تب تند اعتراض به نتایج انتخابات در عراق

فرشاد گلزاری

 انتخابات پارلمانی عراق روز شنبه (10اکتبر) برگزار شد و حالا با گذشت شش روز از برگزاری آن، بغداد به صحنه مجادله میان احزاب، چهره‌ها و طیف‌های مختلف سیاسی تبدیل شده است. از همان ابتدای کار و قبل از برگزاری انتخابات، بسیاری از تحلیگران و ناظران بین‌المللی نسبت به نتایج این انتخابات اظهار خوشحالی کرده بودند و معتقد بودند که این انتخابات در ظاهر و باطن به تصویر کشیدن بخشی از دموکراسی انجمنی در عراق است. دموکراسی انجمنی به این معنا که سه طیف حاکم بر ساختار سیاسی - اجتماعی عراق اعم از کُردها، اهل تسنن و شیعیان در نهایت بعد از انتخابات باید با یکدیگر بر سر تقسیم پُست‌های سیاسی در عراق وارد گفت‌وگو شوند که اغلب این مذاکرات به مجادله و نزاع‌های سیاسی و حتی قومی کشیده می‌شود. بر اساس قانون اساسی عراق نخست‌وزیر این کشور باید با اجماع طیف‌های شیعه حاضر در پارلمان انتخاب شود و رئیس پارلمان هم از سوی اهل تسنن انتخاب خواهد شد و در نهایت، کُردهای عراق رئیس جمهوری این کشور را معرفی خواهند کرد. این ساختار اگرچه همانند لبنان است و مشکلات زیادی در آن نهفته شده، اما به هر ترتیب این روند را باید استراتژی آمریکایی‌ها در عراق دانست؛ چراکه واشنگتن پس از سال 2004 میلادی این قانون اساسی را با همین ساختار به رشته تحریر درآورد و در نهایت آن را به عراقی‌ها تحمیل کرد. اگرچه بسیاری از تحلیلگران و سیاستمداران عراق این روند انتخاب روسای سه قوه را دموکراتیک می‌دانند، اما اگر نظرات نخبگان عراق را مورد بررسی قرار دهیم می‌بینیم که آنها به هیچ وجه (خصوصاً در فضای فعلی عراق و منطقه) این روند را دموکراتیک نمی‌دانند. نخبگان عراق که تعداد زیادی از آنها از ترس جان و آبرویشلن به لندن، واشنگتن و سایر پایتخت‌های غربی گریخته‌اند معتقدند که این مدل از دموکراسی اساساً در عراق فسادزا است. آنها بر این نظر هستند که شاید این مدل از ساختار توزیع قدرت تا 5 سال پیش می‌توانست اوضاع عراق را سر و سامان بدهد، اما حالا و در قرن بیست و یکم که مدل‌های متنوعی از دموکراسی در دنیا آزمایش شده و بسیاری از آنها خروجی منفی داشته‌اند، نمی‌توان مدل تقسیم قدرت در عراق را دموکراتیک و حتی بروکراتیک دانست. این انتقادها به نظر می‌رسد که تا حد زیادی درست باشد؛ چراکه در انتخابات گذشته و حتی در انتخابات فعلی میزان مشارکت مردمی چندان بالا نبوده است. دلیل این عدم مشارکت هم افزایش میزان فسادهای اداری و اقتصادی در عراق توسط تمام طیف‌های سیاسی این کشور است. مردم عراق به این نتیجه رسیده‌اند که احزاب سیاسی کشورشان عملاً قرار نیست یک قدم به نفع مردم بردارند و در این میان فقط بستگان و دوستان چهره‌های سیاسی کشورشان هستند که در حال منتفع شدن از امتیازات دولتی هستند. به همین جهت مردم عراق خانه‌نشینی را به حضور در پای صندوق‌های رأی ترجیح دادند. این امر البته یک برنده داشت که آنهم «مقتدی صدر» رهبر جریان صدر عراق بود. او می‌دانست که میزان مشارکت در انتخابات عراق تا چه حدی است و در این میان به خوبی درک کرده بود که طرفدارانش رای دادن را برای خود واجب می‌دانند. به همین جهت روز سه‌شنبه و با اعلام آمارهای اولیه مشخص شد که جریان صدر 73 کرسی پارلمان را از آنِ خود کرده است. پس از آن جریان التقدم به رهبری محمد الحلبوسی (رئیس پارلمان فعلی عراق) با ۳۸ کرسی در رتبه دوم قرار گفت و جریان دولت القانون هم به رهبری نوری مالکی توانست جایگاه سوم را کسب کند. حزب دمکرات کردستان عراق هم با ۳۲ کرسی توانست جایگاه چهارم را به دست بیاورد و در اینجا بود که صدای بسیاری از احزاب در مورد نتیجه انتخابات بلند شد. به عنوان مثال ائتلاف الفتح به رهبری هادی العامری که در گذشته معاون حشدالشعبی به حساب می‌آمد این انتخابات و نتایج آنرا کاملاً مردود دانست. از سوی دیگر ائتلاف الوطنیه عراق، به رهبری ایاد علاوی دیروز (چهارشنبه) با نتایج اولیه انتخابات پارلمانی به صورت مشخص و صریح مخالفت کرد و دولت و کمیساریای عالی انتخابات را مسئول نتایج تحریف شده دانست.

اظهارات مقامات آمریکایی در مورد انتخابات عراق به نوعی نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها به هر ترتیب می‌خواهند از حاشیه‌های این رویداد سیاسی به دور بمانند و درنهایت یک موضع کاملاً بی‌طرف و حتی خوشبینانه اتخاذ کرده‌اند

رهبر جریان صدر می‌دانست که میزان مشارکت در انتخابات عراق تا چه حدی است و در این میان به خوبی درک کرده بود که طرفدارانش رأی دادن را برای خود واجب می‌دانند و به همین جهت دو روز پیش اعلام شد که جریان صدر 73 کرسی کسب کرده است

حذف نتایج در پرتو  حمایت جامعه ملل

اعتراض‌ها به حدی در بغداد افزایش پیدا کرد که بسیاری از جریان‌ها و طرفدارانشان خواهان ابطال انتخابات شدند. این روند به حدی شیب صعودی به خود گرفت که ده‌ها نفر از طرفداران ائتلاف الفتح دیروز (چهارشنبه) در مقابل ساختمان دفتر انتخاباتی کربلا در اعتراض به نتایج انتخابات پارلمانی تظاهرات کردند. این معترضان معتقدند که به نوعی شاهد سرقت آراء در انتخابات اخیر بوده‌اند. این روند با جایی کشید که در نهایت کمیسیون عالی انتخابات عراق بعد از اعلام نتایج اولیه و واکنش‌های مختلف برخی جریان‌ها و شخصیت‌های عراقی، نامزدها و جریان‌های سیاسی و نیز طرح موضوع عدم شمارش بخشی از آرا، نتایج اعلام شده قبلی را از پایگاه اطلاع‌رسانی خود حذف کرد. کمیسیون عالی انتخابات اعلام کرد که ۳ هزار و ۱۰۰ صندوق را به صورت دستی بازشماری خواهد کرد و آرایی که قرار است به صورت دستی شمارش شوند، ۶ درصد کل آرا از ۶۰ هزار رای را شامل می‌شود. از سوی دیگر، مرکز حقوق بشر بغداد از مفقود شدن بیش از ۲ میلیون رای خبر داده است. تلویزیون الحره اعلام کرد که این مرکز به عدم شمارش آرا در  ۳ هزار و ۱۸۳ سیستم استناد کرده که گفته شده است به علل فنی از کار افتادند و آرای موجود در آنها به مجموع رأی‌ها افزوده نشده است. مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق هم به فرماندهان امنیتی دستور داد تا به مامویت خود در حفاظت از صندوق‌های رأی‌گیری و مخازن کمیساریای عالی انتخابات و همچنین تامین امنیت کشور و شهروندان در برابر خطر تروریسم ادامه دهند. تمام این اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که آمریکا، اروپا و حتی سازمان ملل هم انتخابات را کاملاً  سالم و قانونی خوانده‌اند! به عنوان مثال ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز گذشته (چهارشنبه) اعلام کرد که منتظر اعلام نتایج نهایی هستیم و با دولت جدید بلافاصله پس از تشکیل آن همکاری را آغاز خواهیم کرد. این اظهارات به نوعی نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها به هر ترتیب می‌خواهند از حاشیه‌های انتخابات پارلمانی عراق به دور بمانند و در نهایت یک موضع کاملاً بی‌طرف و حتی خوشبینانه را اتخاذ کرده‌اند. تمامی این خوش‌بینی‌ها در حالی اتفاق میفتد که بغداد و سایر شهرهای عراق به کانون اعتراض علیه انتخاباتی تبدیل شده که گفته می‌‌شود یکی از بی‌سابقه‌ترین انتخابات‌ها به جهت حاشیه‌سازی و نزاع‌های سیاسی بوده است.