نشست آ.سه.آن بدون حضور میانمار برگزار شد؛
چاره‌جویی برای مهار تنش چین- آمریکا در کامبوج
فرشاد گلزاری
بلوک‌بندی‌های سیاسی - اقتصادی و در پس آن پیدایش اتحادهای امنیتی- نظامی صرفاً یک رویداد بین‌المللی به شمار نمی‌آید، چراکه پایه‌گذاری این کانتون‌های چند ضلعی در جای جای دنیا امروز نوعی همبستگی جغرافیایی را نمایان می‌کند که هم دلایل سیاسی دارد و هم در بطن آن دلایل اقتصادی و امنیتی نهفته است. به عنوان مثال اتحادیه اروپا در سال 1957 با امضای توافقنامه رم میان شش کشور اروپایی شکل گرفت و صرفاً یک اتحادیه اقتصادی بود و آرام آرام با پیوستن سایر کشورهای اروپایی به این پیمان حالا شاهد آن هستیم که اتحادیه اروپای فعلی با 27 عضو در حال عرض اندام در نظام بین‌الملل است و به گونه‌ای شریک اصلی ایالات متحده به حساب می‌آید.
محور مهم نشست آسه‌آن بحث آمریکا و چین است. رویترز در این باره اعلام کرده که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، فومیو کیشیدا، نخست‌وزیر ژاپن و آنتونی آلبانیز، نخست‌وزیر استرالیا، از جمله رهبرانی هستند که قرار است با رهبران اتحادیه آ.سه.آن دیدارهای جداگانه داشته باشند
اینکه اتحادیه اروپا طی ادوار مختلف و با هماهنگی و همدلی کشورهای اروپایی به این درجه از اهمیت و جایگاه رسید و از دل آن واحد پولی یورو و همچنین ساختار شینگن خلق شد، موضوعی است که به صورت علنی نشان می‌دهد هیچ بلوک سیاسی - اقتصادی در همان ابتدای کار نتوانسته خود را به عنوان یک قطب مهم و موثر در گستره عریض و طویل دنیا به همگان اثبات کند، بلکه بر عکس، گذر زمان باعث شده تا این بلوک‌بندی‌ها آرام آرام جایگاه خود را پیدا کنند. در قفقاز و اوراسیا و همچنین در شرق آسیا هم بلوک‌بندی‌های زیادی همانند ناتو یا اتحادیه اروپا وجود دارد که چین و روسیه در آن حرف‌های زیادی برای گفتن دارند که البته در این میان شرکای ایالات متحده همانند کرهجنوبی، ژاپن و حتی سنگاپور هم در این بلوک‌بندی‌ها نفوذ خود را طی سال‌های گذشته حفظ کرده‌اند. در این میان یکی از بلوک‌هایی که از 1967 میلادی تاکنون توانسته نقش موثری در سیاست و اقتصاد بین‌الملل بازی کند، اتحادیه کشورهای جنوب شرق‌آسیا یا همان «آ.سه.آن» است. این بلوک ۱۰ کشوری متشکل از برونئی، کامبوج، اندونزی، لائوس، مالزی، میانمار، فیلیپین، سنگاپور، تایلند و ویتنام است. اینکه چرا این اتحادیه ارزش بالایی دارد به وضعیت و تاثیر کشورهای عضو این اتحادیه در جهان بر می‌گردد.
سنگاپور که یکی از اعضای موثر این اتحادیه به حساب می‌آید، سال‌های سال است که در کنار ژاپن رتبه نخست با اعتبارترین پاسپورت جهان را به خود اختصاص داده و باید این کشور را قطب مطلق الکترونیک و صادرات محصولات الکترونیکی به دنیا دانست که بدون شک نه تنها برای ایالات متحده بلکه برای اروپایی‌ها هم ارزش زیادی دارد. کشور دیگر هم ویتنام است که همین حالا یک تنه بار مسئولیت تولید پوشاک جهان غرب را به دوش می‌کشد. به گونه‌ای که همین حالا تمام برندهای معروف کیف، کفش و لباس‌های غربی تمام محصولات خود را در این کشور تولید می‌کنند که باعث شده ویتنام هم به یکی از شرکای قابل اعتماد غرب تبدیل شود. با این حال، میانمار به دنبال کودتای نظامی در سال ۲۰۲۱ که منجر به برگزیده شدن آنگ سان سوچی، برنده جایزه صلح نوبل شد با مشکلاتی به عنوان عضو آ.سه.آن روبرو است که اتفاقاً بخشی از نشست اخیر این اتحادیه هم به تحولات این کشور مربوط است.
میانمار، چین و آمریکا: دو محور نشست آ.سه.آن
بر اساس گزارش منتشر شده از سوی رویترز، رهبران آسیای جنوب شرقی، اجلاس سران آ.سه.آن را روز جمعه در کامبوج آغاز کردند که گفته می‌شود بحران سیاسی میانمار و رقابت آمریکا و چین بر بحث‌ها غالب باشد. کامبوج، رئیس امسال انجمن کشورهای جنوب شرقی آسیا (آ.سه.آن) میزبان نشست در پنوم پن (پایتخت کامبوج) است که باید آن را اولین نشست حضوری این گروه از زمان همه‌گیری کرونا بدانیم.
ترامپ در طول چهار سال ریاست جمهوری در یک اجلاس آ.سه.آن شرکت نکرد و به همین دلیل یکی از نتایج حضور بایدن در این نشست، ارتقای مشارکت ایالات متحده و آ.سه.آن به یک مشارکت استراتژیک جامع خواهد بود
طبق اعلام رسانه‌ها، رهبران ایالات متحده، چین، کرهجنوبی و ژاپن نیز با رهبران آسه آن در پنوم پن دیدار خواهند کرد و با نگاهی به آینده، آسه‌آن نیاز به تقویت قوی ارزش‌هایی دارد که باعث موفقیت آن در پنج دهه گذشته شده است. در این میان البته هر کدام از سیاسیون حاضر در این نشست به دنبال برجسته کردن یک خط سیاسی مختص به خود هستند. به عنوان مثال یون سوک یول، رئیس‌جمهور کرهجنوبی در سخنانی در این جلاس گفت که امیدوار است سازوکاری برای روابط سه‌جانبه با چین و ژاپن فعال شود. این سخنان او در مورد تقابل این سه کشور با کره‌شمالی و آزمایش‌های موشکی و هسته‌ای آن صدق می‌کند؛ چراکه ظرف چند هفته اخیر کره شمالی به حدی پای خود را از خط قرمز همسایگان فراتر گذاشته که روزی نیست در رسانه‌ها خبری از اقدامات پیونگ‌یانگ نباشد و همسایگانش به آن اعتراض نکنند. اینکه رئیس جمهوری کرهجنوبی از نزدیک شدن به چین سخن می‌گوید هم دلیلی خاصی ندارد جز تحرکات کره‌شمالی؛ چراکه سئول و توکیو به صورت کاملاً مشخص می‌دانند که عامل تحریک این کشور چین است که ریشه در رقابت با آمریکا دارد.
به نظر می‌رسد که در این نشست اظهارات دبیرکل سازمان ملل یکی از مهمترین سخنرانی‌ها به حساب می‌آید. آنتونیو گوترش در این نشست اعلام کرد که جهان در میانمار شکست خورده و ابراز امیدواری کرد که انجمن کشورهای جنوب شرق آسیا بتواند این کشور عضو را برای تبعیت از طرح صلح خود در سال آینده تحت فشار بگذارند. در این نشست اوکراین هم برای خود حرف‌هایی داشت. با وجود اینکه کی‌یف در آ.سه.آن عضو نیست اما دیمیترو کولبا، وزیر خارجه اوکراین با حضور در این نشست از کشورهای جنوب شرقی‌آسیا خواست تا تمام اقدامات ممکن را برای جلوگیری از «بازی‌های گرسنگی» روسیه بر سر قرارداد غلات دریای سیاه اوکراین که ممکن است هفته آینده منقضی شود، انجام دهند. اما محور مهمتر بحث آمریکا و چین است.
رویترز در این باره اعلام کرده که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، فومیو کیشیدا، نخست‌وزیر ژاپن و آنتونی آلبانیز، نخست‌وزیر استرالیا، از جمله رهبرانی هستند که قرار است با رهبران اتحادیه آ.سه.آن دیدارهای جداگانه داشته باشند؛ در حالی لی کچیانگ، نخست‌وزیر چین و یون سوک یول، رئیس جمهور کرهجنوبی روز جمعه با رهبران آ.سه.آن دیدار کرده‌اند. اینکه چرا حضور بایدن در متن یا حاشیه این نشست اهمیت دارد دلایل مختلفی دارد. نخست اینکه ترامپ در طول چهار سال ریاست جمهوری در یک اجلاس آ.سه.آن شرکت نکرد و به همین دلیل یکی از نتایج این سفر بایدن ارتقای مشارکت ایالات متحده و آ.سه.آن به یک مشارکت استراتژیک جامع خواهد بود. دلیل دوم هم این است که بایدن قرار است بر منطقه هند و اقیانوس‌آرام تمرکز کند و مقامات ارشد دولت آمریکا هم گفته‌اند که بایدن به نظم بین‌المللی مبتنی بر قوانین در دریای چین‌جنوبی اشاره خواهد کرد. مجموع این مولفه‌ها نشان می‌دهد که در کامبوج تمام تلاش‌ها مبتنی بر جلوگیری از برخورد منافع غول‌های اقتصاد و تکنولوژی جریان دارد.
دیدگاه تان را بنویسید