راه دشوار «سوناک» برای ابقا در خانه شماره ۱۰

فرشاد گلزاری

بسیاری معتقدند که بریتانیا را باید یک کشور متمایز از همسایگان خود و همچنین متمایز از تمام کشورهای غربی و شرقی دانست. دلیل این امر هم ازنظر آنها سابقه طولانی استعمار لندن و کارنامه این جزیره در کشورداری است که به نوعی نشان از قدمت و اهمیت آن دارد. بسیاری دیگر هم بر این اعتقاد هستند که عملاً بریتانیا را باید یکی از قطب‌های اقتصاد و همچنین امنیت دانست و به همین علت این کشور یک جزیره ثبات به حساب می‌آید که نظیر آن در جای دیگری از دنیا وجود ندارد. تمام این تفاسیر به نوعی در مورد لندن صدق می‌کند و باید گفت که بریتانیا خود را از قدیم‌الایام تاکنون تافته جدا بافته می‌داند. به عنوان مثال تمام دولت‌های اروپایی پس از پیدایش اتحادیه اروپا واحد پولی «یورو» را به رسمیت شناختند اما این بریتانیا بود که از همان روز نخست تا امروز «پوند استرلینگ» را به عنوان واحد پولی خود اعلام کرد که یک قدم هم از این موضوع عقب‌نشینی نکرد یا در مورد پدیدار شدن مرزهای شنگن تمام دولت‌های حاکم بر قاره سبز این موضوع را پذیرفتند که به پیمان شنگن بپیوندند اما باز هم لندن به این موضوع با نگاه تردید می‌نگریست. به صورت کلی بریتانیا را باید سرزمینی متمایز دانست. از قرار گرفتن فرمان خودروهایشان در سمت راست گرفته تا آنجایی که چهار نخست‌وزیر فدای طرحی به نام خروج از اتحادیه اروپا یا «برگزیت» شدند. پس از دیوید کامرون و ترزا می این بوریس جانسون بود که روی کار آمد و خود را با حرکات و رفتار چرچیل به مرد ساکن خانه شماره 10 داونینگ استریت تبدیل کرد و در همین راستا حزب محافظه‌کار با چالش‌های زیادی روبرو شد. او برگزیت را عملیاتی کرد و به همین دلیل نامش تا ابد در تاریخ سیاسی- اجتماعی بریتانیا باقی خواهد ماند؛ چراکه بسیاری از محافظه‌کاران و هم تیمی‌های وی معتقد بودند که جدا شدن لندن از بروکسل می‌تواند خسارات زیادی به جزیره تحمیل کند و عده‌ای دیگر هم البته او را در این امر همراهی و تشویق کردند. کارنامه جانسون به دلیل مدیریت بریتانیا در ایام همه‌گیری پاندمی کرونا، به صورت مثبت در تاریخ این کشور باقی خواهد ماند اما هیچ انگلیسی نمی‌تواند زیان‌های وارد آمده به کشورش بعد از اجرای برگزیت را نادیده بگیرد. بالاخره جانسون با رسوایی «پارتی گیت» کنار رفت و لیز تراس که هم‌حزبی او به شمار می‌رفت روی کار آمد، اما اختلافات درون‌حزبی باعث شد که او کمتر از دو ماه بر مسند قدرت باشد و در نهایت «ریشی سوناک» به عنوان نخست‌وزیر جدید بریتانیا کار خود را شروع کرد.

در بریتانیا بی‌توجهی به سبد معیشت مردم و همچنین وضعیت اقتصادی آنها آثاری سوء در حوزه سیاست به جا می‌گذارد و حالا سوناک قربانی این بی‌توجهی به نیاز مردمش شده است و مشخص نیست که چه سرانجامی در آینده خواهد داشت

ماراتن سخت، اما نامعلوم!  

نخبگان سیاسی بر اساس سهم احزاب در نتایج اولیه، پیش‌بینی کردند که حزب کارگر می‌تواند در انتخابات ملی بعدی ۳۶ تا ۳۸ درصد آرا را به خود اختصاص دهد و اکثریت نسبی را در دست بگیرد، در حالی که حزب محافظه‌کار ۲۸ تا ۳۰ درصد آرا را به خود اختصاص خواهد داد که این نتایج برای سوناک مطلوب نیست

ورود ریشی سوناک به دفتر نخست‌وزیری در اکتبر 2022 میلادی بدون شک یکی از اتفاقات مهم سیاسی در بریتانیا تلقی می‌شود؛ چراکه او نخستین هندی‌الاصل بود که در تاریخ بریتانیا به این مقام رسیده است که نشان از دموکراسی قدرتمند در لندن دارد. سوناک سابقه وزیر ارشد خزانه‌داری و همچنین رئیس خزانه بریتانیا را حد فاصل سال‌های 2019 تا 2022 میلادی در کارنامه خود دارد و به همین سبب همه از او انتظارات زیادی در حوزه اقتصادی داشته و دارند؛ اما به نظر می‌رسد که وی نتوانست آنگونه که باید نیازهای معیشتی و اقتصادی مردم خود رابرآورده کند.  با افزایش قیمت حامل‌های انرژی در اواخر ۲۰۲۱ و اوایل ۲۰۲۲ قیمت‌ها همه چیز در بریتانیا رو به افزایش گذاشت و عملکرد سوناک مورد انتقاد قرار گرفت. همچنین تدابیری که او در مارس ۲۰۲۲ در «بیانیه بهاری» خود برای کمک به زندگی مردم در نظر گرفته بود به نظر اکثر مردم کافی نبود. همزمان مشخص شد که همسر او سال‌ها از نظر مالیاتی غیرمقیم است (یعنی آدرس محل زندگی خود را بیرون از بریتانیا اعلام کرده) و بنابراین از میلیون‌ها پوند سودی که از سهام خود در شرکت پدرش دریافت کرده بود به دولت بریتانیا مالیات پرداخت نکرده است. او همچنین در سال ۲۰۲۰ گفته بود از گرانی اجناس بی‌خبر است، ولی مردم در کف خیابان‌ها و سوپرمارکت‌ها در تنگنای اقتصادی قرار داشتند. این موارد بدان جهت اهمیت دارد که بدانیم در بریتانیا بی‌توجهی به سبد معیشت مردم و همچنین وضعیت اقتصادی آنها آثاری سوء در حوزه سیاست خواهد داشت و حالا سوناک قربانی این بی‌توجهی به نیاز مردمش شده است. بر همین اساس حزب محافظه‌کار انگلیس روز جمعه در انتخابات محلی شکستی سنگین خورد و راه را برای پیروزی ریشی سوناک در انتخابات سال آینده، دشوار کرد؛ چراکه حالا حزب کارگر به عنوان اپوزیسیون توانسته اعداد و ارقام را در کالبد سیاست به نفع خود و به ضرر محافظه‌کاران رقم بزند. در بریتانیا حزب حاکم معمولاً در انتخابات میان‌دوره‌ای به چالش برمی‌خورد، اما نتیجه انتخابات اخیر شوراها در این کشور بزرگترین و شاید آخرین آزمونی باشد که موضع رأی‌دهندگان این کشور را قبل از انتخابات سراسری در ژانویه ۲۰۲۵ نشان می‌دهد. گاردین در اینباره اعلام کرده پس از آنکه اکثر شوراها آرای به صندوق ریخته‌ شده را شمارش کردند، از نتایج این‌طور برمی‌آید که حزب حاکم محافظه‌کار ۴۶۰ کرسی را از دست داده، در حالی که حزب اپوزیسیون کارگر ۲۶۰ کرسی به دست آورده و حزب لیبرال دموکرات هم ۱۴۳ کرسی به کرسی‌های خود اضافه کرده است. اگرچه نتیجه این انتخابات تاثیری بر، در اکثریت بودن دولت در پارلمان انگلیس ندارد، اما به هر ترتیب راه را برای ابقای نخست‌وزیر 43 ساله بریتانیا در خانه شماره 10 ناهموار کرده است. از نکات برجسته این انتخابات محلی می‌توان به پیروزی حزب کارگر در بخش «سوئیندون» اشاره کرد؛ چراکه این منطقه از سال ۱۹۸۳ تا امروز همواره به قانونگذاران حزب حاکم رأی داده است؛ اما در این دور مردم سرنوشتی متفاوت را برای حاکمان رقم زدند.  نکته دیگر که شاید در فهرست چالش‌های نخست‌وزیر بتوان برای آن جایگاهی در نظر گرفت؛ تغییر رویکرد مردم نسبت به خانواده سلطنت است. چنانچه دیروز هم‌زمان با برگزاری مراسم تاج‌گذاری چارلز سوم پادشاه بریتانیا، چند صد نفر از مخالفان سلطنت با برگزاری تجمعی در نزدیکی محل مراسم شعار «‌پادشاه من نیست» سر ‌دادند و پلاکاردهایی از جمله با شعار «‌چه کسی به او رای داده؟» در دست داشتند که به بازداشت رهبر آنها از سوی پلیس منجر شد.