فقـر در بریتانیا

سیدمحمد میرزامحمدزاده

گزارش سازمان ملل متحد حاکی از ریاضتی‌های اقتصادی وحشتناک انگلیس است. شاید این جمله از دید خواننده‌ای که آشنایی عمومی با انگلیس دارد، مضحک به نظر بیاید، انگلیس پنجمین قدرت اقتصادی دنیا، کشوری که پشتوانه طلا برای پول رایج خود دارد، می‌تواند در چنین وضعیتی گرفتار شود؟ جواب این سوال واضح است: بله؛ کار به جایی رسیده که فرستاده ویژه سازمان ملل در امور فقر قرار است گزارش خود را در مورد اوضاع فقر در این کشور منتشر کند. دولتمردان انگلیس همواره تلاش کرده‌اند که این موضوع را رد کنند، اما گزارش اخیر پرفسور فیلیپ آلستون، فعال حقوق بشر، در مورد مسائل اقتصادی پیش‌روی انگلیس، توجه جهان را به خود جلب کرده است. شاید دولت‌مردان انگلیس در مواجهه با بحران برگزیت ترجیح می‌دهند، چشم خود را به روی شرایط سخت مردم ببندند، اما صحبت‌های آن‌ها اینطور نشان نمی‌دهد. وزیران انگلیس از یافته‌های خود در مورد فقر و گرسنگی در کشورهای دیگر سخن می‌گویند و آمار درآمد بالای خانوارها در انگلیس را سند حرف‌های خود می‌کنند. این نشان می‌دهد که آن‌ها آنقدرها هم نسبت به اوضاع بی‌اطلاع نیستند. روزنامه انگلیسی گاردین در سرمقاله خود در مطلبی با عنوان «نگاهی به فقر در بریتانیا: نه تنها تکان‌دهنده بلکه شرم‌آور» به بررسی آمار فقر در این کشور می‌پردازد و از بی‌تفاوتی سردمداران دولت بریتانیا نسبت به موضوع خبر می‌دهد. آنطور که گاردین نوشته است، شرایط قرار نیست کنترل شود و اگر جامعه بریتانیا به این موضوع توجه نکند، باید منتظر شرایط بدتری بود. در این مقاله می‌خوانیم:

حقیقت به تنهایی کافی نیست؛ گردآوری شواهد خسارت‌های ایجاد شده با ریاضت‌های اقتصادی، برای کارشناسان و برگزار کنندگان کمپین‌ها کار بسیار راحتی بود؛ دولت انگلیس فقط ادبیات خود را نسبت به این موضوع تغییر داده است. صحبت‌هایی نخست‌وزیر و صدراعظم را کنار بگذارید و به بودجه ماه قبل انگلیس نظری داشته باشید. بیشتر سازمان‌های دولتی انگلیس با کاهش سرانه هر فرد برای شش سال آینده مواجه شده‌اند. پولی که می‌توانست زندگی فقیر‌ترین اقشار را تغییر دهد، در ازای کاهش مالیات ثروتمندان رفته است.

مناظرات اخلاقی و حتی ابراز نگرانی‌های افکار عمومی مبنی بر اینکه چقدر ملت انگلیس به سمت پراکندگی، تخریب و افول پیش می‌رود، حداقل تأثیر را داشته است. برخی از افراد باید به صورت عملی برای این اوضاع مجازات شوند، برای همین است که حضور گزارش‌گر ویژه سازمان ملل متحده در امور شدت فقر و حقوق بشر اینچنین اهمیت بالایی دارد. فیلیپ آلستون فعال حقوق بشر اولین نفری نبود که نوشت دولت بریتانیا بدبختی عظیمی را به واسطه سیاست‌های سخت و اغلب بی‌رحمانه اعمال کرده و اینکار را با انتخاب خود انجام داده و حالا برگزیت قرار است این اتفاقات را تشدید کند؛ اما با توجه به جایگاه وی به عنوان یک فعال و مدافع حقوق بشری شناخته شده و همچنین زبان صریح و سلیس وی، توجه جهان به این مسئله جلب شده است. تحلیل‌های ترسناک او در مورد اوضاع ریاضت اقتصادی بریتانیا نه تنها برای بیداری وجدان‌ها، بلکه برای بیداری عزت نفس بریتانیا است.

اینکه چهار میلیون نفر 50 درصد پایین‌تر از خط فقر زندگی می‌کنند، تکان‌دهنده و شرم‌آور است؛ ضمن آنکه موسسه مطالعات مالی پیش‌بینی کرده است که هفت درصد به فقر کودکان انگلیسی بین سال‌های 2015 تا 2022 افزوده شود. این که تغییرات مزایای مجازات با نصف شدن بودجه مقامات محلی همراه شده، رسواکننده است، اتفاقی که خدمات عمومی را در زمانی که بیشترین نیاز به آن لمس می‌شود، تخریب می‌کند. این که هزینه ریاضت‌های اقتصادی به شکل بی‌پروایی بر گردن افراد فقیر، زنان، اقلیت‌های مذهبی، کودکان، والدین مجرد و افراد دارای ناتوانی جسمی افتاده، غیر قابل قبول است. پروفسور آلستون عنوان کرده است که این بدبختی‌ها فشار می‌آورد تا راه‌های بیشتری پیدا کند که سیستم زنان را شکست دهد. او می‌گوید: اینکه ما کرامت و امید مردم را زیر سوال ببریم غیرقابل دفاع است.

وی وزیران انگلیس را بدون هیچ نگرانی می‌بیند و می‌گوید: مباحث آنها سطحی سرسام‌آور از سهل‌انگاری و بی‌تفاوتی را نشان می‌دهد. دولت روی بی‌کاری تمرکز کرده است در حالی که به طور تقریبی 60 درصد از کسانی که تحت فقر قرار گرفته‌اند در خانواده‌هایی بودند که یک نفر در آن‌ها شاغل بوده است. دولت به طور کل گزارش آلستون را رد کرده و یک سخنگوی دولت گفته است که با یافته‌های وی کاملا مخالف است و درآمد خانوارها آنقدر بالا است که یک رکورد تاریخی به شمار می‌رود.

یکی از وزیران انگلیس اشاره کرده که او فقر واقعی را در بخش‌هایی از دنیا دیده است. این سخن وزیر در واقع توهین به یک میلیون 500 هزار نفر انگلیسی است که در فقر زندگی می‌کنند. آنطور که پروفسور آلستون اشاره می‌کند، فقر و شرایط ناامید کننده‌ای که مردم در آن قرار گرفته‌اند تنها موضوع نیست، موضوع این است که چنین وضعیتی برای پنجمین اقتصاد بزرگ دنیا روی داده است. خطاب به کسانی که چنین موضعی از سوی پرفسور آلستون را حرکتی ضد کاپیتالیسم می‌خوانند، وی می‌گوید این شبکه امنیت است که ادامه کار سیستم را ممکن می‌سازد و تضمین می‌کند که همچنان برندگانی بدون حذف بازندگان وجود دارند.

لازم نیست کسی چشم تیزبین و نگاه دقیقی داشته باشد تا ببیند کارتن خواب‌ها و توزیع‌کنندگان غذا برای گرسنگان رو به افزایش هستند؛ کافی است  هر کس بخواهد  ببیند یا مجبور باشد که ببیند. نیکول هانا جونز، نویسنده آمریکایی هفته پیش با اشاره به تأثیر قوی تصویر شلنگ‌های آبپاش که به روی فعالین حقوق مدنی در دهه 1960 در آمریکا، گرفته شده بود و باعث شرمساری این کشور در سطح جهانی شد، گفت:‌ شرمساری ملی و نه خود اخلاق‌گرایی منجر به آن شد که در نهایت ملت ما کاری انجام دهند.

پروفسور آلستون به ما نشان داد که افزایش مرگ و میر کودکان فقر در انگلیس، نه فقط یک حادثه بلکه یک مصیبت اجتماعی و یک فاجعه اقتصادی است. اینکه جامعه انگلیس به یک فرستاده فقر ویژه سازمان ملل نیاز دارد تا شواهد را برای همه آشکار کند، مایه شرمساری است. اگر مردم انگلیس از پرداختن به آن سر باز زنند، این شرمساری بزرگ‌تر خواهد شد.