۵۰۰ هکتار شوش از بین رفت

میراث‌فرهنگی برای حفاظت از شهر باستانی شوش، با مدیریت شهری شوش معامله‌ای کرد تا با دادن ۵۰۰ هکتار از عرصه‌ شوش، حداقل برای همیشه ۷۰۰ هکتار باقی مانده را حفاظت کند، اما مدیریت شهری، به‌زودی این تعهد را فراموش کرد و خواستار ادامه‌دادن پروژه‌هایش شد.

به گزارش ایسنا، شهرام زارع - باستان‌شناس - در نشستِ «نابودی میراث بشری در شوش؛ تاملی در مسائل ثبت ملی و جهانی مجموعه تاریخی شوش» که توسط جامعه باستان‌شناسی ایران در دانشگاه تهران برگزار شد، با اشاره به اتفاقی که مدتی است در شهر شوش در حال رخ دادن است، گفت: مدتی است یک پل روگذر، در شهر شوش با این توجیه که نما یا کارآمدی مناسبی نداشته، پیش از آنکه جایگزین مناسبی برای آن ایجاد کنند، از سوی شهرداری این شهر تخریب شده است. همزمان، مقامات شهری به ایجاد زیرگذری در درون عرصه باستانی شهر تاریخی شوش تصمیم گرفته‌اند که با واکنش درست و به جای سازمان میراث فرهنگی، موقتاً متوقف شده است.

او با بیان این‌که، این اعتراض باعث ایجاد تحرکاتی بین تعدادی از شهروندان شوش شده، اظهار کرد: از سوی دیگر گروهی نیز با استفاده از این فرصت به جای آن‌که ریشه واقعی مشکلات را ببینند سازمان میراث فرهنگی را عامل این ماجرا معرفی کرده‌اند. به عنوان پژوهشگرانی که وابستگی اداری به سازمان میراث فرهنگی نداریم و منتقد برخی از سیاست‌های آن نیز هستیم، در این زمینه از ایستادگی مدیران سازمان مذکور در برابر تجاوز و تعرض شبانه‌‌ای که با استفاده از ماشین‌آلات سنگین به عرصه و حریم مجموعه باستانی شوش شده است، حمایت می‌کنیم.

وی  با ابراز همدردی با شهروندان شهر شوش برای اتفاقاتی که در آنجا رخ داده، اظهارکرد: می‌دانیم که احداث «زیرگذر» برای شهری مانند شوش کمترین کوشش برای برآوردن فهرست بلند نیازهای مردمِ این شهر است. شوش با امکان‌ها و قابلیت‌هایی که دارد شایسته رشد و رونقی است که متأسفانه به دلیل کوتاهی مسئولان و مدیران تاکنون محقق نشده است. جبران این کوتاهی نیز با حمله شبانه به میراث تاریخی و فرهنگی این شهر و نابودی سرمایه‌‌ های بالفعل و بالقوه آن میسر نمی‌شود.

این باستان‌شناس با تاکید بر این‌که در شهرهایی که آثاری در فهرست میراث جهانی دارند به اقتضای وجود این محوطه‌ ها ضوابط و قواعدی نیز تدوین شده که بر اداره امور شهر تأثیراتی داشته است، ادامه داد: اگر این ضوابط و قواعد از سوی مدیران و متولیان برای ساکنان و اهالی پیرامون این محوطه‌ ها به درستی تبیین نشوند ممکن است از آن به «دردسر و محدودیت» تعبیر کنند.

زارع گفت:‌ کمتر شهری را سراغ داریم که اثری در فهرست میراث جهانی داشته باشد و مردم نپرسند: اصلاً نگهداری این آثار و محدودیت‌‌هایی که - مثلاً در ساخت‌وسازها- به وجود آورده چه فایده‌ای برای ما دارد؟ شواهدی که بحران اخیر شوش هم یکی از آن‌هاست، نشان می‌‌دهد که متولیان و مدیران محوطه‌های میراث جهانی در تبیین اهمیت فرهنگی این آثار ناتوان بوده یا در انجام آن قصور کرده‌‌اند.

وی با بیان این‌که مجموعه باستانی شوش نزدیک به ۹۰ سال است که در فهرست میراث ملّی به ثبت رسیده و دست‌کم دو بار، یکی در اواخر دهه ۱۳۶۰ و دیگری اواخر دهه ۱۳۸۰ تعیین عرصه و حریم شده است، ادامه داد:‌ این محوطه سه سال پیش نیز در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید. با وجود این، مدیران میراث فرهنگی و مسؤولان شهری و استانی نه شرایط حفاظتی مناسبی برای این مجموعه ایجاد کرده‌اند و نه از قابلیت‌های تاریخی و فرهنگی و حتی اقتصادی آن برای ایفای نقش در زندگی شهری بهره برده‌اند و نه کوششِ درخوری برای شناساندنِ اهمیت و ارزش‌‌های آن داشته‌اند.

او با بیان این‌که اگر موضوع شوش به درستی و با دقت لازم مورد بحث و بررسی قرار نگیرد در آینده شاهد بحران‌های بیشتری از این دست خواهیم بود، تاکید کرد: به همین دلیل است که تأمل درباره این موضوع در دانشگاه - اگر به طور جدی پیگیری شود- می‌تواند مهم باشد و نتایج خوبی به بار آورد.

وابستگی شهر جدید 

به خرابه‌های شوش باستانی 

سرپرست برنامه تعیین عرصه و حریم مجموعه جهانی شوش، نیز در این نشست با ارائه تصاویری از وضعیت محوطه باستانی شوش در زمان کشف این محوطه و چند سال بعد از آن و وضعیت تعیین عرصه و حریم شوش از سال ۸۷ به بعد اظهار کرد: حرف‌ها درباره شوش از دو محدوده ملی و جهانی است.

محمدتقی عطایی ادامه داد: پژوهش‌های جدی و علمی باستان‌شناسی از دهه 1850 میلادی با ورود «ویلیام کنت لوفتوس» انگلیسی آغاز شد، او موظف بود مرزهای ایران و امپراتوری عثمانی را در این زمان تعیین کند در کنار کارش علاقه‌مند به انجام اقدامات بررسی برای شوش شد. او اولین توصیف از خرابه‌های شوش را ارایه می‌دهد که در آن وسعت پراکندگی ویرانه‌ها و آثار را بسیار فراتر از آنچه امروز شهر باستانی شوش می‌دانیم نشان داده است.

او به ایجاد کارخانه آسفالت شهر شوش که متعلق به شهرداری و در محوطه تاریخی شهر است اشاره کرد و گفت: قرار بر این بود که به مرور شهرک «دانیال» در بخش‌های بیرونی خرابه‌ها ساخته شود و زمین‌های موجود در پای تپۀ آپادانا و آکروپل تملک شود تا عرصه، آزاد شود اما ان اقدام با وقوع انقلاب به نتیجه نرسید. امروزه در شرق، شمال و غرب محوطه خانه‌های جدید دورتادور خرابه های شوش ایجاد شده است و فقط از سمت جنوب یعنی اراضی حسین آباد، فضای اطراف شهر باستانی شوش خالی است. هر چند معتقدیم احتمال دارد تا ۱۰ سال آینده تصویر این بخش از شهر شوش نیز مانند سه ضلع دیگر پر از خانه شود.