فرشاد گلزاری

 عملیات موشکی نیروی هوا فضای سپاه پاسداران علیه مواضع ایالات متحده در خاک عراق را باید از دو منظر نظامی و سیاسی مورد تحلیل قرار داد، اما قبل از آن باید به این پرسش، پاسخ داده شود که آیا ایالات متحده از پاسخ موشکی جمهوری اسلامی ایران شگفت‌زده شد یا خیر؟ آنچه در این بین بیش از هر عامل دیگر فکر تحلیلگران را به خود مشغول کرده این است که قبل از پاسخ به ایالات متحده و درست در زمانی که مردم ایران در حال سوگواری و شرکت در مراسم خاکسپاری سپهبد سلیمانی بودند، وزارت دفاع آمریکا بر اساس تحلیل‌های ماهواره‌ای، برآوردهای میدانی و غیره اعلام کرد که در حال رصد تحرکات موشکی و نظامی ایران هستند. کمی بعد پنتاگون در دو نوبت اعلام کرد که احتمال دارد ایران، ‌طی 24 تا 48 ساعت بعد پاسخ ترور سپهبد سلیمانی به دست ایالات متحده را بدهد. از منظر نظامی این ادعا تا حد زیادی نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها دقیقاً می‌دانستند که قرار است پاسخ محکمی از سوی تهران به آنها داده شود اما زمان و مکان آن را نمی‌دانستند؛ بر همین اساس و با توجه به محافظه‌کاری آمریکایی‌ها این احتمال وجود دارد که بخشی از نیروهای آنها در پایگاه‌های نظامی‌شان در خاک عراق یا تخلیه شده‌اند یا اینکه به پناهگاه‌های امن و زیرزمینی منتقل شده باشند که بعید به نظر می‌رسد. از سوی دیگر پروپاگاندای ایالات متحده و سخنان تند ترامپ خطاب به ایران به صورتی منتشر شد که بسیاری از افکار عمومی (هم در ایران و هم در آمریکا) احساس کردند که ایران پاسخ ایالات متحده را نمی‌دهد؛ اما این تحلیل غلط از آب درآمد و درنهایت سپاه به صورت مجزا و مستقیم اقدام به شلیک موشک‌های بالستیک و کروز میان‌برد به پایگاه نظامی عین‌الاسد و الحریر کرد.    

اینکه چرا رئیس‌جمهور آمریکا اعلام می‌کند اوضاع و احوال خوب است، نشان می‌دهد که تیم ترامپ به دنبال آن هستند تا او را موقتاً ساکت کنند و ارزیابی‌های مقدماتی و تکمیلی را صورت بدهند و سپس دست به مانور رسانه‌ای و سیاسی بزنند

اهمیت پایگاه عین‌الاسد و الحریر

بر اساس آنچه رسانه‌های عراق و حتی رسانه‌های آمریکا مانند سی.ان.ان منتشر کرده‌اند، دو پایگاه عین‌الاسد در استان الانبار واقع در غرب عراق و حریر در شمال اربیل اهداف اصلی حمله موشکی سپاه پاسداران بوده‌اند. عین‌الاسد یکی از بزرگترین پایگاه‌های هوایی عراق پس از پایگاه هوایی البلد است. این پایگاه حدود ۱۰۰ کیلومتری غرب الرمادی در بخش البغدادی، در استان الانبار واقع شده است. پایگاه عین الاسد در سال ۱۹۸۰ توسط یک شرکت یوگسلاوی احداث شد و آن زمان نام آن به خاطر جنگ معروف «القادسیه» میان ارتش ایران و عراق، «القادسیه» نامگذاری شد و پس از جنگ آمریکا علیه عراق (صدام) در سال ۲۰۰۳ نام آن تغییر کرد و به عین الاسد معروف شد. این پایگاه از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است به طوریکه در بالاترین نقطه از سطح دریا به لحاظ موقعیت اقلیمی قرار دارد و شامل مقر فرماندهی یگان هفتم ارتش عراق است. طی جنگ ایران و عراق، در این پایگاه سه اسکادران از هواپیماهای میگ روسیه قرار داشت و این پایگاه در معرض تعدادی از حملات هوایی قرار گرفت. پس از لشگرکشی آمریکا علیه عراق، نیروهای ارتش ایالات متحده آن را اشغال کردند و از آن زمان تا سال ۲۰۱۱ به عنوان مرکز اصلی برای انتقال سربازان و تجهیزات استفاده می‌شد تا اینکه نیروهای عراقی آن را تحویل گرفتند و به مرکزی برای یگان هفتم ارتش عراق تبدیل شد که شامل مدرسه پیاده‌نظام است.

در سال ۲۰۱۴ اهمیت این پایگاه به خاطر تعداد سربازان، افسران و مشاوران نظامی آمریکا بود که از نیروهای عراقی در جنگ علیه داعش حمایت می‌کردند. پس از تسلط داعش بر منطقه البغدادی، اعضای این گروه تروریستی به این پایگاه حمله و تلاش کردند که به آن یورش ببرند اما آمریکا به رغم این خطر، سربازانش را از این پایگاه خالی نکرد و اعلام کرد که حق آنهاست که از خودشان دفاع کنند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در دسامبر ۲۰۱۸ به صورت ناگهانی برای کریسمس به آنجا رفت و یک سال بعد در آذر ۱۳۹۸ مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، و همسرش به این پایگاه رفتند. هدف دوم حمله موشکی سپاه، پایگاه «الحریر» بود. این پایگاه در شهرستان شقلاوه در فاصله ۷۵ کیلومتری مرکز شهر اربیل واقع شده و یکی از نزدیکترین پایگاه‌های آمریکا به مرزهای ایران است و فاصله آن حدود 115 کیلومتر است. ارتش آمریکا در سال ۲۰۱۵ در چارچوب جنگ علیه داعش از این پایگاه استفاده کرد. این پایگاه دربرگیرنده موشک‌، جنگنده و رادارهای پیشرفته است و هم‌اکنون نیروهای آمریکایی از آن برای آموزش نیروهای پیشمرگ کرد استفاده می‌کنند. بر اساس اسناد موجود، ارتش آمریکا در اواخر ۲۰۱۸ آن را توسعه داد و گمان می‌رود که آن مقصد سربازان آمریکایی پس از خروجشان از سوریه باشد. با نگاهی به این دو پایگاه به خوبی متوجه می‌شویم که چرا ایالات متحده در مورد اعلام تلفات و خسارات پیش آمده طی حمله مذکور تا به این حد محتاط است و حتی دونالد ترامپ در اولین واکنش خود اعلام می‌کند که «همه‌چیز خوب است»! 

با توجه به محافظه‌کاری آمریکایی‌ها این احتمال وجود دارد که بخشی از نیروهای آنها در پایگاه‌های نظامی‌شان در خاک عراق تخلیه شده یا اینکه به پناهگاه‌های امن و زیرزمینی منتقل شده باشند 

چرا آمریکایی‌ها سکوت کرده‌اند؟

تمام دنیا به خوبی شخصیت هوچی‌گر ترامپ را می‌شناسند و می‌دانند که اگر (در هر پرونده‌ای) اوضاع به نفعش باشد بدون شک یک دقیقه ساکت نمی‌نشیند. اینکه چرا ترامپ و پس آن دیوید فریدمن (سفر آمریکا در اسرائیل که استراتژیک‌ترین سفارت آمریکا روی کره زمین به حساب می‌آید)، دقیقاً  همانند یکدیگر موضع گرفته‌اند و اعلام می‌کنند که اوضاع و احوال خوب است، نشان می‌دهد که تیم ترامپ فعلاً به دنبال آن هستند تا ترامپ را ساکت کنند و ارزیابی‌های مقدماتی و تکمیلی را صورت بدهند و پس از آن دست به مانور رسانه‌ای و سیاسی بزنند. اینکه دیده می‌شود وزیر دفاع آمریکا اعلام می‌کند که خواهان جنگ با ایران نیستیم یا اینکه می‌بینیم مایک پمپئو به عنوان سکان‌دار دستگاه دیپلماسی ایالات متحده به صورت رسمی به تمام ارکان و زیرشاخه‌های وزارت خارجه دستور می‌دهد که به هیچ‌وجه با اپوزیسیون ضد‌ایرانی ملاقات و تماس نداشته باشند به خوبی نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها فعلاً در یک موضع تدافعی هستند. از سوی دیگر باید متوجه بود که واکنش کشورهای عربی آنگونه که ایالات متحده انتظار داشت، با واشنگتن همسو نبوده است. اینکه مقامات امارات، بحرین، عربستان و حتی قطر نسبت به مسائل منطقه (نه حمله موشکی سپاه) احساس خطر می‌کنند، نشان از هراس آنها دارد که قادر به موضع‌گیری در حمایت از آمریکا و محکوم کردن ایران نیستند و حتی در فاز رسانه‌ای ایالات متحده را هدف قرار می‌دهند. به عنوان مثال عصر روز گذشته (چهارشنبه) وزیر دفاع آمریکا اعلام کرد که نیروهای خود را از کویت خارج کرده‌اند اما چندی بعد اسکای نیوز به نقل از دولت کویت اعلام کرد که خروج نیروهای آمریکایی از پایگاه «عریفجان» صحت ندارد! این وضعیت تا جایی ادامه دارد که علاوه بر دولت‌های اروپایی، دموکرات‌های حاکم بر مجلس نمایندگان با توپِ پُر ترامپ و تیم او را مورد هجمه قرار دادند که غالباً نفرات دولت اوباما آن را تشکیل می‌دهند. به همین جهت نه تنها در داخل پایگاه‌های نظامی آمریکا، بلکه در داخل خاک آمریکا یک به هم ریختگیِ بی‌سابقه به وجود آمده که ترامپ در مرکز ثقل آن قرار دارد. به هر ترتیب اگر ایالات متحده قصد داشته باشد پاسخ حملات موشکی سپاه را بدهد بدون شک فاز دوم پاسخ‌های ایران در راه خواهد بود که البته مشاوران نظامی ترامپ و کاخ سفید می‌دانند چه پیامدهایی در انتظار آنها خواهد بود.