جوانان با رقص و آواز و قلیان در حال بازپس‌گیری فضاهای عمومی هستند
انقلاب به سبک لبنانی
سیدمحمد میرزامحمدزاده
در طبقه بالای یک سالن تئاتر در قلب شهر بیروت، طارق جابر در حال تعریف از هنر گرافیتی یا دیوار نوشته‌های خود بود.
پسر 25 ساله تازه شعاری را روی دیوار نقاشی کرده بود: «به آینده نگاه کن». این کلمات با حروف بزرگ سیاه بر دیوار مخروبه ساختمان نوشته شده بود. طارق به خبرنگار الجزیره گفت: ما در حال بازپس‌گیری شهر و کشور خود هستیم.
جابر یکی از افرادی است که جمعه گذشته برای اولین بار پا به این ساختمان گذاشت و در همین حال هزاران نفر در خیابان‌های اطراف دست به اعتراض علیه نحوه حکمرانی دولت و مدیریت بحران اقتصادی لبنان زده بودند.
لبنانی‌ها به دلیل افزایش مالیات‌ها و شرایط وخیم اقتصادی، در این کشور به شدت بدهکار، در رنج و سختی هستند.
شکایت مردم از دولتی که راهکاری برای مشکلات نداشت، پس از افزایش مجموعه‌ای از مالیات‌ها، روز پنجشنبه به خیابان‌ها کشیده شد.
بازپس‌گیری فضاهای عمومی
در فضای به‌شدت شهری بیروت، فضاهای عمومی و پارک‌ها به‌شدت کمیاب هستند. در سالهای اخیر، میزان فضای سبز همواره رو به کاهش گذاشته است؛ معدود فضاهای قابل‌استفاده در مراکز شهری، باغ‌های مجلل با ساختارهای فوق مدرن هستند که استفاده کمی برای طبقه متوسط دارند.
خطوط ساحلی پایتخت نیز عمدتاً خصوصی شده‌اند؛ ضمن آنکه تنها ساحل باقی‌مانده برای عموم نیز همواره در معرض تهدید تجاوز از سوی بخش خصوصی قرار دارد.
اما معترضانی که این روزها خیابان‌های بیروت را به اشغال خود درآورده‌اند، کنترل برخی فضاهای عمومی را در دست گرفته‌اند و برای گرفتن مکان‌های جدید نیز گام برداشته‌اند.
پنجشنبه شب صدها تن از معترضان به داخل هتل و اقامتگاه رست هاوس صور رفتند، یک پروژه ساحلی در جنوب شهر صور که جلو دسترسی عموم به ساحل را گرفته بود.
بر اساس قوانین لبنان، تمام خط ساحلی کشور، فضای عمومی به‌شمار می‌رود؛ اما تنها 40 کیلومتر از مجموع 220 کیلومتر فضای ساحلی برای عموم قابل دسترس است. برخی از صاحبان اقامتگاه‌های ساحلی خصوصی سیاستمداران سابق و فعلی کشور و یا نزدیکان به آن‌ها هستند.
استخرهای بادی، تخته نرد و قلیان در بزرگراه
البته برخی از عملیات بازپس‌گیری فضاهای عمومی نمادین بود. روز جمعه تصاویری در فضای مجازی منتشر شد که مردانی را نشان می‌داد که مشغول بازی تخته نرد در بزرگراه اصلی شمال به جنوب لبنان بودند؛ مکانی که در جریان اعتراضات چند روز اخیر در چندین نقطه مسدود شده بود.
در بیروت، استخرهای بادی در کمربندی اصلی و در میدان شهید راه‌اندازی شده بود و مردانی بدون پیراهن در آن‌ها لم داده بودند.
در پیاده‌روها که حالا بیشتر شبیه کافه‌های عمومی شده‌اند، بساط قلیان به راه بود.
حسن 24 ساله در حالی که از قلیان خود کام می‌گرفت و رفیقش به ذغال روی آن فوت می‌کرد و هر دو کنار خیابانی که میدان شهید را به ریاض الصلح وصل می‌کرد، لم داده بودند، به الجزیره گفت: این مهم‌ترین رکن انقلاب است.
او با خنده‌ای پهن روی صورتش گفت: برخی مردم می‌رقصند، برخی آواز می‌خوانند و دیگران در حال کشیدن قلیان در جریان انقلاب هستند. هیچ‌چیزی قشنگ‌تر از دیدن این حال مردم نیست.
نیمه شب، شعبده‌بازها در پارکینگی مجاور مسجد نمادین آبی پایتخت، که توسط معترضان اشغال شده بود، مشغول آتش‌بازی بودند. سمت راست این جمعیت، مردم از دیوارهای سینمای قدیمی که به‌صورت محلی با اسم «تخم مرغ» شناخته می‌شود و سالهای متمادی به روی عموم بسته شده است، بالا می‌روند.
یک معترض لبنانی: این بخشی از جنبش ما است، زنده کردن چیزهایی که به واسطه کسانی که همچنان در قدرت هستند، از بین رفته بود. فرهنگ و میراثمان که به روی ما بسته شده بود، به فضایی برای اتحاد دوباره مردم تبدیل شده است
سالن تئاتر نمادین
اما در میان تمامی فضاهای شهری که با اقدامات اخیر خیل معترضان متحول شده است، ساختمان تئاتر واقع شده در مرکز شهر، بدون شک مورد توجه‌ترین ساختمان به‌شمار می‌رود.
از زمان شروع اعتراضات، جمعیت زیادی در طبقات و نیز پشت‌بام این ساختمان تجمع می‌کردند و ضمن تماشای جمعیت عبوری به سیگار کشیدن و گفتگو می‌پرداختند.
یاسمین 21 ساله، طراح داخلی در این‌باره به الجزیره گفت: این بخشی از جنبش ما است، زنده کردن چیزهایی که به واسطه کسانی که همچنان در قدرت هستند، از بین رفته بود. فرهنگ و میراثمان که به روی ما بسته شده بود، به فضایی برای اتحاد دوباره مردم تبدیل شده است. او با خنده‌ای ریز ادامه داد: ضمن اینکه این چشم‌اندازی عالی است، می‌توان از اینجا همه چیز را دید.
داستان این ساختمان حاکی از گذشته پرتنش لبنان است. این ساختمان بیش از 100 سال پیش به دست یوسف افتیموس، معمار برجسته لبنانی ساخته شده بود. در جریان جنگ داخلی این سالن تئاتر به یک سینمای نمایش فیلم‌های مبتذل بدل شده بود که دائماً شبه‌نظامیان به آن رفت و آمد داشتند، بیروت که در آن روزها با خطی فرضی بین مسلمانان و مسیحیان تقسیم شده بود، میزبان افراد شبه‌نظامی بسیاری بود. ساختمان کناری این سینما نیز به یک مرکز فساد تبدیل شد.
مونا فاوض، استاد مطالعات و برنامه‌ریزی شهری از دانشگاه آمریکایی بیرون، که در سال 1994، چهار سال پس از پایان جنگ داخلی، تعدادی پوستر با تصاویر برهنه در این مرکز یافته بود، در این‌باره گفت: این مکان از یک مرکز فرهنگی به مکانی برای فحشا و فساد بدل شده بود.
بعدها این ساختمان از سوی شرکت سولیدر، تعطیل شد؛ این شرکت بیشتر فضاهای مرکز شهر را بازسازی می‌کرد و مناطق مرکزی را به مناطقی برای طبقه ثروتمند بدل می‌کرد که برای عموم قابل استفاده نبود.
حالا افرادی که پیش از پایان جنگ، حدود 30 سال پیش به دنیا نیامده بودند، چیزهایی از این شهر را می‌بینند که پیش‌تر اصلا متوجه آن‌ها نبودند. اسما الامیر، دختر 28 سالهای که در حال کام گرفتن از سیگار خود بود، گفت: بسیار به خودم افتخار می‌کنم که این مرکز را دوباره پس گرفتیم. ما متوجه نبودیم که چه چیزی از ما گرفته شده بود.
در لبنان طی سالهای اخیر، میزان فضای سبز همواره رو به کاهش گذاشته است؛ معدود فضاهای قابل‌استفاده در مراکز شهری، باغ‌های مجلل با ساختارهای فوق مدرن هستند که استفاده کمی برای طبقه متوسط دارند
تنها یک گروه از کسانی که حالا در این ساختمان حضور دارند، پیش‌تر از فضای آن استفاده می‌کردند: اسکیت‌بازانی که در فضای مسطح پشت‌بام ساختمان تئاتر قدیمی اسکیت‌سواری می‌کردند. ربیعه 17 ساله یکی از این اسکیت‌سواران گفت: من هر روز اینجا اسکیت‌سواری می‌کنم. حالا معترضین به اینجا آمده‌اند و فضا را اشغال کرده‌اند. آن‌ها واقعا برای ما مشکل به وجود آورده‌اند و اسباب ناراحتی ما را فراهم کرده‌اند.
دیدگاه تان را بنویسید