خروج آمریکا از عراق طی سه سال!

فرشاد گلزاری

 بر اساس اعلام قبلی و برنامه‌های از پیش تعیین شده، مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق روز سه‌شنبه در راس یک هیات دولتی، بغداد را به مقصد واشنگتن ترک و روز پنجشنبه با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده دیدار کرد. کمی قبل‌تر از الکاظمی شاهد سفر فؤاد حسین، وزیر خارجه عراق به واشنگتن بودیم که دلیلش فراهم کردن مقدمات سفر نخت‌وزیر عراق به آمریکا بود. زمانی که وزیر خارجه عراق در رأس هیئتی مذاکره‌کننده به منظور رایزنی استراتژیک میان آمریکا و عراق وارد واشنگتن شد، بسیاری از شخصیت‌ها  و جریان‌های سیاسی عراق، یا سفر وی او و الکاظمی را با زبانِ تند مورد انتقاد قرار دادند یا اینکه به گونه‌ای سخن گفتند که الکاظمی باید خروج آمریکا از عراق را اولویت اول و آخر خود قرار دهد. در این راستا حازم الجنابی، از رهبران جبهه نجات و توسعه عراق با انتقاد از این سفر اعلام کرد که هدف از سفر مصطفی الکاظمی به واشنگتن بررسی‌ منافع ایالات متحده و در آن هیچ منفعتی برای ملت عراق وجود ندارد. محمد الخالدی، رئیس فراکسیون بیارق الخیر در پارلمان عراق هم چند روز قبل از سفر الکاظمی، خطاب به او و هیئت سیاسی عراقی اعلام کرد که پرونده اخراج نیروهای بیگانه از عراق را در دستور کار این سفر قرار دهند. این اعتراض‌ها و درخواست‌ها که البته تعداد آنها هم کم نیست، باعث شد تا الکاظمی از زمانی که سوار هواپیمای خود شده، تا زمانی که با ترامپ دیدار می‌کند، به این فکر باشد که چگونه باید خواسته‌های داخلی و همچنین انتظارات ایالات متحده را برآورده کند. از سوی دیگر نخست‌وزیر عراق شرکای دیگری مانند ایران و عربستان هم دارد و نباید به گونه‌ای حرکت کند که همکاری بغداد با ریاض و تهران، تحت‌الشعاع قرار بگیرد. این مشکل‌ها و مسائلی که امروز در عراق شاهد آن هستیم، به نوعی ظرافت‌های دیپلماسی است که به نظر می‌رسد نخست‌وزیر عراق برای گذر از آن راه بسیار سختی را خواهد داشت؛ چراکه محتوای دیدار طرفین آمریکایی و عراقی به گونه‌ای است که احتمال دارد الکاظمی در صورت بازگشت به عراق، مورد انتقاد قرار بگیرد. شاید یکی از دلایلی که می‌گویم الکاظمی مورد انتقاد قرار خواهد گرفت، انتشار مطلب بسیار مهمی در توئیتر از سوی او بود که پس از پایان دیدارش با ترامپ انجام شد. نخست‌وزیر عراق در توییتی نوشت: «دیدار مفیدی را با ترامپ به پایان رساندیم و وارد مرحله جدیدی از همکاری برای درهم کوبیدن عناصر داعش و تقویت شراکت اقتصادی‌مان می‌شویم». الکاظمی در ادامه این توییت نوشت: «از ترامپ و دوستان آمریکایی‌مان به دلیل کمک به ما در جنگ علیه داعش تشکر و قدردانی می‌کنیم». این دو توئیت به نوعی نشان می‌دهد که علاوه بر موضوعات مربوط به کرونا و سلامت، مسائل اقتصادی و امنیتی در رأس دیدار و گفت‌وگوهای ترامپ و الکاظمی قرار داشته است. به عنوان مثال روزنامه وال استریت ژورنال به نقل از منابع دولت عراق نوشته است که غول نفتی آمریکایی، یعنی شرکت شِورون و دولت عراق سرگرم مذاکره در خصوص امکان انجام کار اکتشافی در میدان نفتی جنوبی نصیریه هستند که برآورد می شود حدود ۴.۴ میلیارد بشکه نفت دارد و احتمال انعقاد این قرارداد در سفر الکاظمی وجود دارد. کمی بعد و پس از دیدار ترامپ با الکاظمی، وزارت انرژی آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد که شرکت هانی ول اینترنشنال، بیکرهیوز، جنرال الکتریک، استرلار انرژی و شورون توافقهای انرژی به ارزش هشت میلیارد دلار با وزارتخانه‌های نفت و برق عراق امضا کردند! این دقیقاً نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها نه تنها به دنبال تعمیق سرمایه‌گذاری‌های خود در حوزه نفت و گاز هستند، بلکه احتمال دارد وابستگی عراق به برق ایران از این طریق قطع شود که این موضوع می‌تواند برای تهران یک ضرر اقتصادی و همچنین کاهش هژمونی به حساب بیاید.

سخنان الکاظمی و ترامپ نشان می‌دهد که آخرین سرباز آمریکا، سه سال دیگر از خاک عراق خارج می‌شود و این موضوعی است که برای بسیاری از مخالفان الکاظمی غیرقابل پذیرش خواهد بود

ترامپ: آخرین سربازمان، سه سال دیگر خارج می‌شود!  

فارغ از قراردادهای تجاری کلان و همچنین رایزنی‌های انجام شده میان دو طرف، باید متوجه باشید که الکاظمی همچنان معتقد است که داعش در عراق جای پای نسبتاً محکمی دارد. این برداشت را نه تنها از سخنان او و ترامپ، بلکه از همان دو توئیتی که منتشر کرد می‌توان فهمید. همین موضوع ما را بدون توقف و انحراف به سراغ مسائل امنیتی و همچنین مهمترین موضوع این سفر یعنی «خروج نظامیان آمریکا از عراق» می‌برد. علیرغم اینکه بسیاری از منتقدان و طرفداران الکاظمی موضوع خروج آمریکا از عراق را مهمترین موضوع سفر وی بیان کرده بودند، اما به نظر می‌رسد خروجی دیدار ترامپ و الکاظمی با آنچیزی که طرفداران مصوبه پارلمان عراق برای خروج آمریکا از بغداد انتظار داشتند، 180 درجه تفاوت دارد. همانگونه که الکاظمی به شبکه العراقیه گفته است، در این دیدار درباره مجموعه‌ای از اصول توافق شد که همگی در راستای منافع ملت عراق است؛ این اصول مربوط به حضور نیروهای آمریکا، تغییر آنها و استقرار دوباره آنها در خارج از عراق است.

او اعلام کرده که در جریان این گفت‌وگوها همچنین درباره مستقر شدن یک تیم فنی برای ایجاد سازوکار استقرار نیروهای آمریکا در خارج از عراق توافق شد. تا به اینجای کار شاید عده‌ای بگویند که عراقی‌ها موفق به اخراج آمریکا از عراق شدند اما وضعیت در جایی تغییر می‌کند که الکاظمی می‌گوید: «ترامپ تأکید کرد که نیروهای کشورش طی سه سال آتی از عراق خارج خواهند شد و آنها در حال بررسی استقرار این نیروها در خارج از عراق هستند!».

به نظرم این اظهارات الکاظمی یکی از مهمترین و حتی شاهرگ سفر او به آمریکا و دیدارش با ترامپ به حساب می‌آید. ترامپ در دیدار خود با الکاظمی در خصوص حضور نیروهایش در عراق گفته است که شمار نیروهای آمریکایی در عراق بسیار کم است اما بغداد برای آموزش و توسعه نیروهای ارتش و دستگاه‌های امنیتی خود به آنها نیاز دارد. این مدل از سخن گفتن صراحتاً به ما نشان می‌دهد که آخرین نفر از سربازان آمریکا، سه سال دیگر از خاک عراق خارج می‌شوند؛ موضوعی که به نظرم برای بسیاری از مخالفان الکاظمی غیرقابل پذیرش است. اینکه نیروهای عراق در خارج از عراق مستقر شوند هم، نکته دیگری است که می‌تواند یک پیام انحرافی به حساب بیاید؛ چراکه آمریکا در خارج از عراق (از سوریه گرفته تا افغانستان، ژاپن، بحرین و حتی آمریکای جنوبی) پایگاه‌های زیادی دارد و معلوم نیست منظور از این سخنان چه بوده است.

 آمریکایی‌ها نه تنها به دنبال تعمیق سرمایه‌گذاری‌های خود در حوزه نفت و گاز عراق هستند، بلکه احتمال دارد وابستگی بغداد به برق ایران از این طریق قطع شود که می‌تواند برای تهران یک ضرر اقتصادی و همچنین کاهش هژمونی به حساب بیاید

از منظری دیگر باید متوجه باشید که خروج نظامیان آمریکا از عراق آنهم در حالتی که الکاظمی و ترامپ معتقدند داعش در این کشور همچنان زنده است، عملاً یک موضوع منتفی به حساب می‌آید؛ کمااینکه اسناد بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد طیف عظیمی از فرماندهان و عناصر داعش توسط ارتش و هلی‌کوپترهای آمریکا در عراق جابجا شده‌اند.

این در حالیست که جریان‌های مقاوت عراق طی بیانیه‌ای اعلام کردند از اینکه دیدار الکاظمی با ترامپ شامل اجرای مصوبه اخراج کامل نظامیان اشغالگر آمریکا نبود، شوکه شدیم! حال باید دید که واکنش‌ها به الکاظمی پس از سفر او از واشنگتن به اردن و ورود به بغداد چگونه خواهد بود.