فرشاد گلزاری

حدود دو ماه دیگر جنگ روسیه و اوکراین وارد دومین سال خود خواهد شد؛ مخاصمه‌ای که به هر ترتیب باید آن را یکی از پیچیده‌ترین رویارویی‌های قرن بیست و یکم از حیث نظامی، اطلاعاتی و سیاسی دانست. آنچه در طول این جنگ حائز اهمیت بود، آشکار شدن بیش از پیش صف‌بندی‌ها در کارزاری است که هنوز هم نتیجه نهایی آن مشخص نیست و اساساً هیچ چشم‌اندازی از آن جز اگر و اماهای متعدد دیده نمی‌شود. اینکه می‌گوییم انتهای جاده جنگ اوکراین مشخص نیست صرفاً به این دلیل نیست که هیچ دورنمایی از آن در دست نیست، بلکه رئیس جمهوری اوکراین هم این موضوع را تایید کرده است. 

که پیشنهاد مذاکره از سوی روسیه به اوکراین را باید نوعی اقدام برای کشاندن اوکراین به سمت مسکو آن هم در حالی که آینده حملات کی‌یف بلاتکلیف است، دانست و منتظر حرکت بعدی اردوگاه غرب بود

ولودیمیر زلنسکی آخرین کنفرانس خبری سال ۲۰۲۳ را روز چهارشنبه در حالی برگزار کرد که هنوز چشم‌انداز روشنی برای ادامه کمک‌های آمریکا و اتحادیه اروپا به این کشور جنگ‌زده وجود ندارد و با آگاهی نسبت به این موضوع تاکید کرد که «هیچکس نمی‌داند جنگ اوکراین چه زمانی به اتمام خواهد رسید». او در کنفرانس خبری مذکور در کی‌یف با اشاره به موضوع بسیج نیروهای اوکراینی عنوان کرد که فرماندهان به دنبال ۴۵۰ تا ۵۰۰ هزار نفر نیروی تازه‌ نفس برای ارتش اوکراین هستند که مسئله حساس و پرهزینه‌ای است؛ البته به جزئیات بیشتری نیاز داریم تا از این اقدام حمایت کنم و تا همین حالا هم ۵۰۰ هزار نیرو در خط مقدم حضور دارند. 

اینکه چرا زلنسکی در این راستا به دنبال جذب نیم میلیون نفر برای اعزام به خطوط جبهه است دلایل مختلفی دارد. یکی از این دلایل مواضعی است که مقامات ارشد نظامی روسیه در مورد ضدحمله اوکراین اتخاذ کرده‌اند. در این خصوص ژنرال والری گراسیموف، رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح فدراسیون روسیه در جلسه‌ای با وابسته‌های نظامی خارجی در مسکو بر این موضوع تاکید کرد که توقف عملیات اوکراین «اولویت اصلی» مسکو است. گراسیموف با اشاره به ضدحمله شکست‌خورده اوکراین گفت که برنامه کی‌یف این بود که شهر ملیتوپول را در پایان پانزدهمین روز ضدحمله‌اش محاصره کنند و هم‌چنین قصد داشتند به سمت دریای آزوف، شهر ماریوپل و مرز کریمه پیشروی کنند. 

این گفته‌ها بدون شک زلنسکی را عصبانی می‌کند و او هم برای تلافی چنین سخنانی به دنبال آن است تا بتواند مجدداً جبهه جنگ علیه روسیه را تقویت کند. دلیل دیگر که زلنسکی بر اعزام 500 هزار نفر دیگر به خطوط مقدم اصرار دارد، تحریک آمریکا برای ارائه کمک‌های جدید و بیشتر است. او در همان نشست خبری اعلام کرد که «بسیج نیروها در چنین مقیاسی به کمک‌های مالی بیشتری نیاز دارد و مطمئن است که آمریکا به اوکراین خیانت نخواهد کرد». منظور زلنسکی از خیانت دقیقاً به پرونده حمایت ایالات متحده از غزه برمی‌گردد. او اعلام کرده که جنگ اسرائیل و حماس «قطعاً» تأثیر مثبتی بر اوکراین ندارد و آنچه در خاورمیانه اتفاق می‌افتد یک تراژدی است، اما ما همچنین باید بپذیریم که یک جنگ تمام عیار جاری داریم. 

سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا از اتمام تقریبی منابع کمک‌های مالی برای اوکراین خبر داد و گفت اوکراین احتمالا با زمستان «بسیار سختی» مواجه خواهد شد. به این ترتیب، اختلاف‌نظر میان کشورهای اروپایی و آمریکا در خصوص چشم‌انداز آتی در قبال اوکراین بیش از گذشته نمایان شده است و همین موضوع باعث شده که مسکو در این میان دست به کار شود

دوگانگی غرب در مورد حمایت از اوکراین 

در بلوک غرب (اعم از آمریکا و اروپا) شاهد یک دوگانگی در مورد حمایت از اوکراین و عضویت این کشور در ناتو و اتحادیه اروپا هستیم. به عنوان مثال ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان روز پنجشنبه اعلام کرد که اگر اوکراین عضو اتحادیه اروپا شود، تمامی کمک‌های اروپای مرکزی از جمله آن قسمتی که متعلق به بوداپست است، به کی‌یف سرازیر خواهد شد و ما با این مخالف هستیم. 

در سوی دیگر رابرت فیتسو، نخست‌وزیر اسلواکی گفته است با عضویت اوکراین در ناتو مخالفت خواهد کرد؛ چراکه چنین اقدامی از نظر او به منزله آغاز «جنگ‌جهانی سوم» خواهد بود. همچنین لیو وردکار، نخست‌وزیر ایرلند گفته است که پیوستن کامل اوکراین به اتحادیه اروپا به این زودی‌ها اتفاق نمی‌افتد. از سوی دیگر آندژی دودا، رئیس‌جمهور لهستان معتقد است عضویت اوکراین در ناتو و اتحادیه اروپا با منافع ملی لهستان کاملا همسو خواهد بود. این در حالیست که روز چهارشنبه گذشته متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا از اتمام تقریبی منابع کمک‌های مالی برای اوکراین خبر داد و گفت اوکراین احتمالا با زمستان «بسیار سختی» مواجه خواهد شد. 

این اظهارات به خوبی نشان می‌دهد که اختلاف نظر میان کشورهای اروپایی و آمریکا در خصوص چشم‌انداز آتی در قبال اوکراین بیش از گذشته نمایان شده است و همین موضوع باعث شده که حالا مسکو دست به کار شود. پوتین در جلسه با رهبری دفاعی در مسکو که چند روز پیش برگزار شد اعلام کرد که «اوکراینی‌ها به مذاکره برگردند اما ما این کار را براساس منافع ملی خود انجام خواهیم داد». 

پوتین با بیان اینکه روسیه قصد جنگ با اروپا را ندارد، گفت که «ما از آنچه متعلق به ما است، دست نخواهیم کشید». این سخنان پوتین به خوبی نشان می‌دهد که او در قبال غرب یک موضع مشخص همانند گذشته را اتخاذ کرده اما به خوبی دریافته است که اختلاف میان کشورهای اروپایی و آمریکا در خصوص ادامه و نوع حمایت از اوکراین، آن هم در زمانی که واشنگتن به سمت انتخابات ریاست جمهوری می‌رود و از سوی دیگر مشغول پرونده غزه است، می‌تواند به نفع کرملین تمام شود. بر همین اساس باید گفت که پیشنهاد مذاکره از سوی روسیه با اوکراین را باید نوعی اقدام برای کشاندن اوکراین به سمت مسکو آن هم در حالی که آینده حملات کی‌یف بلاتکلیف است، دانست. به نوعی باید این پیشنهاد را دست به سنگ شدن مسکو در مقابل کلوخ‌اندازی غرب به کی‌یف تلقی کرد و منتظر حرکت بعدی اردوگاه غرب بود.