مینسک، قلعة وحشتِ لوکاشنکو

فرشاد گلزاری

 کمیسیون مرکزی انتخابات بلاروس روز سه‌شنبه 14 مرداد اعلام کرد که رای‌گیری زودهنگام در بلاروس آغاز شده است! همین خبر بسیاری از مردم و مخالفان دولت این کشور را در شوک فرو بُرد؛ چراکه قرار بر این بود تا انتخابات ریاست‌جمهوری در 19 مرداد برگزار شود. البته کمیسیون مرکزی انتخابات چندین روز قبل اعلام کرده بود که 14 مرداد، رای‌گیری زودهنگام انجام خواهد شد، اما به هر ترتیب  این رای‌گیری یکی از دلایلی بود که خشم مردم این کشور را برانگیخت.

روند تحولات نشان می‌دهد که جنگ اطلاعاتی میان روسیه با کشورهای اروپایی و حتی ایالات متحده از اوکراین به بلاروس منتقل خواهد شد که مجادله در مورد ناتو هم بخشی از آن خواهد بود؛ جنگی که برای تضعیف قدرت پیرامونی مسکو کلید خورده است!

کمیسیون مرکزی انتخابات بلاروس به خوبی می‌دانست که رای‌گیری زودهنگام می‌تواند اوضاع را تا حد زیادی به هم بریزد و در بیانیه‌ای اعلام کرد که این رای‌گیری زودهنگام به این جهت سازمان‌دهی شده تا مردمی که در روز انتخابات غایب هستند یا نمی‌توانند رای دهند، بتوانند آرای خود را به صندوق‌ها بیندازند! این بیانیه به جای آنکه اوضاع را آرام کند، باعث شد که نه تنها مخالفان داخلی رئیس‌جمهوری این کشور، بلکه تمام مقامات اروپا و حتی آمریکا نسبت به این مکانیزم با دید شک و تردید نگاه کنند. آن زمان نه تنها روزنامه‌نگاران، بلکه مردم کوچه و خیابان هم می‌دانستند که مجدداً «الکساندر لوکاشنکو» به عنوان رئیس‌جمهوری بلاروس انتخاب شده بود. این دقیقاً همان محرکی بود که باعث شد تمام روزنامه‌های اروپا تیترِ «ابقای دیکتاتور بلاروس» را برای روزنامه‌های خود انتخاب کنند. در این راستا «اسوتلانا تیخانوفسکایا» به همراه «ورونیکا تسپکالو» و «ماریا کولسنیکووا»، سه زنی بودند که خود را به عنوان رقبای لوکاشنکو معرفی کردند و برای رقابت با وی به میدان آمدند. آنها به خوبی می‌دانستند که هیچ شانسی برای پیروزی در مقابل لوکاشنکو ندارند اما به هر ترتیب وارد میدان شدند اما کمی بعد که انتخابات برگزار شد و نتایج آن مجدداً به نفع لوکاشنکو رقم خورد، این سه نفر به عنوان اپوزیسیون در مقابل رئیس‌جمهور مادام‌العمر بلاروس صف‌آرایی کردند.

واقعیت این است که بلاروس سال ۱۹۹۱ میلادی و درست در زمانی که اتحاد جماهیر شوروی فروپاشید، استقلال خود را بدست آورد و در این میان انتظار می‌رفت که به  یک کشور دموکراتیک و چندصدایی تبدیل شود؛ اما موضوع این است که روسیه بعد از فروپاشی شوروی و جدا شدن جمهوری‌های سابق از خاکش، سعی کرد تا با نفوذ در ساختار سیاسی، امنیتی و اقتصادی این کشورهای نوظهور، دولت‌های آن را به نفع خود مهندسی و هدایت کند. بلاروس هم از این امر مستثنی نیست و به همین دلیل ششمین انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور، چند روز پیش در حالی برگزار شد که الکساندر لوکاشنکو که از سال ۱۹۹۴ میلادی زمام امور این کشور را برعهده دارد، باز هم پیروز میدان اعلام شد. شاید برای عده‌ای از تحلیلگران این امر عادی باشد اما آنچه در خیابان‌های مینسک اتفاق افتاده است، دقیقاً خلافِ این ادعاها را ثابت می‌کند. توجه داشته باشید که تمامی انتخابات ریاست جمهوری قبلی در بلاروس تقریباً از سوی ناظران بین‌المللی انتخابات رد شده‌اند و کمپین انتخاباتی امسال حتی با انتقادات جدی‌تری مواجه شد؛ چراکه شاهد رسوایی‌های پی در پی بودیم.

یکی از رسوایی‌هایی که خیلی علنی اتفاق افتاد، بازداشت رقبای اصلی لوکاشنکو بود؛ چراکه این اقدامات در سال‌های قبل خیلی نگران‌کننده نشده بود، اما این بار سبب شد تا مردم برای اعتراض به سیاست «مشت آهنینِ لوکاشنکو» به خیابان‌ها بیایند

حذف مخالفان: مشت آهنین قبل از انتخابات!  

یکی از رسوایی‌هایی که خیلی علنی اتفاق افتاد، بازداشت رقبای اصلی لوکاشنکو بود. این اقدام‌ها در  سال‌های قبل خیلی نگران‌کننده نشده بود، اما این بار سبب شد تا مردم برای اعتراض به سیاست «مشت آهنینِ لوکاشنکو» به خیابان‌ها بیایند. در نتیجه صدها تن از مردم بلاروس به خاطر بازداشت ویکتور باباریکو، بانکدار سابق که به عنوان رقیب اصلی لوکاشنکو تلقی می‌شد به اتهام اختلاس و کلاهبرداری، راهپیمایی اعتراضی برگزار کردند. در سوی دیگر اسوتلانا تیخانوفسکایا، نامزد اپوزیسیون بلاروس هم تصمیم گرفت تا پس از بازداشت سرگئی تیخانوفسکایا، همسرش که یک وبلاگ‌نویس سرشناس است، به جای او در این انتخابات شرکت کند. نکته جالب که سال‌های گذشته اتفاق نیفتاده بود این است که اسوتلانا تیخانوفسکایا توانست یک راهپیمایی به راه بیندازد که حدود ۶۰ هزار تن در آن حضور داشتند و بزرگ‌ترین راهپیمایی در بلاروس از سال ۱۹۹۱ میلادی به شمار رفت. در این راستا نیروهای اپوزیسیون، نتایج اعلام‌شده ناظر بر شمارش موقت آرای انتخابات ریاست‌جمهوری بلاروس را دور از واقعیت می‌دانند. بر اساس این نتایج موقت، الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور کنونی این کشور موفق به کسب بیش از ۷۹ درصد از آرا شده است و منابع دولتی اعلام کردند که رقیب انتخاباتی او، سوتلانا تیخانووسکایا، بر اساس همان نتایج اعلام‌شده تنها موفق به کسب ۶،۸ درصد از آرا شده است. اعلام این نتایج باعث تجمع معترضان در مینسک، پایتخت بلاروس و همچنین در برخی دیگر از شهرهای این کشور شد. خبرگزاری‌های بین‌المللی خبر از درگیری خشونت‌آمیز بین نیروهای امنیتی با معترضان داده‌اند. گفته می‌شود که در جریان این ناآرامی‌ها دست‌کم یک نفر کشته و بیش از ۱۲۰ نفر دستگیر شده‌اند. از تعداد مجروحان هنوز آمار دقیقی منتشر نشده است. طبق گزارش خبرگزاری فرانسه، شاهدان گفتند که پلیس از گلوله‌های پلاستیکی، نارنجک‌های بی‌حس‌کننده و گاز اشک‌آور استفاده می‌کرد اما در مقابل تظاهرکنندگان با سنگ و موانع دست ساز با نیروهای پلیس مقابله می‌کردند. در این بین سوتلانا تیخانووسکایا، رهبر اپوزیسیون بلاروس که برای تنظیم شکایت درباره نتایج انتخابات ریاست جمهوری روز یکشنبه به این کمیسیون رفته بود، بازداشت شد؛ اما کمیسیون مرکزی انتخابات بلاروس به خبرگزاری اسپوتنیک گفت که این رقیب انتخاباتی پس از تنظیم شکایت ساختمان کمیسیون را ترک کرد. ساعاتی بعد،وزیر امور خارجه لیتوانی اعلام کرد که رهبر اپوزیسیون بلاروس در صحت و سلامت در «لیتوانی» است. گریختن او به لیتوانی، باعث شد تا موج جدیدی از انتقادها علیه لوکاشنکو به وجود بیاید. به عنوان مثال وزیر خارجه روسیه در جریان نشست مشترک با همتای آلمانی خود به بررسی اوضاع اخیر در بلاروس پرداخت و از دولت مینسک خواست تا هر چه سریعتر خبرنگاران دستگیر شده در جریان اعتراضات در بلاروس را آزاد کند. نه تنها آلمان بلکه پارلمان اروپا و بسیاری از کشورهای عضواتحادیه از جمله بلژیک، فرانسه و غیره انتخابات بلاروس را زیر سوال بردند. حتی دبیرکل ناتو هم نسبت به این نتایج اعلام نارضایتی کرد. از سوی دیگر در آمریکا هم «جو بایدن» نامزد انتخابات ریاست جمهوری 2020 آمریکا از حزب دموکرات، به صورت واضح از معترضانِ بلاروس حمایت کرد. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل به تمامی طرف‌های مرتبط در بلاروس تاکید کرد تا از اقداماتی که باعث تنش بیشتر می‌شود، اجتناب کرده و به دنبال مذاکره باشند. این اعتراض‌ها در حالی رخ داد که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه و همچنین شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین از انتخاب مجدد لوکاشنکو استقبال کردند و تصدی دوباره ریاست‌جهوری را به او تبریک گفتند. بر هر ترتیب این روند نشان می‌دهد که جنگ اطلاعاتی میان روسیه با کشورهای اروپایی و حتی ایالات متحده از اوکراین به بلاروس منتقل خواهد شد که مجادله در مورد ناتو هم بخشی از آن خواهد بود. جنگی که برای تضعیف قدرت پیرامونی مسکو کلید خورده است!