دموکرات‌ها به دنبال تعدیل خواسته‌های عربستان هستند
تکاپوی کنگره در پی تیرگی روابط بایدن با ریاض
فرشاد گلزاری
هرگاه سخن از روابط عربستان سعودی و ایالات متحده به میان می‌آید، عمدتاً تحلیل‌ها به این سمت می‌رود که واشنگتن شریک استراتژیک ریاض است. این تحلیل البته تا حد زیادی درست است، اما به نظر می‌آید که با روی کار آمدن جو بایدن به عنوان چهل و ششمین رئیس‌جمهوری ایالات متحده، این تحلیل حداقل در سطح رسانه‌ای و جامعه نخبگانی با اما و اگر روبرو شده است. بر اساس عرف سیاسی ایالات متحده، اولین سفر رئیس‌جمهور جدیدی که در این کشور بر مسند قدرت تکیه می‌زند، به سوی عربستان سعودی و اسرائیل است. ساختار سیاست و اقتصاد آمریکا این موضوع را به عنوان یک سُنت به سمع و نظر بسیاری از مقامات کشورهای دنیا رسانده است که عربستان سعودی شریک مهمِ واشنگتن در منطقه به شمار می‌آید؛ اما همین ساختار، اسرائیل را یک شریک جدایی‌ناپذیر از آمریکا به جهان شناسانده است؛ شریکی که به نوعی باید آن را برای واشنگتن یک یارِ همیشگی و البته پرنفوذ دانست که در نهایت بدان عنوان «شریک استراتژیک» اطلاق می‌شود. در این میان اگر به دوران دونالد ترامپ و رقص شمشیر او در کنار پادشاه سعودی دقت کنیم به خوبی درمی‌یابیم که همین حرکت مقدمه‌ای شد تا نه تنها ترامپ، بلکه وزرای کابینه او تا آخرین روزهای دولت، از عربستان به صورت تمام‌قد حمایت کنند. او بزرگترین قرارداد تاریخ ایالات متحده را از حیث نظامی و اقتصادی با ریاض به امضا رساند و حتی کار به جایی رسید که هدایای اعطایی از سوی عربستان به ترامپ، سوژه خبری رسانه‌ها شد. این روند اما در دوران بایدن معکوس شده است. بایدن به عنوان یک دموکرات کهنه‌کار به هر ترتیب از زمانی که کمپین انتخاباتی خود را راه انداخت، مدام عربستان و قتل جمال خاشقجی را مورد انتقاد قرار می‌داد تا اینکه به قدرت رسید. به قدرت رسیدن بایدن باعث نشد که او به مماشات با عربستان برخیزد و همانند ترامپ و سایر اسلاف خود به ریاض برود، بلکه ما شاهد به وجود آمدن یک گسل عمیق و عجیب در روابط دو طرف هستیم. بر همین اساس بسیاری از اندیشکده‌ها، مقامات و حتی تحلیلگران سیاسی - امنیتی در تل‌آویو، ریاض، واشنگتن، ابوظبی و حتی کشورهای اروپایی صریحا اعلام کرده‌اند که روابط دو طرف نه تنها رو به سردی رفته است، بلکه حالا شاهد یک فاز جدید از اختلاف‌ها میان دو طرف هستیم. بر اساس اسناد موجود مسائلی مانند احیای توافق هسته‌ای با ایران، عدم حمایت آمریکا از مداخله عربستان در جنگ داخلی یمن و امتناع این کشور از افزودن نام انصارالله به فهرست گروه‌های تروریستی باعث سردی روابط شده است. برخی دیگر هم معتقدند کمک نکردن ایالات متحده به برنامه هسته‌ای غیرنظامی عربستان و عدم صدور مصونیت قانونی برای ولیعهد این کشور که به دلیل پرونده قتل خاشقجی در لبه پرتگاه قرار گرفته بود، روابط ریاض و واشنگتن را به شدت متزلزل کرده است، اما در این میان چندین نکته وجود دارد.
دموکرات‌های مجلس نمایندگان آمریکا که از عملکرد بایدن در قبال عربستان ناامید شده‌اند، قصد دارند طی نامه‌ای از وزیر امور خارجه بخواهند تا در حمایت از پادشاهی سعودی «تعادل مجدد» ایجاد کند
مسکو برنده نزاع دو متحد؟!
وزیر خارجه روسیه در 10 مارس 2021 در سفر به عربستان مورد استقبال محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور قرار گرفت و با همتای سعودی خود (فیصل بن فرحان آل‌سعود) دیدار کرد و همان هنگام عده‌ای معتقد بودند که روسیه از اختلاف ریاض و واشنگتن به نفع خود بهره می‌برد
پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین و اعلام ممنوعیت واردات نفت روسیه به ایالات متحده که سپس کارزار تحریم صادرات انرژی مسکو را به همراه داشت، بایدن درصدد جایگزینی نفت و گاز روس‌ها برآمد. در همین راستا حدود یکماه پیش بود که روزنامه وال استریت ژورنال اعلام کرد بر اساس یکسری داده‌های پنهان که از سوی منابع این روزنامه مطرح شده، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی و شیخ محمد بن زائد آل نهیان، ولیعهد ابوظبی درخواست‌های کاخ‌سفید را برای گفت‌وگو ناکام گذاشته‌اند. این خبر همانند یک بمب رسانه‌های دنیا را دربرگرفت و حکایت از سردی بیش‌ازپیش روابط میان آمریکا و عربستان سعودی داشت. کمی بعد هم شاهد آن بودیم که دولت ایالات متحده، تیمی از کارشناسان خود را در حوزه آمریکای لاتین به ونزوئلا اعزام کرد تا با مقامات کاراکاس در خصوص تامین نفت و گاز جایگزین روسیه به توافق برسند که بعدهاً مشخص شد دولت نیکولاس مادورو برای حسن نیت نشان دادن، چند تبعه آمریکایی که در ونزوئلا زندانی بودند را آزاد کرده است. در این میان به نظر می‌رسد که مسکو در حال نزدیک شدن به امارات و عربستان سعودی است. در ماه مارس 2021 سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در چارچوب سفر خود به کشورهای خلیج فارس به عربستان سعودی سفر کرد. لاوروف در 10 مارس مورد استقبال محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور قرار گرفت و با همتای سعودی خود (فیصل بن فرحان آل‌سعود) دیدار کرد. برخلاف دیدارهای دیپلمات ارشد روسیه در ابوظبی و دوحه، هیچ بیانیه مهمی از توقف وی در ریاض منتشر نشد و هیچ ابتکار مهمی به منصه ظهور نرسید، اما اهمیت این سفر را نباید دست کم گرفت. در همان روزها بسیاری از مقامات غرب به این نتیجه رسیدند که روسیه در حال بهره‌برداری از اختلاف آمریکا و عربستان با یکدیگر است و به همین دلیل نزدیک شدن به ریاض را برگزیدند. در این میان اما به نظر می‌رسد که سعودی‌ها پا را فراتر از این وضعیت گذاشته‌اند. زیرا اخیراً در یک قسمت از سریال در حال پخش از شبکه مشهور MBC، رئیس‌جمهور آمریکا را مورد تمسخر قرار دادند که در محافل رسانه‌ای نزدیک به دموکرات‌ها این اقدام بی‌سابقه و نشانگر وخامت روابط بین ریاض و واشنگتن ارزیابی شد. عربستان با اقدامات اینچنینی در حال مخابره این پیام به واشنگتن است که وضعیت از آنچه که بایدن فکر می‌کند، بحرانی‌تر است. در این میان پایگاه خبری اینترسپت هم دیروز (شنبه) در گزارش خود اعلام کرد دموکرات‌های مجلس نمایندگان آمریکا که از عملکرد بایدن در قبال عربستان سعودی ناامید شده‌اند، قصد دارند طی نامه‌ای به وزیر امور خارجه از او اطلاعاتی در مورد ارزیابی دولت از روابط ایالات متحده و عربستان سعودی بخواهند و به او تاکید کنند تا در حمایت از پادشاهی سعودی «تعادل مجدد» ایجاد کند. از سوی دیگر هم پایگاه خبری آکسیوس اعلام کرده که اسرائیل در پشت پرده از واشنگتن خواسته است تا روابط خود را با عربستان سعودی تنظیم کند و اجازه ندهد اوضاع از این بدتر شود. برخی‌می‌گویند که این درخواست تل‌آویو به دلیل ایجاد اجماع علیه تهران در پرونده برجام و سایر پرونده‌های منطقه‌ای است. حال باید دید که سرکوب یک رابطه به سبک دموکرات‌ها چگونه پیش می‌رود و نتیج آن چه می‌شود؟
دیدگاه تان را بنویسید