باوجود مخالفت ظاهری آمریکا؛ ترکیه حمله به شمال سوریه را در دستور کار قرار داد؛
کردها، وجه‌المصالحه آنکارا و واشنگتن
فرشاد گلزاری
کسانی که طی پنج سال گذشته به دقت تحولات سوریه و به خصوص وقایعی که در شمال این کشور رخ می‌دهد را رصد می‌کنند، می‌دانند که ترکیه یکی از بازیگران اصلی در این پرونده به شمار می‌رود. آنکارا به مرکزیت حزب عدالت و توسعه و رهبری رجب طیب اردوغان، از سال‌ها پیش تاکنون به گونه‌ای عمل کرده که در ابتدای امر توانست بسیاری از مردم ترکیه را با عملیات علیه کردهای سوریه با خود همراه کند. اردوغان و تیم سیاسی - رسانه‌ای او در این میان مدام بر این عنصر تاکید کردند که امنیت ملی ترکیه توسط حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) و یگان‌های مدافع خلق (ی.پ.گ) به خطر افتاده است. علاوه بر این، آنها از عنصر مذهب دراین راستا استفاده و به همه این موضوع را گوشزد کردند که کردهای شمال سوریه از هیچ دین و مذهبی پیروی نمی‌کنند و همین موضوع باعث شد تا پایگاه اردوغان در میان اسلامگرایان نه تنها تقویت شود، بلکه یک موج منفیِ مهندسی شده در این میان علیه کردهای مستقر در جنوب ترکیه و شمال سوریه به راه افتد. رئیس جمهوری ترکیه با این اقدام به نوعی توانست جواز عمومی در داخل کشورش برای حمله به مناطق شمالی سوریه را کسب کند و شاهد بودیم که طی دو سال گذشته چندین عملیات از سوی ارتش ترکیه علیه کردهای سوریه انجام شد که در نهایت برخی شهرهای این منطقه به اشغال ترک‌ها درآمد. در آن زمان البته دونالد ترامپ در کاخ سفید بود و اردوغان همانند بسیاری از رهبران منطقه می‌دانست که او هر کاری که بخواهد می‌تواند در شمال سوریه انجام دهد؛ چراکه آنها ترامپ همسو با سیاست‌های خود می‌دانستند. بسیاری از تحلیلگران در همان سال‌ها اعتقاد داشتند که آمریکایی‌ها کردهای سوریه را متحدان استراتژیک خود در این کشور می‌دانند و قرینه این امر را حمایت ایالات متحده از اقلیم کردستان عراق قلمداد می‌کردند. آنها معتقد بودند آمریکایی‌ها به هر ترتیبی که شده نمی‌گذارند ترکیه به کردهای سوریه حمله کنند و حتی در این میان شاهد بودیم که سناتورهای دموکرات و جمهوریخواه کنگره آمریکا (اعم از سنا و مجلس نمایندگان) از ترامپ خواستند تا مانع حمله آنکارا به کردهای سوریه شود، ولی این اقدام در کمال ناباوری اتفاق افتاد. از آن روز تاکنون ترکیه بارها و بارها عملیات خود علیه کردها را در شمال سوریه و برخی نواحی شمالی عراق تکرار کرد و بهانه‌اش در این مورد صرفاً تهدید امنیت ملی آنکارا از سوی این جریان‌ها بوده است، اما هیچگاه این موضوع را برای جامعه جهانی روشن نکرد که حملات و ورود آنها به سوریه اساساً نقض حاکمیت سرزمینی دمشق و بغداد به حساب می‌آید. در این میان البته اعتراض‌هایی از سوی اروپایی‌ها و حتی روسیه در مورد ماجراجویی‌های ترکیه در شمال سوریه به وقوع پیوست اما در نهایت آنها هم به نوعی عمل کردند که تُرک‌ها محیط را برای عرض اندام خود مناسب دیدند و دست به اقدامات دیگر زدند.
تحلیلگران معتقد بودند آمریکا نمی‌گذارد ترکیه به کردهای سوریه حمله کند و حتی در این میان شاهد بودیم که سناتورهای دموکرات و جمهوریخواه کنگره آمریکا (اعم از سنا و مجلس نمایندگان) از ترامپ خواستند تا مانع حمله آنکارا به کردهای سوریه شود، ولی این حمله در کمال ناباوری اتفاق افتاد
تاکید ترکیه و تکذیب آمریکا!
این روزها بار دیگر شاهد کُری‌خوانی آنکارا علیه کردهای سوریه هستیم. دو روز پیش (دوشنبه) یک مسئول نظامی ترکیه اعلام کرد که عملیات نظامی ارتش این کشور و نیروهای ارتش ملی (نیروهای تحت حمایت ترکیه) در شمال سوریه نزدیک است
با گذر از این مسائل، حالا بار دیگر شاهد کُری‌خوانی آنکارا علیه کردهای سوریه هستیم. دو روز پیش (دوشنبه) یک مسئول نظامی ترکیه اعلام کرد که عملیات نظامی ارتش این کشور و نیروهای ارتش ملی (نیروهای تحت حمایت ترکیه) در شمال سوریه نزدیک است. وی که نامش فاش نشد اعلام کرد که این عملیات نظامی شامل تل رفعت می‌شود و به رادار و الشعاله در غرب شهر الباب می‌رسد و همچنین شامل عین‌العرب کوبانی، منبج و عین عیسی می‌شود و تا المالکی ادامه می‌یابد و محور درگیری خشونت‌بار خواهد بود. براساس اعلام این منبع نظامی ترکیه، ۴۰ هزار نیروی مسلح علاوه بر کماندوهای ترکیه با پوشش هوایی، موشکی و توپخانه‌ای برای فلج کردن تحرکات نیروهای سوریه دموکراتیک (قسد) در تمامی نقاط مرزی مشارکت خواهند داشت. همزمان با انتشار این خبر، خبرگزاری اسپوتنیک روسیه هم اعلام کرد که ترکیه مراکز خود در شمال سوریه را با صدها تجهیزات نظامی و توپخانه‌ای سنگین تقویت کرده است. انتشار این اخبار به نوعی نشان داد که آرایش نظامی روی زمین از سوی ارتش ترکیه و همچنین نیروهای ارتش ملی که ترکمن‌های تحت حمایت آنکارا به حساب می‌آیند، به صورت کامل شکل گرفته است؛ اما نکته‌ای که در این میان باید مورد توجه قرار بگیرد این است که روس‌ها هم در این میان بنابر سهمی‌که برای خود از پرونده سوریه مشخص کرده‌اند، وارد میدان شده‌اند. دقیقاً ساعاتی پس از اعلام خبر آماده‌باش کماندوهای ترکیه در شمال سوریه، خبرگزاری نووستی با انتشار خبر فوری اعلام کرد که بالگردهای روسی در مناطق و خطوط تلاقی بین ارتش سوریه و ترکمن‌های وفادار به ارتش ترکیه در حومه استان الحسکه سوریه، تمرینات نظامی انجام دادند. نووستی در ادامه گزارش خود اعلام کرد که مانور نظامی هوایی روسیه بخشی از تلاش‌های این کشور برای حفظ وضعیت کاهش تنش و تداوم وضعیت امنیتی در مناطق تلاقی گروه‌های کُرد طرفدار ارتش آمریکا (شبه نظامیان قسد) و شبه نظامیان ترکمن زیر نظر ارتش ترکیه است. اینکه روسیه در این میان چرا به دنبال آرام کردن وضعیت موجود است دلایل زیادی دارد اما مهمترینِ دلیل آن را باید مساله تعهد این کشور به حفظ ثبات در منطقه کاهش تنش دانست اما حقیقت این است که آنها هم منافع زیادی با کردها برای خود تعریف کرده‌اند. نکته مهمتر این است که در این میان به نظر می‌رسد که یک سناریوی مشکوک توسط ترکیه و آمریکا در حال اجرایی شدن است. اردوغان روز گذشته (سه‌شنبه) در جریان گفت‌وگوی مطبوعاتی در بازگشت از رُم، در پاسخ به پرسشی در خصوص احتمال انجام عملیات نظامی در سوریه صریحا اعلام کرد که در صورت لزوم این عملیات را اجرا می‌کنیم و امکان ندارد از آن صرف‌نظر کنیم. او در سخنان خود گفت که با ایالات متحده و هم‌پیمانان خود در ناتو در مورد مسأله یگان‌های مدافع خلق کُرد به تفاهم رسیدیم و هیچگونه موضع منفی از آنها دریافت نکردیم. این سخنان اردوغان به این معنا بود که واشنگتن هم در مورد این حملات جدید، به آنکارا چراغ سبز نشان داده اما گویا این سخنان چندان صحت ندارد. در همین راستا جیمز جفری، نماینده ویژه سابق آمریکا در امور سوریه در وهله اول گفت که همکاری مستمر روی زمین بین نیروهای آمریکایی و «نیروهای دموکراتیک سوریه» وجود دارد و در وهله دوم اعلام کرد که رئیس‌جمهور آمریکا به عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه چراغ سبز نشان نداده است. این سخنان جیمز جفری می‌تواند بیانگر دو مساله باشد. نخست اینکه بایدن در پشت‌پرده همانند دوران ترامپ مجوز حمله با کردهای سوریه را به اردوغان داده است و دوم اینکه واقعاً آمریکا دست به چنین اقدامی نزده و می‌خواهد ترکیه را با ورود به این عملیات جدید مورد تحریم قرار دهد. این دقیقاً موضوعی غیرمشخص است و صرفاً شاهد انکار واشنگتن و اصرار آنکارا هستیم.
دیدگاه تان را بنویسید