حلقه حمایت غرب به دور کی‌یف

فرشاد گلزاری

 از دو هفته پیش تاکنون ما شاهد تقابل شدید روسیه و آمریکا با یکدیگر در محور اوکراین هستیم. تقابلی که باز هم ما را به یاد سال‌ 2014 میلادی و دوره ریاست جمهوری باراک اوباما می‌اندازد. در آن زمان جو بایدن، معاون رئیس‌جمهوری ایالت متحده بود و به خوبی می‌دانست که چه اتفاق‌هایی در روی صحنه و پشت‌پرده منازعه اوکراین در حال رخ دادن است.

همان موقع بسیاری از کارشناسان امنیتی در اروپای شرقی با تحریک و خط‌دهی سرویس اطلاعاتی روسیه یک خط خبری به شدت رادیکال را پیش گرفت. روزنامه‌ها، سایت‌ها و حتی اخبار تلویزیون‌ کشورهایی که از جمهوری‌های جدا شده شوروی سابق به حساب می‌آمدند و سایر کشورهای اروپای شرقی، به صورت دائم در حال مخابره این پیام بود که آمریکا با  مشارکت ناتو (سازمان پیمان آتلانتیک شمالی) به دنبال راه انداختن جنگ علیه مسکو و منافع روسیه هستند. به موازات این وضعیت اوباما که به خوبی دیده بود مهرة روسیه از کی‌یف فرار کرده است، سعی کرد تا با سلسله اقدامات اطلاعاتی توسط سازمان سیا، هسته‌‌های محلی برای خبرچینی و انجام عملیات‌های ترور و حذف فیزیکی علیه طرفداران روسیه را به راه بیندازد که این کار انجام شد. تقریبا روزانه حدود 10 تا 15 جنازه غرق به خون که صورت‌هایشان منهدم شده بود یا اینکه گلوله‌ را از پشت سر به آنها شلیک کرده بودند، در خیابان‌های منتهی به میدان استقلال کی‌یف کشف می‌شد.

بازوهای رسانه‌ای آمریکا همین اخبار را با صدای بلند علیه روسیه منتشر می‌کردند و اساساً ما شاهد یک جنگ اطلاعاتی تمام عیار میان دو طرف در اوکراین بودیم. اما داستان به اینجا ختم نشد. زمانی که ویکتور یانوکویچ، رئیس جمهوری وقت اوکراین که به مسموم کردن «ویکتور یوشچنکو» در جریان مبارزات انتخاباتی سال 2004 و در جریان انقلاب نارنجی اوکراین، متهم شده بود، از مرزهای شرقی این کشور فرار کرد یکباره پرچم استقلال‌طلبی در شهرهای لوهانسک و دونتسک به اهتزاز در‌آمد. بعید است کسانی که سال‌هاست روسیه و تحولات آن را تحلیل می‌کنند، صحنه به خیابان آمدن جدایی‌طلبان مورد حمایت روسیه در شرق اوکراین در سال 2014 را از یاد ببرند.

مردهایی با قد و قامت بالای 1متر و 90 سانتیمتر که لباس‌های چریکی ناهماهنگ با هم پوشیده بودند و نقاب‌های سیاه به چهره داشتند. هر کدامشان یکی از محصولات نظامی و تسلیحاتی مسکو را در دست داشت. یکی مسلسل کلاشینکف ساخت 1947 را در دست داشت و دیگری جدیدترین سلاح‌های انفرادی ساخت ارتش روسیه در دستش بود.

کی‌یف روز گذشته (دوشنبه) حمله به دونباس واقع در شرق اوکراین را تکذیب کرد و از سوی دیگر ارتش این کشور اعلام کرده که روسیه به دنبال تحریک اوکراین برای شروع درگیری جدید است

همین صحنه بود که یکباره اوباما و بایدن را به فکر فرو برد؛ چراکه شرق اوکراین آنگونه که مسکو می‌خواست، به دست حامیانش افتاد. سه روز بعد هم جنازه‌های افسران یا خبرچینان سازمان سیا در کوچه پس کوچه‌های شرق اوکراین دیده شد که نوعی تلافی و مخابره پیام به کاخ‌سفید به حساب می‌آمد. هدف از تکرار و بازگو کردن این وقایع صرفاً دوره کردن آن نیست، بلکه به نظرم کمتر کسانی در ایران هستند که بدانند روز به روز چه اتفاقی در اوکراین افتاده است. حالا با گذشت 7 سال از آن روزها و بازگشت بایدن به کاخ‌سفید، دموکرات‌ها همانند همان سال‌ها توپخانه سیاسی و رسانه‌ای خود را علیه مسکو کوک کرده‌اند و روزانه در حال شلیک اطلاعات درست و غلط به افکار عمومی هستند.

همین دو روز پیش بود که ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در بیانیه خود اعلام کرد که آنتونی بلینکن و دومینیک راب، وزرای خارجه آمریکا و انگلیس درباره افغانستان گفتگو کرده و بر حمایت از اوکراین در مواجهه با اقدامات تحریک‌‌آمیز روسیه مجدد تاکید کردند.  به گفته پرایس، وزرای خارجه دو کشور همچنین بر ضرورت توقف ساخت و سازهای نظامی و لفاظی‌های تحریک‌آمیز روسیه نیز تاکید کردند.

حمایت از کی‌یف علیه مسکو

اینکه چرا وزرای خارجه دو قدرت سیاسی جهان با هم در مورد اوکراین حرف زدنند دلایل متنوع و مشخصی دارد اما اینکه چرا در مورد افغانستان با هم سخن گفته‌اند به نوعی نشان می‌دهد که لندن و واشنگتن در پرونده افغانستان هم به دنبال آسیب زدن و تقابل با روسیه هستند.

اگر به پرونده اوکراین بازگردیم به خوبی می‌بینیم که روسیه در حال انجام یکسری اقدامات بسیار زیرپوستی در حاشیه اوکراین و شرق این کشور است. مسکو چندین ناوگروه خود را وارد دریای سیاه کرده و حالا آنها را به سمت اوکراین اعزام کرده؛ چراکه پنتاگون هم اعلام کرده است که در حال بررسی گزینه اعزام ناوگروه‌های خود به دریای سیاه است. این دقیقاً همان تقابل علنی است و در این مسیر ایالات متحده در حال توجیه متحدان خود در پایتخت‌های اروپایی است.

شرکای اروپایی آمریکا و در رأس آنها فرانسه و آلمان به نوعی اعلام کرده‌اند که توافق مینسک هیچ کارایی برای کاهش تنش در پرونده اوکراین نداشته است و همین سخنان باعث عصبانیت کرملین شد

اولین و استراتژیک‌ترین متحد دولت بایدن بدون تردید ناتو خواهد بود. وزیر دفاع آمریکا که قرار است از اسرائیل به سمت بلژیک سفر کند در آنجا با آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده دیدار خواهد داشت و هر دوی آنها با دبیرکل ناتو دیدار خواهند کرد که بدون تردید موضوع اصلی آن روسیه و پرونده اوکراین خواهد بود. بر این اساس احتمال دارد که تحرک‌هایی از سوی ناتو در اطراف اوکراین طی روزهای اخیر انجام شود.

از سوی دیگر شرکای اروپایی آمریکا و در رأس آنها فرانسه و آلمان به نوعی اعلام کرده‌اند که توافق مینسک هیچ کارایی برای کاهش تنش در پرونده اوکراین نداشته است و همین سخنان باعث عصبانیت کرملین شد. دیمتری پسکوف، سخنگوی کرملین اعلام کرده که سخنان امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه و آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان غالباً برای انحراف افکار عمومی و ضربه زدن به وجهه روسیه مطرح شده است و در اینجا ما شاهد تاختن روس‌ها به اروپایی‌ها هستیم.

در این میان اما یک اتفاق بسیار مهم رخ داد و آنهم پیوستن ترکیه به منتقدان روسیه و حامیان اوکراین است. براساس اعلامیه مشترک منتشر شده از سوی دفاتر رجب طیب اردوغان و ولودیمیر زلنسکی، روسای جمهوری ترکیه و اوکراین پس از نشست روز شنبه، کی‌یف و آنکارا برای حمایت از تلاش‌های صلح در مناطق دونتسک و لوهانسک از طریق گفت‌وگویی بر پایه توافق‌های مینسک ۲ تاکید کرده‌اند. قرار بر این است تا آنکارا با کی‌یف همکاری تسلیحاتی و نظامی داشته باشند و همین موضوع ما را یاد پرونده قره‌باغ می‌اندازد.

درست است که ترکیه این همکاری خود با اوکراین را به ضرر کسی قلمداد نکرده، اما روس‌ها معتقدند که ترک‌ها حالا مزاحم آنها شناخته می‌شوند. این در حالیست که کی‌یف روز گذشته (دوشنبه) حمله به دونباس واقع در شرق اوکراین را تکذیب کرد و از سوی دیگر ارتش این کشور اعلام کرده که روسیه به دنبال تحریک اوکراین برای شروع درگیری جدید است. امری که حمایت از کی‌یف توسط غرب را دو برابر کرده است.