چانه‌زنی برای تعیین تکلیف پرونده اوکراین و غزه

فرشاد گلزاری

یکی از رویدادهایی که از سال 1963 میلادی تاکنون به صورت سالانه برگزار می‌شود، اجلاس امنیتی مونیخ است. همانطور که از نام این اجلاس پیداست، اصلی‎ترین مباحث مورد بحث در این رویداد  موضوعات مربوط به امنیت بین‌الملل است. اجلاس مونیخ که هر ساله در ماه فوریه و در هتل «بایریشر هوف» شهر مونیخِ آلمان برگزار می‌شود، در طول دهه‌های گذشته با پوست‌اندازی‌های زیادی روبرو بوده؛ چراکه اساساً این کنفرانس را در زمانه‌ای برای اولین بار تشکیل شد که هم دو جنگ جهانی اول و دوم به پایان خود رسیده بودند و هم اینکه جنگ سرد به عنوان خروجی این دو جنگ خونین در جریان بود و هنوز بیم آن میرفت که آلمان شرقی و غربی بیش از این به سنگر اصلی مبارزه غرب و شرق تبدیل شود. با این وجود باید گفت که کنفرانس امنیتی مونیخ مانند دیگر نشست‌های بین‌المللی مشترک بین صاحبان قدرت و صاحب‌نظران که در دوران جنگ سرد پا گرفتند، بدون برنامه‌ریزی یا میزبانی دولت‌ها و از سوی بخش خصوصی برگزار می‌شود و اهمیت این نشست، دسترسی به وزیران امور خارجه کشورهای قدرتمند و اثرگذاری این نشست بر اخبار رسانه‌ها است.  آنچه در شصتمین کنفرانس امنیتی مونیخ که روز جمعه برگزار شده و به مدت سه روز ادامه دارد، باید مدنظر قرار بگیرد این است که روسیه و ایران باز همانند سال گذشته غایبین این نشست به حساب می‌آیند که به نوعی نشان از رویکرد غرب در مورد دو کشور دارد که البته ریشه آن در پرونده جنگ اوکراین نهفته است. 

در کنفرانس مونیخ درمورد فجایع غزه سکوت می‌شود و بحث بر سر آینده بعد از جنگ و مدیریت این باریکه است و صرفاً طرفین خواهان آتش‌بسی هستند که معلوم نیست چه زمانی قرار است عملیاتی شود!

گپ‌وگفت‌ در میان تعدد منافع! 

واقعیت این است که کنفرانس امنیتی مونیخ در شرایطی برگزار می‌شود که جهان بار دیگر طی ۶۰ سال گذشته، با وضعیت پیچیده و تیره و تار سیاسی مواجه شده است. این نشست که با حضور ۸۰۰ تن از جمله حدود ۵۰ نفر از روسای دولت‌‌های جهان برگزار می‌شود، به نوعی باید بتواند یک وفاق جمعی درخصوص بحران‌های جهانی از جمله جنگ اوکراین و جنگ غزه به وجود بیاورد. همان‌ گونه که انتظار می‌رفت، مقامات برجسته جهانی از جمله اولاف شولتس، صدراعظم آلمان و همچنین ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین در کنفرانس امنیتی امسال در مونیخ شرکت کردند اما نکته بسیار مهم این است که برای نخستین‌بار پس از حمله روسیه است که زلنسکی در نشست امنیتی مونیخ حاضر می‌شود. به گفته کارشناسان، حضور او بیش از هر زمان دیگری برای وضعیت اوکراین مهم است، چراکه همبستگی میان متحدان اوکراین در خطر فروپاشی قرار دارد. 

برخی از کشورهای اروپای شرقی و حتی آلمان بر این عقیده هستند که بیش از میزان لازم و قانونی برای پرونده اوکراین هزینه کرده‌اند و از سوی دیگر باید نیم‌نگاهی به جایگاه روسیه در حوزه انرژی داشته باشند و همین مساله به اختلاف در مونیخ تبدیل شده است

در همین راستا اولاف شولتس، صدراعظم آلمان روز گذشته (شنبه) در کنفرانس امنیتی مونیخ با ابراز نگرانی از توانایی اروپا برای دفاع از خود اظهار کرد که قاره سبز باید صرف نظر از این که چه کسی در انتخابات آینده ریاست جمهوری آمریکا پیروز می‌شود و نتیجه جنگ اوکراین چه می‌شود، خود را از لحاظ دفاعی تقویت کند. در همین راستا ینس استولتنبرگ، دبیرکل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در سخنرانی در کنفرانس امنیتی مونیخ اظهار کرد که در این ائتلاف «مشکلاتی جدی» وجود دارد و علاوه بر افزایش تولیدات کارخانه‌های اسلحه‌سازی، بحث کمک به اوکراین وارد فضای دیگری شده است. دبیرکل ائتلاف ناتو در حالی این سخنرانی را مطرح کرد که رسانه‌ها و مقام‌های غربی به دلیل تشدید روند شکست‌های اوکراین در میدان نبرد با روسیه و معطل بودن ده‌ها میلیارد دلار کمک درخواستی دولت جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا برای کی‌یف در کنگره، زنگ خطر را  به صدا در آورده‌اند. 

اگر اظهارات صداعظم آلمان و همچنین دبیرکل ناتو را در کنار یکدیگر قرار دهیم، فارغ از تفاوت محورهای سخنرانی آنها باید گفت که اساساً اتحادیه اروپا با یک مشکل بزرگ به نام دوگنه مسکو - کی‌یف روبرو است. برخی از کشورهای اروپای شرقی و حتی آلمان بر این عقیده هستند که بیش از میزان لازم و قانونی برای پرونده اوکراین هزینه کرده‌اند و از سوی دیگر باید نیم‌نگاهی به جایگاه روسیه در حوزه انرژی داشته باشند. برخی دیگر هم اساساً با ایالات متحده همسو هستند و معتقدند روند مذکور در حمایت از اوکراین باید ادامه پیدا کند و به همین دلیل یک اختلاف نظر را در شاهد هستیم. اما محور دومی که کنفرانس امنیتی مونیخ را تحت تاثیر قرار خواهد داد، مساله  غزه است. 

اگرچه دبیرکل سازمان ملل و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در حاشیه کنفرانس مونیخ در مورد غزه و کشته شدن 153 کارمند آنروا در نتیجه حملات اسرائیل به غزه بای یکدیگر صحبت کردند و خواهان افزایش کمک‌های بشردوستانه شدند اما باید توجه داشت که دیدار محرمانه محمد عبدالرحمن بن جاسم آل ثانی، نخست وزیر قطر با اسحاق هرتزوگ رئیس رژیم صهیونیستی در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ در آلمان موضوعی است که حالا به نقل محافل سیاسی- امنیتی و رسانه‌ها تبدیل شده است. در کنفرانس مونیخ درمورد فجایع غزه سکوت می‌شود و بحث بر سر آینده بعد از جنگ و مدیریت این باریکه است و صرفاً طرفین خواهان آتش‌بسی هستند که معلوم نیست چه زمانی قرار است عملیاتی شود!