وزیر خارجه آمریکا با سه پرونده لیبی، سوریه و ائتلاف ضد داعش وارد اروپا شد؛
کنشگری خاورمیانه‌ای واشنگتن
فرشاد گلزاری
پس از برگزاری دیدار رهبران گروه هفت در جنوب بریتانیا و حضور جو بایدن در اجلاس سران ناتو و همچنین دیدار او با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه گمانه‌زنی‌های زیادی در مورد سیاست خارجی ایالات متحده در سطح نخبگان و همچنین اتاق‌های فکر در سراسر دنیا شکل گرفته است. بسیاری بر این عقیده‌اند که سیاست خارجی تیم بایدن و به صورت کلی دولت جدید آمریکا هنوز همانند کوه یخی است که فقط بخش کوچکی از آن در اقیانوس متلاطم جهانِ امروز قابل رویت است و مابقی آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. دلیل این تحلیل هم تا حدودی مشخص است. پس از دیدار پوتین و بایدن انتظار می‌رفت که روابط میان دو طرف تاحدودی رو به گرمی برود، اما سخنان مقامات واشنگتن نشان می‌دهد که یخِ مناسبات میان دو طرف همچنان آب نشده است. به گونه‌ای که اخیرا مقامات وزارت خارجه آمریکا اعلام کردند که به دنبال وضع تحریم‌های جدید علیه روسیه و به خصوص پروژه خط لوله گاز نورداستریم 2 هستند. از سوی دیگر هم قرار بر این است تا فشارهای بیشتری در حوزه حقوق بشر به روسیه وارد شود و در این میان فاز دوم تحریم مقامات بلاروس هم نشان می‌دهد که واشنگتن همچنان به دنبال خطاب قرار دادن مسکو است.
آمریکای بایدن به دنبال آن است تا در پرونده سوریه بیش از گذشته فعال باشد تا بتواند روسیه و ترکیه را در این جغرافیا مهار کند و حضور بلینکن در نشست ائتلاف ضدداعش هم بخشی از همین سیاست خواهد بود
از سوی دیگر بسیاری معتقدند که لحن آمریکا در مواجهه با چین هم تغییر نکرده و حتی در حال تندتر شدن است. این مولفه‌های خُرد و کلان به خوبی نشان می‌دهد که به احتمال زیاد آمریکایی‌ها سیاست خارجی خود را طی روزها و هفته‌های آینده تا حد زیادی آشکارتر خواهند کرد که البته بخشی از آن را در بروکسل با اهرم ناتو علیه روسیه مشاهده کردیم و مابقی آن هم در اجلاس رهبران گروه هفت علیه چین مشاهده شد. اما سوالی که پس از پایان اولین سفر خارجی بایدن برای بسیاری از تحلیلگران و ناظران بین‌المللی پیش آمد این بود که چرا ایالات متحده هیچ برنامه مدونی در خصوص خاورمیانه و شمال آفریقا که دو منطقه استراژیک برای غربی‌ها به حساب می‌آیند، ارائه نکرده‌اند.
پاسخ این پرسش تا حدودی در حال آشکار شدن است که باید آن را در دل تورِ اروپایی آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا جست‌وجو کرد. بر اساس اعلام وزارت خارجه آمریکا، وزیر امور خارجه این کشور دو روز پیش (سه‌شنبه) سفرهای خود را به اروپا شروع کرد تا در کنفرانسی درباره لیبی و همین طور نشست‌های مربوط به گروه ۲۰ و به اصطلاح ائتلاف مبارزه با گروه تروریستی داعش و همینطور یک بحث چندجانبه درباره سوریه و مجموعه‌ای از تعاملات دو جانبه شرکت کند. رویترز در مورد این سفر آنتونی بلینکن اعلام کرد که حضور در آلمان نخستین بخش سفر او خواهد بود و در دومین کنفرانس برلین درباره لیبی شرکت خواهد کرد. بر اساس اعلام این خبرگزاری، اجلاس مذکور به عنوان یک فرصت بزرگ به منظور تقویت حمایت بین‌المللی از فرآیند جاری آشتی، اصرار بر مساله خارج شدن سربازان خارجی و حمایت از تدارک برای برگزاری انتخابات ملی در ماه دسامبر در نظر گرفته شده است که ایالات متحده مایل است تا در این پرونده نقش بیشتری را به عهده بگیرد. در این میان نیویورک‌تایمز اعلام کرده که دیپلماتهای آمریکایی می‌گویند، این کنفرانس ممکن است به نگرانی‌ها درباره اقدامات بی‌ثبات کننده گروه‌های شورشی در کشور همسایه یعنی چاد که ادعای حمایت پیمانکاران خصوصی روس از آنها مطرح شده، رسیدگی کند. از سوی دیگر گفته شده که بلینکن ضمن حضورش در برلین، انتظار می‌رود با آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان و هایکو ماس، وزیر امور خارجه این کشور دیدار کند.
نیویورک‌تایمز اعلام کرده که دیپلماتهای آمریکایی می‌گویند، کنفرانس برلین ممکن است به نگرانی‌ها درباره اقدامات بی‌ثبات کننده گروه‌های شورشی در کشور همسایه یعنی چاد که ادعای حمایت پیمانکاران خصوصی روس از آنها مطرح شده، رسیدگی کند
همگرایی در پرونده خاورمیانه
نکته‌ای که در این میان باید به آن اشاره شود این است که احتمالاً بلینکن از فرصت حضور در برلین برای ابراز مخالفت آمریکا با پروژه خط لوله انتقال گاز نورد استریم ۲ از روسیه به اروپا استفاده خواهد کرد و یک مساله برجسته دیگر که در دستور کار نشست بلینکن با هایکو ماس قرار خواهد داشت مربوط به مبارزه با یهودستیزی و انکار هولوکاست است که وزیر خارجه ایالات متحده سعی می‌کند به نفع اسرائیل این موضوع را جلو ببرد. همچنین بلینکن فردا (جمعه/ 25 ژوئن) در پاریس با امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه و ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه این کشور دیدار می‌کند. او همچنین با ماتیاس کورمان، دبیرکل سازمان توسعه و همکاری اقتصادی در خصوص ابتکارات مربوط به وضع مالیات بین‌المللی به بحث خواهد پرداخت. پس از آن بلینکن در شهر رُم پایتخت ایتالیا نیز با لوئیجی دی مایو، وزیر خارجه این کشور مشترکاً ریاست نشستائتلاف جهانی ضد داعش را به عهده می‌گیرد. بلینکن در حاشیه این نشست در یک نشست در سطح وزرا درباره سوریه با هدف بحث بر سر بحران این کشور و تاکید بر اهمیت رفع نیازهای انسانی شرکت خواهد کرد. او همچنین دیدارهایی دوجانبه با سرجیو ماتارلا، رئیس جمهور ایتالیا خواهد داشت و همچنین برای مذاکرات با مقامهای واتیکان به آنجا می‌رود.
وزیر خارجه آمریکا در آخر در شهرهای باری و ماترا به نشست وزیران خارجه گروه ۲۰ می‌پیوندد. طبق اعلام وزارت خارجه آمریکا، او قصد تاکید بر تعهد آمریکا به چند جانبه‌گرایی، بحث بر سر تداوم همکاری برای مبارزه با همه‌گیری کووید-۱۹، رسیدگی به بحران آب و هوایی و روند بهتر بازسازی به همراه شرکای جهانی با تمرکز بر آفریقا را دارد. با نگاهی به برنامه تور اروپایی بلینکن به خوبی می‌توان دریافت که ایالات متحده حالا به دنبال آن است تا در قدم اول همگرایی خود با شرکای اروپایی‌اش را در پرونده‌های خاورمیانه و شمال آفریقا به رُخِ چین و روسیه بکشد و سپس سیاست‌های کلی خود را اعلام کند.
در این میان روز گذشته (چهارشنبه) شاهد آن بودیم که بلینکن قبل از برگزاری نشست برلین در مورد لیبی خواهان خروج نیروهای خارجی از این کشور شد که بدون تردید مقصود او از خارجی‌ها، نیروهای تحت حمایت شرکت واگنر هستند که مدیریت آن با مسکو است.
از سوی دیگر هم باید به این مساله مهم توجه کرد که آمریکای بایدن به دنبال آن است تا در پرونده سوریه بیش از گذشته فعال باشد تا بتواند روسیه و ترکیه را در این جغرافیا مهار کند. حضور بلینکن در نشست ائتلاف ضدداعش هم بخشی از همین سیاست خواهد بود؛ چراکه آمریکا اساساً نمی‌خواهد هیچ نیروی دیگری به جز این ائتلاف در عراق حضور داشته باشد. بر این اساس سلسله سفرهای وزیر خارجه آمریکا را باید کنشگری آمریکا با محوریت خاورمیانه و برای همگرایی بیشتر با اروپایی‌ها در این جغرافیا دانست.
دیدگاه تان را بنویسید