بررسی ابعاد جدید سناریوی آمریکا در ایام قرنطینه ونزوئلا
«کرونای سیاسی شده» و «تحریم» علیه مادورو
فرشاد گلزاری
سیاسی کردن مساله کرونا و بهره‌برداری از این ویروس که گستره جهانی را زیر سایه تهدید خود قرار داده، موضوعی است که این روزها به شدت از طرف کشورهای مختلف با ایدئولوژی و سیاست‌های گوناگون پیگیری و اجرایی می‌شود. به عنوان مثال در مورد آمریکا و چین شاهد آن هستیم که نه تنها دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا دامنه اتهام‌زنی علیه پکن را به بالاترین حد خود در عرصه سیاسی و رسانه‌ای برده است، بلکه این روند را تا حدی ادامه داده که قطع کمک‌های خود به سازمان بهداشت جهانی را هم در راستای نفوذ چین در این سازمان اعلام کرده است. بدون تردید این روند نه تنها هیچ مشکلی را در شرایط کنونی از بین نمی‌برد بلکه سطح تقابل‌های سیاسی و حتی احتمال کشیده شدن آن به سطوح دیگر را دوچندان می‌کند. در همین چند روز اخیر بود که برخی از تحلیلگران در اندیشکده آتلانتیک به صورت ویدئوکنفرانس تبعات و خروجی منازعه چین و آمریکا در عرصه بین‌المللی را به نقد و بررسی گذاشتند که این نشان می‌دهد حمله واشنگتن به پکن و بالعکس برای طیف نخبگانِ سیاسی، جامعه‌شناسان سیاسی و کسانی که ید طولایی در روابط بین‌الملل دارند، بسیار حائز اهمیت و مهم است؛ چراکه ادامه این وضعیت همانطور که اشخاصی مانند کسینجر، چامسکی و گورباچف طی هفته‌های اخیر پیش‌بینی کرده‌اند، می‌تواند آغازگر یک جنگ جدید در بسیاری از عرصه‌ها باشد. به همین دلیل، استفاده ابزاری یا به عبارتی دیگر، سیاسی کردن کرونا توسط دولت‌های مختلف در شرایط کنونی، شاید صحنه‌هایی از جنگ سرد را به تصویر بکشد، اما نکته اینجاست که مولفه‌های جنگ سرد با درگیری‌های فعلی کاملاً متفاوت است. باید توجه داشته باشیم که جنگ سرد که میان دو بلوک غرب و شرق بود، عملاً منازعه دو ایدئولوژی (انگیزه مارکسیستی در مقابل سرمایه‌داری) به حساب می‌آمد اما در مورد سیاسی کردن کرونا و حاشیه‌های آن باید بگویم که این منازعه تنها یک «جنگ قدرت» برای بقا در صدر فهرست نظام اقتصادی - سیاسی دنیا است. به همین جهت است که می‌گوییم وضعیت کنونی چیزی بالاتر از جنگ سرد و البته خطرناک‌تر از آن به حساب می‌آید.
ونزوئلا برای مبارزه با کرونا شش هفته اعلام قرنطینة اجباری کرد، اما کمبود مواد غذایی و بنزین به حدی چشمگیر است که عملاً مردم با مشکلات جدی روبرو هستند و همین موضوع دزدی و اعتراضات را به بالاترین حد طی سال‌های اخیر رسانده است
کاراکاس اسیر تحریم‌های جدید!
شکی وجود ندارد که سیاسی کردن کرونا نه تنها از سوی قدرت‌هایی مانند آمریکا، روسیه و حتی چین نفی نمی‌شود، بلکه در واشنگتن عده‌ای از شیوع این ویروس در کل دنیا خوشحال هستند و آن را یک نعمت بسیار بزرگ برای ساختار سیاست داخلی و خارجی خود می‌دانند. بسیاری از کشورها برایشان هیچ اهمیتی ندارد که مبتلایان با سن و سال‌های بیش از 50 یا 55 سال روی زمین به زیر زمین منتقل و در خاک دفن شوند، بلکه برای خودشان توجیهات اقتصادی دارند و به آن هم افتخار می‌کنند! در مورد سیاست خارجی این خوشحالی بسیار بیشتر اما محافظه‌کارانه‌تر است. به عنوان مثال برای پاکستان بسیار خوشایند است که دولت هند نتواند از پسِ مدیریت کرونا برآید و یک به‌هم‌ریختگی داخلی در آن به وجود آید؛ چراکه این به‌هم‌ریختگی علاوه بر ایجاد هجمه علیه دهلی، بسترهای امنیتی و اطلاعاتی خوبی را برای ایجاد اخلال در هند و حتی جابجایی برخی از عناصر فراهم می‌اورد که به نفع اسلام‌آباد خواهد بود. نمونه دیگر این موضوع را می‌توان در ونزوئلا دید؛ کشوری که غنی‌ترین، بیشترین و بهترین نفت دنیا را در خود جای داده است و حتی بسیاری از کارشناسان حوزه انرژی معتقدند که این کشور حداقل دو برابر عربستان سعودی ظرفیت تولید نفت دارد. همین موضوع است که موجب شده تا ایالات متحده با تمام قوا نگذارد که این کشور بر اساس ایدئولوژی چپ‌گرایانة خود که زمانی «هوگو چاوز» آن را دنبال می‌کرد به پیش برود. در این مسیر ابتدا تحریم ونزوئلا در انواع و اقسام مختلف و ابعاد گسترده در دستور کار قرار گرفت. در وهله اول شاهرگ‌های اقتصادی این کشور که از خارج تامین می‌شد، نشانه رفت و پس از آن شاهد بودیم که شبکه بولیواری‌ها مورد هدف قرار گرفت و شالوده اقتصادی از بین رفت. این روند باعث شد تا باندهای جنایتکار جرایم سازمان‌یافته در ونزوئلا رشد کنند و خروجی آن چیزی نبود جز قتل، غارت و هزاران جنازه که در گوشه و کنار پایتخت و شهر‌های دیگر به امان خدا رها شده بودند. هرچند این روند تا به امروز ادامه دارد اما پرونده ونزوئلا و تحریم‌های بی‌سابقه این کشور توسط آمریکا زمانی رنگ و بوی دیگری به خود گرفت که اخیراً در کمال ناباوری دولت ترامپ اقدام به انتقال دارایی‌های مصادره شده دولتی ونزوئلا به حساب رهبر اپوزیسیون این کشور کرد. بر اساس آخرین داده‌های به دست آمده، دولت آمریکا به طور محرمانه دستور انتقال حدود ۳۴۲ میلیون دلار از حساب بانک مرکزی ونزوئلا در سیتی بانک را به حساب خوان گوایدو، رهبر اپوزیسیون این کشور در شعبه نیویورک بانک مرکزی آمریکا صادر کرده است. فارغ از اینکه واشنگتن نمی‌تواند از حیث حقوقی داده‌های محرمانه بانکی و پروتکل‌های مربوطه را نقض کند، باید به این موضوع مهم توجه کرد که دولت ایالات متحده عملاً با این کار «حصارکشی سیاسی» در ونزوئلا را به نفع خود شروع کرده است. این در حالیست که اخیراً رویترز گزارش داده که عدم تقاضای خرید نفت، محدودیت‌های مخازن، بیماری کووید ۱۹ و قیمت‌های اندک، از دلایلی است که باعث تعطیلی اجباری چاه‌های نفت ونزوئلا شده است. این موضوعات بعلاوه ادامه‌دار بودن تحریم‌های آمریکا علیه ونزوئلا باعث شده تا محیط اجتماعی و اقتصادی این کشور آن هم در شرایط فعلی که رکود اقتصادی حاصل از کرونا دنیا را درنوردیده است، با بحران جدی‌تر از گذشته روبرو شود.
قرنطینه بدون آب و نان
اخیراً گروه حقوق بشری نظارت بر درگیری‌های اجتماعی ونزوئلا در توئیتی نوشت، یک مرد ۲۹ ساله در پی اصابت دو گلوله به سرش در شهر اوپاتا واقع در جنوب این کشور کشته شد اما هنوز معلوم نیست که عامل قتل این فرد چه کسی است! این توئیت به سرعت به تِرِند توئیتذ تبدیل شد و سوال همه این بود که در ونزوئلا چه خبر است؟ جواب این پرسش را باید در بحران اقتصادی این کشور دنبال کرد. دولت ونزوئلا برای مبارزه با کرونا شش هفته اعلام قرنطینة اجباری کرد اما مساله اینجاست که کمبود مواد غذایی و بنزین در ونزوئلا به حدی زیاد شده که عملاً مردم با مشکلات جدی روبرو هستند و همین موضوع دزدی و سپس اعتراضات را به بالاترین حد طی سال‌های اخیر رسانده است. این در حالیست که سه روز پیش (چهارشنبه) دولت ترامپ به شرکت بزرگ نفتی «شورون» که در حفاری و صادرات نفت در ونزوئلا فعالیت دارد، دستور داد تا اول دسامبر کار خود را متوقف کند. این شرکت نفتیِ آمریکایی طی یک قرن گذشته روی حوزه‌های نفتی و ماشین‌آلات مربوطة ونزوئلا حدود ۲.۶ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده است که خروج آن می‌تواند ضربه سنگینی به اقتصاد کاراکاس بزند.
آمریکا عملاً به نفع خود «حصارکشی سیاسی» در ونزوئلا را شروع کرده و این در حالیست که عدم تقاضای خرید نفت، محدودیت‌های مخازن، بیماری کووید ۱۹ و قیمت‌های اندک، از دلایلی است که باعث تعطیلی اجباری چاه‌های نفت ونزوئلا شده است
از سوی دیگر نیکلاس مادورو (رئیس‌جمهوری ونزوئلا) از وضعیت کنونی بسیار هراس دارد و به خوبی می‌داند که در هم تنیده شدن تحریم‌های آمریکا علیه کشورش با پیامدهای اقتصادی کرونا می‌تواند به راحتی باعث سقوط وی شود. به همین دلیل طی چند روز اخیر متحدان رئیس‌جمهوری ونزوئلا و رهبر مخالفان این کشور به صورت محرمانه مذاکراتی را آغاز کرده‌اند که می‌تواند نشان‌دهنده نگرانی بیش از حد مادورو باشد. از سوی دیگر گویای این است که احتمالاً سیاسی کردن کرونا توسط آمریکا علیه ونزوئلا ابزار قدرتمندی برای به زانو درآوردن مادورو در مقابل گوایدو خواهد بود. بنابراین باید منتظر بود و دید که چگونه طاعونِ تحریم‌های جدید آمریکا علیه مادورو او را بیش از گذشته محاصره خواهد کرد.
دیدگاه تان را بنویسید