گردنه‌گیری از گرسنگان به سبک بایدن!

فرشاد گلزاری

 افغانستان این روزها (و البته متاسفانه) به مانند یک توپ فوتبال به این طرف و آن طرف پاس داده می‌شود و آمریکایی‌ها دقیقا خود بازی را شروع کردند. یک روز واشنگتن با طالبان بر سر میز مذاکره می‌نشیند و حدود 19 دور با طالبان در محورهای مختلف گفت‌وگو می‌کند و حتی یک برگه از اطلاعات رد و بدل شده در این مذاکرات را هم به دولت پیشین افغانستان به رهبری محمد اشرف غنی نمی‌دهد، و یک روز دیگر جریان طالبان که حالا بر تمام افغانستان سیطره دارد را مقابل مردم این کشور قرار می‌دهد و به جهان می‌گوید که مقصر همه چیز آنها هستند. ما قرار نیست در این نوشتار و به صورت کلی، از طالبان دفاع کنیم و نباید این شائبه برای مخاطبان پیش بیاید، اما بحث اینجاست که ایالات متحده پس از 20 سال حضور نظامی در کشوری که بزرگترین منبع لیتیوم جهان به شمار می‌رود و عجیب و غریب‌ترین معادن سنگ‌های قیمتی و حتی الماس را درون خود جای داده، به گونه‌ای عمل کرده است که مردم افغانستان در بدترین شرایط اقتصادی و بشری به سر می‌برند. بر اساس داده‌های میدانی که از افغانستان مخابره شده، مردم این کشور حدود دو ماه است که ظهرها تا عصر جلوی نان‌فروشی‌ها ساعت‌ها در صف می‌ایستند تا فقط یک عدد نان (آن هم با دعوا و درگیری‌های لفظی و فیزیکی) برای خود و خانواده‌شان دست و پا کنند. در جای دیگر از کودک فروشی گرفته تا پیوستن به گروهک‌های تروریستی برای ارتزاق در حال افزایش است و این در حالیست که سازمان ملل، کشورهای اروپایی و حتی آمریکایی‌ها هم اعلام کرده‌اند که تهدید القاعده در افغانستان بسیار جدی است. این مولفه‌هایی که مورد اشاره قرار گرفت، همه و همه نشان می‌دهد که ما با یک افغانستان چند پاره و در لبه پرتگاه قرار داریم که مشخص نیست آینده مردم این کشور زیر پرچم «امارت اسلامی» چگونه خواهد شد. آنچه در این میان باید مورد نظر قرار بگیرد این است که حالا هیچ چیز به اندازه تزریق پول به افغانستان و کنترل آن برای دوری از تامین مالی تروریسم اهمیت ندارد؛ چراکه ادامه اوضاع وخیم اقتصادی در این کشور، بی‌شک می‌تواند بحران را تعمیق بخشد. در این میان  بر اساس یادداشت داخلی سازمان ملل، این نهاد بین‌المللی در ماه جاری میلادی یک سیستم انتقال میلیون‌ها دلار پول نقد را برای مبادله با افغانی (واحد پول افغانستان) و اجرای طرحی با هدف ریشه‌کنی بحران‌های اقتصادی و بشری و دور زدن رهبران طالبان در فهرست سیاه، راه‌اندازی می‌کند. این سازمان در یادداشت خود به تشریح یک تسهیلات مبادله بشردوستانه ضروری و فوری پرداخته است و همچنین هشدار داده که بیش از نیمی از جمعیت ۳۹ میلیونی افغانستان از گرسنگی شدید رنج می‌برند و اقتصاد، آموزش و خدمات اجتماعی در حال فروپاشی است.

دیدبان حقوق بشر  فرمان جو بایدن، مبنی بر اختصاص ۳.۵ میلیارد دلار ذخایر بانک مرکزی افغانستان برای خانواده‌های قربانیان حملات یازدهم سپتامبر را نوعی مصادره اموال می‌داند، چراکه این موضوع اساساً یک تسویه حساب نامعقول به حساب می‌آید

باز شدن یک پرونده قدیمی!

بر اساس داده‌های میدانی که از افغانستان مخابره شده، مردم این کشور حدود دو ماه است که ظهرها تا عصر مقابل نانوایی‌ها در صف می‌ایستند تا فقط یک عدد نان (آن هم با درگیری‌های لفظی و فیزیکی) برای خود و خانواده‌شان دست و پا کنند

اینکه سازمان ملل متحد باز هم بر مسائل مالی و باز شدن دریچه‌های تزریق پول به افغانستان تاکید می‌کند، صرفاً یک موضوع جدید به حساب نمی‌آید بلکه مساله‌ای است که اشاره آن به آمریکاست و در حقیقت باید این مواضع را یک نوع «پاسِ گل» به آمریکا دانست. دلیل ارائه این تحلیل هم مشخص است. وجوهی که در ایالات متحده نگهداری می‌شود معادل ۷ میلیارد دلار است که پس از فروپاشی دولت مرکزی افغانستان در ماه اوت، از سوی واشنگتن مسدود شد. حالا با دستور جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا قرار است نیمی از دارایی‌های باقی‌مانده (شامل ۳ و نیم میلیارد دلار) صرف کمک‌های بشردوستانه در افغانستان شود و نیم دیگر آن به بازماندگان حادثه ۱۱ سپتامبر تخصیص یابد. چند ساعت پس از اعلام این خبر، محمد نعیم، سخنگوی دولت طالبان اعلام کرد که تصمیم ، رئیس جمهور آمریکا در مورد سرنوشت دارایی‌های مسدود شده بانک‌های افغانستان، دزدیدن پول مردم افغانستان و نشان دهنده انحطاط اخلاقی دولت آمریکا به حساب می‌آید. این در حالیست که طالبان خواستار آزاد شدن منابع مالی دولت پیشین افغانستان است ولی دولت‌های غربی از این گروه خواسته‌اند در خصوص رعایت مسائلی چون حقوق بشر، آزادی بیان و حق تحصیل و شغل برای زنان و دختران به جهانیان ضمانت دهد که هنوز هیچ اتفاقی روی کاغذ رخ نداده و فعلاً طرفین به حرف و مذاکره بسنده کرده‌اند. مجموعه این شرایط باعث شده تا این کشور در ماه‌های اخیر با بحران‌های روزافزونی رو به رو شود و فقر و مشکلات اقصادی دشواری‌های زیادی را برای مردم این کشور پدید آورده است. در این میان اما واکنش‌های زیادی علیه اقدام دولت آمریکا صورت گرفته است. به عنوان مثال روز گذشته (شنبه) دیدبان حقوق بشر از فرمان جو بایدن، مبنی بر اختصاص ۳.۵ میلیارد دلار ذخایر بانک مرکزی افغانستان برای خانواده‌های قربانیان حملات یازدهم سپتامبر، انتقاد کرده و گفت که رئیس‌جمهور آمریکا به‌دنبال تصرف دارایی‌های افغانستان است. دیدبان حقوق بشر همچنین اعلام کرد که در صورت اجرای چنین تصمیمی، یک سابقه مشکل‌ساز برای کنترل ثروت ایجاد خواهد شد. در داخل آمریکا هم مخالفانی با این طرح دولت بایدن وجود دارد؛ به گونه‌ای که ایلهان عمر، از اعضای مجلس نمایندگان آمریکا تصمیم بایدن برای صرف پول‌های بلوکه شده افغانستان به عنوان غرامت برای بازماندگان ۱۱ سپتامبر را «مجازات میلیون‌ها نفر از گرسنگان و بی وجدانی» دانست. بنا بر اعلام کاخ سفید، رئیس جمهوری آمریکا با استفاده از اختیارات فوق‌العاده‌ اقتصادی که قانون ۱۹۷۷ کشورش به او داده است، قصد دارد این دارایی‌ها را به حساب مسدود شده بانک مرکزی آمریکا به عنوان یک نهاد دولتی منتقل کند، اما برخی از سناتورها و کارشناسان مبارزه با تروریسم معتقدند که این اقدام بایدن به معنای فرار از معرکه و بحرانی‌ است که خود او و هم‌قطارانش در کاخ سفید پدید آورده‌اند.