تل‌آویو و سوریه، از جمله هماهنگی‌های امنیتی و سیاسی، تحت نظارت شخصی او وجود دارد. این گفت‌وگو بخشی از تلاش‌های بالقوه برای عادی‌سازی روابط بین دو طرف است. 

پیش از این، رسانه‌هایی اسرائیل گزارش دادند که مقامات سوری در گفت‌وگوهای خصوصی، وجود مذاکرات مستقیم و روزانه با اسرائیل را در روزهای اخیر تأیید و خاطرنشان کردند که دمشق احتمال دستیابی به توافق صلح با اسرائیل را قبل از پایان دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، رد نمی‌کند. این در حالی است که ترامپ (یکشنبه) اظهار داشت که نمی‌داند آیا سوریه به توافق ابراهیم خواهد پیوست یا خیر. وی گفت که تحریم‌های اعمال شده بر سوریه را به درخواست «برخی از کشورهای دوست در منطقه» لغو کرده است. 

رسانه‌های اسرائیل وجود مذاکرات مستقیم و روزانه میان دمشق با اسرائیل را در روزهای اخیر تأیید و خاطرنشان کردند که سوریه احتمال دستیابی به توافق صلح با اسرائیل را قبل از پایان دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، رد نمی‌کند

از سوی دیگر رسانه‌های اسرائیل گزارش دادند که آبراهام کوپر، خاخام آمریکایی اخیراً به سوریه سفر و با احمد الشرع معروف به ابومحمد الجولانی سرکرده هیئت تحریرالشام که خود را رئیس موقت سوریه می‌خواند، دیدار کرده است. بر اساس این گزارش‌ها، کوپر که به محافل راست‌گرای آمریکا نزدیک است، پیشنهاد دیدار میان الجولانی و «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر اسرائیل را در واشنگتن مطرح کرده است. کوپر مدعی شده است که این دیدار منوط به حضور و نظارت مستقیم رئیس جمهور آمریکا است. وی همچنین افزود که سوریه ممکن است در صورت دریافت تضمین‌هایی از ترامپ درباره حمایت از تلاش‌های بازسازی این کشور، روابط خود با اسرائیل را مورد بازنگری قرار دهد. کوپر همچنین مدعی شده است که اقدامات همکاری با اسرائیل در زمینه‌های آب، کشاورزی و پرونده مفقودان را با مقامات سوری مطرح کرده است. 

به موازات این روند برخی از منابع سیاسی در گفت‌وگو با المعلومه تاکید کردند که نیروهای اسرائیل با هدف ایجاد نقاطی در عمق سوریه از ۶ هفته پیش عملیات نفوذ به داخل مرزهای استان‌های قنیطره و درعا را آغاز و تا مناطقی در سویدا پیشروی کرده‌اند. این منابع آگاه اشاره کردند که تا این لحظه بیش از ۲۰ نقطه استقرار مستقیم، مورد حمایت تجهیزات نظامی سنگین، رصد شده است. 

منابع مذکور افزودند، اسرائیل با تصرف این مناطق حیاتی، به دنبال تحمیل سیاست عمل انجام‌ شده بوده و عملیات نفوذ با موافقت جریان‌های زیر نظر جولانی انجام می‌شود. گفته شده گروه‌های سوری مذکور، بیش از نیمی از پایگاه‌های محل استقرار خود را تخلیه کرده‌اند تا زمینه برای نیروهای اسرائیل فراهم شود و بر این اساس، نفوذ اسرائیل در عمق خاک سوریه گسترش یابد.

حضور بلندمدت آمریکا در سوریه

آنچه در این میان باید مورد نظر قرار بگیرد این است که ایالات متحده در حال تحرکات نظامی گسترده خود در سوریه است. برخی منابع آگاه روز گذشته (دوشنبه) اعلام کردند که نیروهای آمریکایی استفاده از استحکامات نظامی گسترده در سه پایگاه واقع در شمال سوریه را در چارچوب تغییر موقعیت استراتژیک برای استقرار طولانی مدت در منطقه آغاز کردند. این منابع در گفتگو با خبرگزاری «المعلومه» اظهار کردند که بیش از ۵۰ دستگاه کامیون حامل تجهیزات نظامی سنگین و مختلف و دستکم یک فروند هواپیمای باری در ۲۴ ساعت گذشته وارد سه پایگاه آمریکایی واقع در استان حسکه شدند که مهمترین آنها پایگاه «قصرک» در حومه شمالی حسکه است. 

منابع یاد شده گفتند که این استحکامات در نوع خود اولین استحکاماتی بودند که از اول ژوئن جاری در این حجم به سوریه منتقل می‌شوند و به وضوح نشان‌دهنده رویکرد آمریکا برای تثبیت حضور دائمی خود در منطقه با حمایت مستقیم گروهک‌های جولانی است که به استمرار وجود پایگاه‌های آمریکایی و تضمین حفاظت از آنها در مقابل حفظ آنها در قدرت، چراغ سبز نشان دادند. آنها افزودند که نیروهای آمریکایی در چند هفته گذشته به طور مستقیم کار توسعه سه پایگاه نظامی در حسکه را آغاز کردند و این انتقال استحکامات که شامل نیرو و تجهیزات بود، بخشی از مسیرهای جدیدی برای گسترش نفوذ و تقویت حضور نظامی در جغرافیای سوریه است. آمریکا در خاک سوریه چندین پایگاه دارد که بیشتر آنها در ۲ استان حسکه و دیرالزور قرار دارند که از مناطق راهبردی و دارای منابع بوده و در معرض کشمکش‌های بین‌المللی و منطقه‌ای پیچیده‌ای قرار دارند. 

در این راستا باید توجه شود که اساساً جولانی در این راستا به دنبال کسب مشروعیت سیاسی و همچنین حمایت سیاسی- امنیتی اسرائیل است اما باید متوجه بود که بحث به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر جولان یکی از موضوعاتی است که اسرائیل بر آن تاکید دارد.