آریا رهنورد

عملکرد تیم ملی در جام جهانی 2018 در مجموع قابل قبول به نظر می‌رسید اما این تیم در فاکتورهای هجومی، حتی از تیم ملی پاناما نیز آمار ضعیف‌تری داشت. «گل‌ نخوردن» اولین و مهم‌ترین هدف در نبرد با تیم‌های بزرگی مثل پرتغال و اسپانیا بود اما دوئل با تیم‌هایی مثل یمن و ویتنام در جام ملت‌های 2019 آسیا، بدون تردید شرایط متفاوتی خواهد داشت. ایران برای موفقیت در این تورنمنت باید بیشتر از هر چیزی به دنبال گل زدن باشد. تیم ملی در چند مسابقه تدارکاتی اخیر، هجومی‌تر از گذشته نشان داده اما همچنان نتوانسته گل‌های زیادی به ثمر برساند. حالا سوال اینجاست که آیا «ایده» سرمربی پرتغالی در امارات، بهتر و کامل‌تر از این چند مسابقه به مرحله «اجرا» خواهد رسید؟

سازماندهی دقیق و نظم قابل توجه در دفاع کردن، اولین تغییر بزرگی بود که با ورود کارلوس کی‌روش در فوتبال ایران اتفاق افتاد. تیمی که کارلوس ساخته بود در هر دو بازی رفت و برگشت با کره جنوبی در مرحله مقدماتی جام جهانی 2014 دروازه‌اش را بسته نگه داشت و با این دو کلین‌شیت، توانست صعودش به جام جهانی را قطعی کند. ستاره‌های ایران به جز مسابقه با بوسنی، در دو جدال دیگر این تورنمنت فوق‌العاده ظاهر شدند و پس از مقاومت 90 دقیقه‌ای مقابل نیجریه، ستاره‌های پرآوازه آرژانتین را نیز تا آخرین ثانیه‌ها متوقف کردند. کی‌روش که تئوریسین اصلی تاکتیک‌های دفاعی الکس فرگوسن در منچستریونایتد بود، این تبحر را با خودش به فوتبال ایران آورد و یک تیم ملی با دژی تسخیرناپذیر در خط دفاع ساخت. تیمی که حتی در نبرد با رقبای بزرگی مثل پرتغال و اسپانیا، به سادگی باز نمی‌شد. مهم نبود کدام بازیکنان در قلب دفاع این تیم قرار می‌گیرند. از سیدجلال باتجربه تا مجید حسینی جوان، همه مهره‌های دفاعی زیر نظر کی‌روش به اوج آمادگی می‌رسیدند و در ساختار تدافعی مرد پرتغالی، می‌درخشیدند. تا اینجا، همه چیز ایده‌آل به نظر می‌رسد. ایران به کمک همین نقشه‌ها در دو دوره متوالی جام جهانی حاضر شده، بعد از ۲۰ سال یک بازی در این تورنمنت را با پیروزی پشت سر گذاشته و بهترین امتیاز تاریخش در مرحله گروهی این جام را به دست آورده است. میان جام جهانی و جام ملت‌ها اما تفاوت‌های بسیاری وجود دارد. در امارات، گل‌ نخوردن و فرار از شکست، دیگر بخشی از برنامه‌های تیم ملی نیستند. ایران نه برای صعود از گروه، بلکه برای قهرمانی می‌جنگد و برای رسیدن به این هدف بزرگ، این تیم باید در دفاع و حمله به «تعادل» برسد. تعادل، همان کلمه کلیدی است که می‌تواند پسران کی‌روش را به یک موفقیت تاریخی نزدیک کند. در صورت برخورد با کره جنوبی، ژاپن و یا استرالیا در جام ملت‌های آسیا، تیم ملی مثل همیشه بااحتیاط فوتبال بازی خواهد کرد اما در سایر دیدارها، دیگر خبری از احتیاط افراطی نخواهد بود. نشانه‌های هجومی‌تر شدن تیم ملی در دیدارهای تدارکاتی گذشته، آشکار به نظر می‌رسد. کارلوس کی‌روش سیستم بازی تیمش را عوض کرده و حالا به جای دو هافبک دفاعی، با یک هافبک تدافعی به مصاف رقبا می‌رود. این سیستم در غیاب سعید عزت‌اللهی در تیم ملی آزمایش شده اما به نظر می‌رسد حتی پس از بازگشت این بازیکن نیز، ایران در جام ملت‌ها یک هافبک دفاعی خواهد داشت. در جام‌ جهانی تجربه‌گرایی اهمیت بیشتری برای سرمربی تیم ملی داشت اما حالا مهره‌های جوانی مثل علی‌ قلی‌زاده و مهدی ترابی، شانس همراهی تیم ملی در جام ملت‌ها را پیدا می‌کنند. ستاره‌هایی که به کمک انگیزه، نیروی جوانی و البته تکنیک قابل توجه‌شان، می‌توانند به تیم ملی جذابیت بیشتری ببخشند و ساختار هجومی‌تری را در این تیم بسازند. تیم ملی با کی‌روش، به دفاع خو گرفته اما حالا زمانی برای تغییر این عادت از راه رسیده است. هجومی‌تر شدن تیم کارلوس کی‌روش، دو نگرانی بزرگ را به دنبال دارد. نگرانی اول در این سوال خلاصه می‌شود که آیا مهاجمان فعلی تیم، به اندازه کافی فرصت‌طلب هستند؟ اگر قرار باشد مثل مسابقه با ونزوئلا موقعیت‌های گل‌زنی متعدد تیم به سادگی هرچه تمام‌تر از دست بروند، هجومی‌تر شدن نیز فایده چندانی نخواهد داشت. در همین بازی قلی‌زاده، سردار آزمون و طارمی به راحتی بخت‌های ایده‌آل گل‌زنی را از دست دادند تا سهم ایران برابر ونزوئلا، فقط یک گل باشد. ایران در چهار مسابقه دوستانه بعد از جام جهانی فقط پنج گل به ثمر رسانده و در هشت بازی گذشته‌اش، فقط یک بار موفق شده بیشتر از یک بار توپ را از روی خط دروازه حریفان عبور بدهد. نگرانی دوم، به توانایی مهره‌های دفاعی مربوط می‌شود. وقتی همه تیم سرگرم دفاع کردن باشد، طبیعتا فشار زیادی روی مدافعان مرکزی و کناری نخواهد بود اما وقتی تیم بالاتر فوتبال بازی کند، مدافعان تخصصی با آزمون‌های بزرگ‌تری روبه‌رو می‌شوند. اگر این مدافعان مثل دیدار دوستانه با ونزوئلا پراشتباه باشند و به سادگی توپ را تقدیم حریف کنند، تیم ملی در جام ملت‌ها به هدفش نخواهد رسید. برطرف‌ کردن این دو نگرانی، فاصله ایران با موفقیت در امارات را کوتاه و کوتاه‌تر می‌کند. آیا این طلسم طولانی، بالاخره باطل خواهد شد؟