سکوت اتحادیه عرب در قبال تشنج بومی

فرشاد گلزاری

چندی پیش وزارت امور استراتژیک اسرائیل اذعان کرد، بیشتر پست‌ها و اظهارات مردم جهان عرب در شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک و توئیتر، علیه عادی‌سازی روابط کشورهای عربی و اسلامی با تل‌آویو است. بر این اساس «سایت واللا» در گزارشی فاش کرد که پژوهش وزارت امور استراتژیک اسرائیل نشان داده که ۹۰ درصد از اظهارات شهروندان کشورهای عربی در شبکه‌های اجتماعی درباره عادی‌سازی روابط با این رژیم منفی و در مخالفت با این توافق بوده است. البته باید توجه داشت که وزارت استراتژیک اسرائیل، براساس ساختار و چارتِ سازمانی در حد و اندازة یک وزارتخانه نیست، بلکه در حد یک میز در دولت به حساب می‌آید.

بر هر ترتیب براساس نتایج پژوهش مذکور، ۹۵ درصد از اظهارات، ضد عادی‌سازی علیه امارات بود که رهبری روند عادی‌سازی روابط میان کشورهای عربی با تل‌آویو را برعهده گرفته است. در سایه این پژوهش، وزارت امور استراتژیک رژیم صهیونیستی پیشنهاد تشکیل کمپین تبلیغات برای قانع کردن اعراب درباره فواید عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی را داده است. این پژوهش از 15 سپتامبر که امارات و بحرین در کاخ‌سفید توافق عادی‌سازی روابط با اسرائیل را امضا کردند، یکی از مهمترین سندهایی است که از سوی اتاق‌های فکر و پژوهشکده‌های اسرائیل تاکنون منتشر شده است. این توافق عادی‌سازی، با محکومیت فلسطینی‌ها روبرو شد و گروه‌های فلسطینی آن را خیانت دانستند؛ اما مساله صرفاً به اینجا ختم نمی‌شود.

فلسطینی‌ها ۲۲ سپتامبر تصمیم گرفتند از حق خود درباره ریاست شورای اتحادیه عرب برای دوره کنونی کناره‌گیری کنند و این تصمیم فلسطین در سطح اعضای اتحادیه دینامیتی را منفجر کرد که کسی انتظارش را نداشت

کاخ سفید یکشنبه شب در بیانیه‌ای اعلام کرد دونالد ترامپ، در تماس تلفنی با محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی از او به خاطر احوالپرسی و دعا برای بهبود وی و بانوی اول آمریکا پس از تشخیص ابتلایشان به کرونا تشکر کرد! این احوالپرسی‌ها شاید در عالم سیاست مرسوم باشد و از نظر خیلی‌ها هیچ ارزشی نداشته باشد، اما مساله اینجاست که ترامپ در این تماس تلفنی یک درخواست بسیار مهم را مطرح کرده است.

ترامپ در این تماس به مناسبت امضای توافقنامه ابراهیم برای عادی‌سازی روابط بین امارات و رژیم صهیونیستی به بن زاید تبریک گفت و از او خواست «تا از این فرصت استفاده و رهبران سایر کشورهای خاورمیانه را ترغیب کند که برای پیشرفت صلح و امنیت در منطقه راه عادی‌سازی روابط با اسرائیل را در پیش بگیرند». این درخواست، آن هم در زمانی که فقط 3 هفته به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باقی مانده به خوبی نشان می‌دهد که در منطقه باید شاهد یک تحول مهم باشیم که اگر ترامپ برنده رقابت سوم نوامبر شود، سرعت آن بیشتر خواهد شد ولی مساله  اینجاست که در مقابل اعتراض‌های مردمی هم به‌تازگی وارد فاز جدید خود شده است.

اخباری که طی روزها و هفته‌های گذشته منتشر شده نشان می‌دهد که مردم کشورهای عربی منطقه مانند امارات، بحرین، قطر،  و حتی سودان بعلاوه شهروندان کشورهای اسلامی مانند افغانستان، پاکستان و مالزی آرام آرام فهمیده‌اند که چه اتفاق‌هایی قرار است رخ دهد؛ چراکه آنها معتقدند اسرائیلی‌ها بیش از آنکه به کشورهایشان منفعت برسانند، به دنبال تامین منافع خودشان هستند. در این میان «عبدالله النفیسی» یکی از بزرگترین و مهمترین اندیشمندان سیاسی کویت که آوازه او در منطقه پیچیده است، روز دوشنبه در توئیتی نوشت: «عادی‌سازی روابط با رژیم اسرائیل، روش استعماری جدیدی است که ما را به مستعمره‌هایی تبدیل می‌کند که صرفاً به نفع تل‌آویو و واشنگتن است». توئیت این اندیشمند کویتی در کمتر از یک ماه پس از توافق عادی‌سازی روابط امارات و بحرین با اسرائیل منتشر شده است.

اداره کل مبارزه با جرایم سایبری بحرین اعلام کرد که حساب‌های کاربری در شبکه‌های اجتماعی که علیه توافق عادی‌سازی روابط منامه با تل‌آویو مطالبی را منتشر می‌کنند، به دنبال تحریف چهره حکومت پادشاهی بحرین و توهین به آن هستند که با آنها برخورد خواهد شد!

او چند روز پیش هم هشدار داده بود که واشنگتن در مقابل حذف نام سودان از لیست حامیان تروریسم از خارطوم خواسته است که با عادی‌سازی روابط با اسرائیل، موافقت با اسکان میلیون‌ها پناهنده فلسطینی، رها کردن آب‌های سرزمینی در دریای سرخ و چشم‌پوشی از سایر منافع این کشور موافقت کند. به همین دلیل او معتقد است که شورش‌های مردمی و اعتراضات گسترده در راهِ تمام کشورهایی است که با اسرائیل صلح کرده یا صلح خواهند کرد.

سرکوب مردم و سکوت اتحادیه عرب!

در بحرین شاهد آن بودیم که اخیراً خیزش‌های مردمی در مورد روابط با اسرائیل شروع شد که نگرانی رژیم آل خلیفه در منامه را درپی داشت. بر این اساس اداره کل مبارزه با جرایم سایبری متعلق به وزارت کشور بحرین روز گذشته (سه‌شنبه) در بیانیه‌ای اعلام کرد که برخی حساب‌های کاربری در شبکه‌های اجتماعی را رصد کرده که به گفته این اداره، «به دنبال تحریف چهره حکومت پادشاهی بحرین و توهین به آن» هستند.

بنابه ادعای این نهاد دولتی بحرین، حساب‌های کاربری مذکور، پس از امضای توافق صلح بین بحرین و اسرائیل، به دنبال گسترش فتنه و اختلاف بین اجزای جامعه، تحریف و توهین به چهره حکومت پادشاهی بحرین هستند! این اداره وعده داده که اقدامات قانونی در مورد این حساب‌ها و محتوای آنها که «بر خلاف قانون و اصول صلح مدنی، ساختار اجتماعی و منافع ملی» است، اتخاذ خواهد شد. همچنین سرویس اطلاعاتی بحرین مدعی شده که این حساب‌های کاربری از سوی «شخصیت‌هایی که به اجرای اقدامات تروریستی محکوم و از کشور فرار کرده‌اند» اداره می‌شود. همین ادعاها به خوبی نشان می‌دهد که وزارت کشور و نهادهای اطلاعایت و امنیتی بحرین از خیرش‌های مردمی در این کشور بسیار ترسیده‌اند و به دنبال آن هستند تا بتوانند با هر اهرمی، مانع از به وقوع پیوستن چنین اعتراض‌هایی شوند. در این راستا حمد بن عیسی آل خلیفه، پادشاه بحرین، برای آرام کردن افکار عمومی، یکشنبه مدعی شد که موضع منامه درخصوص حمایت از فلسطین و حقوق مشروع این ملت تا دستیابی به صلح عادلانه و فراگیر طبق راه حل دو کشوری، قطعنامه‌های مشروع بین‌المللی و طرح صلح عربی ثابت و قاطع است اما تمام مخالفان آن را لاف‌زنی سیاسی می‌دانند. در امارات و حتی در مصر و اردن هم این اقدامات به صورت زیرپوستی دیده شده است اما مساله اینجاست که با وجود چنین وضعیتی، اتحادیه عرب همچنان در حال نظاره کردن اوضاع است و موضع سکوت را برگزیده است. بعد از اینکه وزرای خارجه اتحادیه عرب در نشست‌شان در ۹ سپتامبر (19 شهریور) با پیشنهاد فلسطین برای محکومیت عادی‌سازی روابط با  اسسرائیل مخالفت کردند، جارد کوشنر، داماد و مشاور دونالد ترامپ و مهندس معامله قرن، موضع این اتحادیه را تحول مهمی در خاورمیانه دانست.

در واکنش به این موضع فلسطینی‌ها ۲۲ سپتامبر تصمیم گرفتند از حق خود درباره ریاست شورای اتحادیه عرب برای دوره کنونی کناره‌گیری کنند و به جای اینکه تصمیم فلسطین روی زمین بیافتد، دینامیتی را به حرکت درآورد که کسی انتظارش را نداشت. موضع فلسطین باعث شد تا تحویل گرفتن ریاست دوره‌ای اتحادیه عرب توسط کشورهای دیگر شرم‌آور به شمار آید و برای همین، قطر ۲۵ سپتامبر اعلام کرد نمی‌تواند به جای فلسطین ریاست را برعهده بگیرد. بعد از آن کویت، لبنان و مجمع‌الجزایر کومور بعلاوه لیبی نیز پیشنهاد ریاست را رد کردند. این اقدام به خوبی نشان می‌دهد که اتحادیه عرب نه تنها ضعیف شده بلکه هیچکس حاضر نیست ریاستش را به عهده بگیرد.