شکایت از آمریکا و اسرائیل ممنوع!

حمیدرضا پیشبهار

آمریکا اعلام کرد افرادی را که با دادگاه بین‌المللی لاهه درزمینه پیگیری جنایات جنگی این کشور در افغانستان همکاری کنند، تنبیه خواهد کرد.

علاوه بر این انتظار می‌رود دولت ترامپ دفتر دیپلماتیک فلسطین در واشنگتن را تعطیل کند زیرا این روزها فلسطینیان تلاش می‌کنند تا از طریق دادگاه لاهه اسرائیل را مجبور به پاسخگویی در برابر اقدامات غیرقانونی خود در مناطق اشغالی کنند، امری که برای متحد اصلی رژیم صهیونیستی یعنی آمریکا غیرقابل قبول است.

جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ تهدید کرده است که افراد و سازمان‌هایی که در دادگاه لاهه علیه این کشور شکایت کنند یا در این راستا با دادگاه همکاری کنند را تحریم کرده و از سفر به ایالات متحده منع خواهد کرد. بولتون از گذشته دور مخالف اقامه دعوا علیه آمریکا در دادگاه لاهه بوده است و آن را ناقض استقلال ایالات متحده می‌داند.

این اولین بار است که بولتون در جایگاه مشاور کاخ سفید به صورت رسمی سخنرانی می‌کند. عنوان این سخنرانی «حفاظت از قانون اساسی و استقلال آمریکا در برابر تهدیدهای بین‌المللی» است و جامعه فدرالیست آمریکا که به عنوان گروه سیاسی آزادی‌خواه و محافظه‌کار شناخته می‌شود از این سخنرانی حمایت کرده است و رسما اسپانسر آن است.

بولتون سعی می‌کند تا با ایجاد کمپینی جدید مشروعیت دادگاه بین‌المللی را به چالش بکشد زیرا این اولین بار است که این دادگاه بر علیه آمریکا و متحدان نزدیکش مانند اسرائیل تشکیل پرونده داده است. بنا به اظهارات یکی از منابع نزدیک به بولتون که نخواست نامش فاش شود بولتون قصد دارد تا از طریق این سخنرانی اعلام کند که کاخ سفید دفتر سازمان آزادی‌بخش فلسطین در واشنگتن را خواهد بست زیرا این سازمان تلاش کرده است تا از طریق دادگاه لاهه علیه اسرائیل اقامه دعوا کند.

البته این اقدامات تنها برای حمایت از اسرائیل نیست زیرا پنتاگون و دیگر سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی آمریکا نگران این هستند که دادگاه لاهه به خاطر جنایات جنگی افغانستان برای آنها پرونده تشکیل دهد.

بولتون معتقد است تحقیقات دادگاه بین‌المللی در مورد فعالیت‌های جنگی آمریکا در افغانستان، در عمل نقض حق حاکمیت این کشور است و این نقطه همان جایی است که مخالفان دادگاه در آمریکا علیه آن موضع‌گیری می‌کنند.

یکی از مقامات آمریکایی با اشاره به نگرانی مشترک دیگر کشورها از این موضوع گفت: «این مسئله امروز به معضلی سیاسی تبدیل شده است زیرا ما در افغانستان مسئولیت بالقوه داریم»

دولت ترامپ سعی می‌کند مشروعیت دادگاه لاهه در زمینه پیگیری حقوقی این نهاد بین‌المللی را زیر سئوال برد و از این طریق از بازپرسی و محاکمه مقامات آمریکایی در این دادگاه جلوگیری کند. استدلال دولت آمریکا این است که سازمان‌ها و افراد آمریکایی در شرایط مختلف از قوانین این کشور تبعیت کرده‌اند.

آمریکا قصد دارد تا با راه‌اندازی این کمپین مداخله دادگاه بین‌المللی در این زمینه‌ها را به چالش بکشد. امسال آمریکا از نهاد حقوق بشر سازمان ملل خارج شد، کمک‌های مالی خود به سازمان حمایت از پناهندگان فلسطینی را قطع کرد و تهدید کرده است که از سازمان تجارت جهانی نیز خارج خواهد شد.

بولتن در حالی روز دوشنبه سخنرانی می‌کند که دو هفته بعد ترامپ باید در اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل حضور یابد. مقامات آمریکایی اعلام کرده‌اند که ترامپ قصد دارد تا با مطرح کردن تهدیداتی که ایران برای  جامعه جهانی دارد خروج خود از برجام را توجیه کرده و بر آن پافشاری کند. کاخ سفید در عین حال تلاش می‌کند تا با جلب نظر دیگر کشورها، تحریم‌های خود علیه کشورمان را تشدید کرده و فشار را بیشتر کند.

خروج آمریکا از برجام بخشی از برنامه گسترده‌تر این کشور در راستای خروج از دیگر معاهدات بین‌المللی است و دادگاه بین‌المللی لاهه نیز از این قاعده مستثنی نیست.

البته روسای جمهور پیشین آمریکا نیز پیشتر مخالفت خود با محاکمه آمریکایی‌ها در دادگاه لاهه را اعلام کرده‌اند و هر دو حزب اصلی آمریکایی در این زمینه متفق القول هستند.

استفان پومپر، نماینده دولت اوباما در زمینه امور مربوط به دادگاه لاهه معتقد است که تلاش کاخ سفید برای تضعیف دادگاه لاهه شکاف موجود بین آمریکا و متحدان اروپایی‌اش را تشدید خواهد کرد زیرا کشورهای اروپایی همواره از نقش دادگاه لاهه دفاع کرده‌اند.

پمپر که هم‌اکنون نماینده آمریکا در سازمان بحران‌های بین‌المللی است در ادامه گفت: «این حرکت باعث ایجاد شکافی غیرضروری می‌شود و در ادامه باعث می‌شود آمریکا به عنوان کشوری قلدرماب و هژمون معرفی شود».

بولتن پیشتر در دولت جرج بوش به عنوان نماینده کاخ سفید سعی کرده‌ بود تا در مقابل قدرت این دادگاه بین‌المللی ایستادگی کند. این فعالیت‌ها شامل قانون‌گذاری دولت در راستای جلوگیری از حمایت آمریکا از این دادگاه می‌شود. علاوه بر این بولتن سعی کرد تا دیگر کشورها را نیز با خود همراه کرده تا از تحویل مقامات آمریکایی به این دادگاه خودداری کنند.

این در حالی است که دادگاه لاهه اخیرا درخواست پروفسور فاتو بن سودا برای انجام تحقیقات بر روی جنایات جنگی آمریکا در افغانستان را بررسی کرده است. این پرونده متوجه افرادی است که از طریق ارتش آمریکا و دیگر سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی این کشور به بازداشت مظنونین به تروریسم پرداخته‌اند.

بولتن سال گذشته طی یادداشتی که در روزنامه وال‌استریت ژورنال چاپ شده بود، اعلام کرد که شروع این تحقیقات در دادگاه لاهه ما را ملزم می‌کند که از دسترسی دادگاه لاهه به شهروندان خود جلوگیری کنیم: «امنیت بلندمدت آمریکا ایجاب می‌کند که ما مشروعیت این دادگاه را به رسمیت نشناسیم»

دیوید بوسکو، استاد مطالعات بین‌المللی در دانشگاه ایندیانا معتقد است که قضات دادگاه لاهه به احتمال فراوان درخواست بن سودا را تایید خواهند کرد.

دادگاه بین‌المللی در ادامه قصد دارد که به درخواست مقامات فلسطینی در مورد تحقیقات بر روی جنایات جنگی اسرائیل در سرزمین‌های اشغالی رسیدگی کند. این پرونده می‌تواند پای مقامات اسرائیلی را به این دادگاه باز کند.

محمود عباس، رییس دولت فلسطین سال پیش در سخنرانی خود در سازمان ملل از دادگاه بین‌المللی خواست تا شهروندان اسرائیلی که در به جرم جنایات جنگی مورد تعقیب قرار دهد.

دولت ترامپ نیز در مقابل ماه نوامبر اعلام کرد که دفتر دیپلماتیک این سازمان را تعطیل خواهد کرد، اما در ادامه از این موضع عقب‌نشینی کرد و تنها به اعمال محدویت‌های موقت بر این سازمان قانع شد.

این حماس در واشنگتن حکم سفارت فلسطین در آمریکا را دارد و سفیر فلسطین در راس این دفتر قرار دارد و از منافع فلسطین در آمریکا حفاظت می‌کند.

دولت ترامپ اعلام کرده است که این سازمان فلسطینی با شکایت از اسرائیل در دادگاه لاهه قوانین آمریکا را زیر پا گذاشته است. تهدید کاخ سفید مبنی بر تعطیلی دفتر حماس باعث ایجاد شکافی عمیق بین محمود عباس و آمریکا شد. ماه دسامبر سال پیش ترامپ با انتقال سفارت آمریکا از تلاویو به بیت‌المقدس، این شکاف را عمیق‌تر کرد.

ترامپ در دو سال گذشته به هیچ وجه از طرح تشکیل دولت مستقل فلسطین در کنار رژیم اسرائیل حمایت نکرده است. این در حالی است که دولت‌های پیشین آمریکا همواره از این طرح حمایت کرده و آن را تنها راه‌حل ممکن برای حل بحران فلسطین می‌دانستند. اما دولت ترامپ تلاش فلسطینیان برای تشکیل کشور مستقل و به رسمیت شناختن آن توسط سازمان‌های بین‌المللی را امری غیرقانونی اعلام کرده است.

دولت بوش و اوباما تلاش کردند تا از طریق میانجری‌گری بین رژیم اسرائیل و حماس، گفتگوهای صلح را پیش ببرند. اما دولت ترامپ با ارائه یک بسته پیشنهادی پیچیده قصد دارد این بحران از به زعم خود حل کند. جالب اینجا است که کاخ سفید این بسته پیشنهادی را به صورت عمومی منتشر نکرده است و از بحث در مورد آن طفره می‌رود.

بوسکو معتقد است که اقدامات تنبیهی آمریکا باعث بازتولید «جنگ سرد بین واشنگتن و لاهه» خواهد شد.

اما به نظر می‌رسد که کنگره آمریکا چندان مخالفتی با این مسئله نداشته باشد زیرا احزاب آمریکا چندان دل خوشی از دادگاه لاهه ندارند و نمی‌خواهند که قوانین این دادگاه مقامات آمریکایی را تهدید کند.

در نهایت باید توجه داشت که دادگاه لاهه هیچ‌گاه از قدرت اجرایی قدرتمندی برخوردار نبوده است و کشورهای مختلف نسبت به پیگیری‌های کند این دادگاه و تمرکز آن بر امور آفریقا از آن انتقاد می‌کنند.