جدال سیاسی گروه هفت و روسیه بر سر نیروگاه اتمی زاپروژیا بالا گرفت؛
جنگ هسته‌ای، تاکتیک مسکو برای ادامه باج‌خواهی
فرشاد گلزاری
با گذشت حدود شش ماه از تجاوز نظامی روسیه به اوکراین، نزاع میان مسکو با اردوگاه غرب نه تنها فروکش نکرده، بلکه در حال تبدیل شدن به یک معضل جدید است. واقعیت میدانی و سیاسی جاری نشان می‌دهد که اساساً قرار نیست که به این زودی میان مسکو و غرب جدال بر سر کی‌یف خاتمه پیدا کند و به همین دلیل باید گفت که پرونده جنگ اوکراین در حال پوست‌اندازی شکلی است. پوست‌اندازی شکلی به این معنا که همه جهات این پرونده مشخص و معین است، اما از منظر شکلی هر وقت پیشروی روس‌ها در اوکراین تشدید می‌شود، یکباره سناریویی جدید شکل می‌گیرد و مسکو هدایت آن را به نحوی که خود صلاح بداند عهده‌دار می‌شود. در این میان اما از حدود یک هفته پیش تاکنون که ارتش روسیه توانسته وارد شهر زاپروژیا شود، بسیاری از محورهای درگیری یا دست از مخاصمه با ارتش اوکراین برداشته‌اند، یا اینکه میزان درگیری خود و سطح اصطکاک نظامی را کمی پایین آورده‌اند. دلیل این امر هم تا حد زیادی مشخص است؛ ارتش روسیه بالاخره و پس از حدود شش ماه نبرد در اوکراین به جایی رسیده که حالا تصرف نیروگاه اتمی زاپروژیا را برای خود یک اتفاق بسیار بزرگ و مبارک می‌داند ولی قصه در اینجا به پایان نمی‌رسد. حدود دو تا سه ماه پیش و در میانه جنگ بود که دولت اوکراین اعلام کرد نیروهای روسیه نیروگاه اتمی زاپروژیا را مورد هدف قرار دادند و گفته شد که دو راکتور از چهار راکتور این نیروگاه آسیب دید. روس‌ها اما همانند گذشته این موضوع را تکذیب کردند ولی به هر ترتیب عکس‌العمل مسکو نشان داد که آنها به شدت چشمان خود را بر این نیروگاه اتمی دوخته‌اند و نمی‌خواهند که این مکان به محوری برای استفاده علیه خودشان تبدیل شود. بر همین اساس چند روز پیش که نیروهای روسیه وارد شهر زاپروژیا شدند، نه تنها نیروگاه اتمی این شهر که یکی از بزرگترین نیروگاه‌های اتمی مستقر در خاک قاره اروپا به شمار می‌آید را به تصرف خود درآوردند، بلکه تمام شهر را به زیر رادیکالِ خود هدایت کردند. در همین راستا ولادیمیر روگوف، یکی از اعضای شورای اصلی دولت منطقه‌ای زاپروژیا اعلام کرد این منطقه قصد دارد تا ماه سپتامبر ۲۰۲۲ برای پیوستن به روسیه رفراندوم برگزار کند و در شرایط کنونی هم مقدمات این مهم فراهم آمده است. نکته اینجاست که بر اساس اعلام دولت‌های منطقه‌ای زاپروژیا و خرسون، کمیسیون‌های انتخاباتی برای برگزاری رفراندوم درباره پیوستن این دو منطقه به روسیه تشکیل شده‌اند و این موضوع دقیقاً همه ما را به یاد سال 2014 و برگزاری رفراندوم پیوستن جزیره کریمه به خاک روسیه می‌اندازد. حالا هم روس‌ها به دنبال آن هستند که منطقه زاپروژیا را به خاک خود الحاق کنند و در اینجاست که سوال می‌شود، چرا روس‌ها به دنبال اجرایی کردن چنین سناریویی در زاپروژیا هستند؟
بر اساس اعلام دولت‌های منطقه‌ای زاپروژیا و خرسون، برای برگزاری رفراندوم پیوستن این دو منطقه به روسیه کمیسیون‌های انتخاباتی تشکیل شده‌اند و این موضوع دقیقاً نشان می‌دهد که روس‌ها به سرعت در حال تغییر اقلیم و جغرافیای اوکراین به نفع خود هستند
گرم شدن تنور اتهام‌زنی
روسیه در حال مخابره این پیام است که چون غرب در حال تغییر سیاست‌های خود در قبال مسائل و پروتکل‌های استفاده از سلاح هسته‌ای است؛ پس مسکو هم باید برای ایجاد موازنه با اهرم نیروگاه اتمی زاپروژیا وارد میدان شود
اینکه چرا روسیه در این بازه زمانی به دنبال چنین اقدامی است و می‌خواهد زاپروژیا را همانند لوهانسک، کریمه، دونتسک و حتی خرسون به خاک خود ضمیمه کند، موضوعی است که در یک سوی آن بحث سیطره بر یکی از بزرگترین نیروگاه‌های اتمی کشور مطرح است و در سوی دیگر حمله سیاسی به غرب مطرح می‌شود. روسیه در نهایت با پیشروی میدانی در اقصی نقاط اوکراین می‌خواهد که در پای میز مذاکرات بیشترین امتیاز را از ایالات متحده و اروپا کسب کند و به همین دلیل است که می‌بینیم روس‌ها مایل به گفت‌وگو نیستند، اما رئیس‌جمهوری اوکراین بارها بر نیاز به مذاکره با این کشور و سایر طرفین درگیر در جنگ تاکید کرده است. روس‌ها دو روز پیش (پنجشنبه) پا را از این وضعیت فراتر گذاشتند و سوئیس را هم به فهرست «دوستان بد» اضافه کردند. ایوان نکایف، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد پیشنهاد سوئیس برای نمایندگی از منافع اوکراین در روسیه و منافع مسکو در اوکراین را رد کرده؛ چراکه دیگر سوئیس را کشوری بی‌طرف نمی‌داند. رسانه‌های سوئیسی قبلاً گزارش داده بودند که هدف اصلی از پیشنهاد سوئیس، اجازه دادن به اوکراینی‌های مقیم روسیه برای دریافت خدمات کنسولی از طریق سفارت سوئیس در مسکو است، اما روس‌ها معتقدند که عملاً این اقدام می‌تواند نوعی باز کردن باب جاسوسی برای آمریکایی‌ها از طریق سفارت سوئیس باشد تا عوامل خود را از خاک مسکو خارج یا وارد خاک روسیه کنند. در این میان اما روس‌ها به دنبال یک موضوع مهمتر هستند و آن هم کنترل نیروگاه اتمی زاپروژیا تا آخرین روز از نبردشان با اوکراین و غرب است. روسیه شاید واهمه دارد که اوکراینی‌ها از این نیروگاه علیه آنها استفاده کنند یا اینکه ارتش اوکراین این نیروگاه را مورد هدف گسترده قرار دهد تا روسیه را در نهایت مقصر جلوه دهد یا شاید از حمله هسته‌ای می‌ترسند، اما حالا که سازمان ملل متحد خواستار ایجاد دسترسی از سوی روسیه برای بازرسان بین‌المللی به جهت ورود به نیروگاه اتمی زاپروژیا شده‌اند، به نظر می‌رسد که مسکو در حال برجسته کردن خطرات یک جنگ اتمی است. در این میان آندری بلوسوف، نماینده روسیه در کنفرانس بازنگری ان.پی.تی اعلام کرد که ناتو در نهایت از عنوان بلوک هسته‌ای سیاسی- نظامی برخوردار شده که این موضوع به طور مستقیم در بیانیه پایانی نشست سران ناتو در مادرید مورد اشاره قرار گرفت و به همین دلیل این بلوک استفاده از سلاح هسته‌ای را به زودی توجیه خواهد کرد! به عبارتی دیگر روسیه با اعلام این مواضع در حال مخابره این پیام است که چون غرب در حال تغییر شکل و سیاست‌های خود در قبال مسائل و پروتکل‌های استفاده از سلاح هسته‌ای است، پس ما هم باید برای ایجاد موازنه وارد میدان شویم و با اهرم نیروگاه اتمی زاپروژیا به نوعی به جنگ غرب برویم. اینکه کنترل نیروگاه مذکور همچنان میان مقامات روسیه و اوکراین مورد مناقشه است یا اینکه وزیران خارجه کشورهای عضو گروه هفت از روسیه خواسته‌اند تا فوراً کنترل نیروگاه اتمی زاپروژیا و تمام تاسیسات هسته‌ای در اوکراین را تحویل دولت کی‌یف بدهد، مساله‌ای است که باز هم برای اروپا هزینه خواهد داشت نه آمریکا؛ چراکه ایالات متحده بار دیگر در بیرون از رینگ در حال رویت این پرونده است و اساساً هیچ اعتراض یا واکنش جدی نشان نمی‌دهد. بر همین اساس اتهام‌زنی در مورد نیروگاه اتمی زاپروژیا میان اروپا و روسیه همچنان ادامه خواهد داشت و باید دید درپی تقابل هسته‌ای چه اتفاقی خواهد افتاد؟
دیدگاه تان را بنویسید