جهان نما

ترکیه آبستن یک انتخابات زودهنگام است؟

در هفته های اخیر بحث‌ها درباره احتمال برگزاری انتخابات زودهنگام و حتی انتخابات ضربتی در جامعه ترکیه افزایش‌یافته و ملاقات‌ها و دیدارهای رهبران احزاب سیاسی و نیز اعلام موجودیت تعدادی تشکّل جدید سیاسی و مواردی از این دست محور تحلیل‌های کارشناسان سیاسی قرار گرفته است.

ترکیه در سال گذشته میلادی صحنه انتخابات همه پرسی برای تغییر نظام حکومتی ترکیه از نظام پارلمانی به نظام ریاستی و متعاقب آن انتخابات ریاست جمهوری شد.

انتخابات ریاست جمهوری نیز در ماه ژوئن (خرداد ماه) سال گذشته برگزار شد و رجب طیب اردوغان به عنوان نخستین رئیس‌جمهور نظام جدید سیاسی ترکیه انتخاب شد.

منطبق با قانون اساسی جدید مجلس ملی ترکیه ۶۰۰ نماینده دارد و مدت ریاست جمهوری پنج‌سال است.

طبق قانون اساسی جدید ترکیه که در سال گذشته میلادی در همه‌پرسی از سوی مردم این کشور به تصویب رسید، انتخابات مجلس و ریاست جمهوری در یک تاریخ می‌باید؛ انجام شود. در صورت درخواست رئیس‌جمهور برای تعلیق مجلس و برگزاری انتخابات زودهنگام، انتخابات ریاست جمهوری و مجلس هم‌زمان با یکدیگر انجام می‌شود. در صورت درخواست مجلس ملی ترکیه برای برپایی انتخابات زودهنگام سه پنجم از نمایندگان می‌بایست با برپایی انتخابات موافقت کنند، ولی در هر صورت انتخابات مجلس و ریاست جمهوری با یکدیگر انجام خواهد شد. یک فرد نیز تنها دو بار حق انتخاب به مقام ریاست جمهوری را دارد.

در اولین دور انتخابات ریاست جمهوری نظام جدید حکومتی رجب طیب اردوغان با ۵۲ درصد آرا به ریاست جمهوری انتخاب شد.

هدف عمده از تغییر نظام حکومتی و تشکیل نظام ریاستی در ترکیه شکل‌گیری یک نظام دو حزبی مشابه آمریکا متشکل از یک حزب قدرتمند راست‌گرای محافظه‌کار و یک حزب چپ و یا سوسیال دمکرات و رقابت بین این دو حزب بود. 

نظام جدید سیاسی ترکیه همچنین به‌رغم این‌که در آغاز تاسیس برای فعالیت دو حزب تدوین شده بود با گذشت یک‌سال اهمیت احزاب کوچک در این نظام خود را نمایان کرده و احزاب کوچکی همانند حزب سعادت به عنوان احزابی کلیدی خودنمایی کردند. در نظام جدید احزاب دارای یک ، دو و حتی سه درصد آرا نقش بسیار مهمی در تحولات سیاسی ایفاء خواهند کرد. یکی از دلایل تدوین نظام ریاستی در ترکیه تلاش برای پایان دادن به ائتلاف‌ها در ترکیه بود که در حال حاضر و در طول یک‌سال گذشته مشخص شده است که این دیدگاه اشتباه بوده و در انتخابات محلی و انتخابات ریاست جمهوری و مجلس عملا ائتلاف‌ها نقش تعیین کننده‌ای داشتند.

صحنه سیاست ترکیه از مولفه‌های مختلف تاثیر می‌پذیرد، احزاب سیاسی، رفاه اقتصادی، آرامش اجتماعی، عدالت از جمله عناصری هستند که سیاست در ترکیه بر مبنای آن‌ها شکل می‌گیرد، نگاهی به مولفه‌های یاد شده و بررسی آن‌ها نشان‌گر حزب حاکم عدالت و توسعه که از سال ۲۰۰۲ میلادی سکاندار اداره ترکیه است؛ به‌رغم در دست داشتن قدرت در مجلس و نیز در ریاست جمهوری از فلسفه و گفتمان اصلی خود فاصله گرفته است. سیاست خارجی ترکیه با روی کارآمدن حزب عدالت و توسعه و اجرای سیاست مسئله صفر با همسایگان به‌صورت یک نقطه قوت حزب عدالت  و  توسعه مطرح شد. طبق نظرسنجی‌هایی که در آن دوران به‌عمل آمده بود هفتاد درصد مردم ترکیه دیدگاه مثبت نسبت به سیاست خارجی ترکیه داشتند. در حال حاضر سیاست خارجی و به‌طور عمده سیاست‌های ترکیه در سوریه به‌صورت یک نقطه ضعف جدی حزب حاکم نزد افکار عمومی ترکیه مطرح است.

در هر صورت به‌نظر می‌رسد چه انتخابات زودهنگام در ترکیه برگزار بشود و یا نشود، ترکیه به‌طور قطع در ماه‌ها و حتی سال‌های آتی، آبستن حوادث و مشکلاتی خواهد بود که شاید حل هر کدام از آن‌ها نیاز به چاره اندیشی‌های جدی از سوی دولت این کشور داشته باشد .