فاجعه‌ای تلخ در هشتم مهرماه ۱۴۰۴، جاده سمنان-سرخه را سرخ کرد؛ اتوبوس حامل دانشجویان دختر پیراپزشکی پس از برخورد با تریلی واژگون شد و جان دو دانشجو را گرفت و ۱۲ نفر دیگر را مصدوم ساخت. این حادثه دردناک، نه یک اتفاق تصادفی، بلکه نتیجه مستقیم نادیده گرفتن هشدارهای مکرر دانشجویان درباره کیفیت پایین سرویس‌های حمل‌ونقل دانشگاهی بود. در پی این واقعه، علاوه بر بازداشت راننده به دلیل خواب‌آلودگی، سه مسئول دانشگاه نیز عزل شدند تا ابعاد قصور سیستمی در این تراژدی روشن شود. این واقعه، یادآور چرخه معیوب بی‌مسئولیتی است که سلامت دانشجویان را در اولویت‌های نظارتی قرار نداده است.

به گزارش گروه شهرنوشت «توسعه ایرانی»، هشتم مهر ۱۴۰۴؛ آفتاب پاییزی بر جاده سمنان به سرخه می‌تابد، اما این طلوع، نویدبخش روزی عادی برای دانشجویان پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی سمنان نیست. اتوبوس حامل این دانشجویان، در مسیر بازگشت از دانشگاه، پس از برخورد با یک تریلی که پیش از آن دچار حادثه شده بود، از جاده منحرف شده و صحنه‌ای دلخراش را رقم می‌زند. این حادثه تلخ، که منجر به جان باختن دو دانشجو و مصدومیت تعدادی دیگر شد، بار دیگر انگشت اتهام را به سمت وضعیت نامناسب سرویس‌های حمل‌ونقل دانشجویی نشانه رفت؛ حادثه دلخراش اتوبوس دانشجویان پیراپزشکی در جاده سمنان، نه یک اتفاق ناگهانی و غیرمنتظره، بلکه نتیجه تلخ نادیده گرفتن هشدارهای مکرر و بی‌توجهی به وضعیت ایمنی سرویس‌های حمل‌ونقل دانشجویی بود.  تصاویر منتشر شده از محل حادثه، اوضاع اسفناک اتوبوس و تریلی درهم‌پیچیده را به نمایش می‌گذارد و وجدان هر بیننده‌ای را به چالش می‌کشد. این تصاویر، تنها بازتابی از فاجعه‌ای است که می‌توانست با اندکی تدبیر و مسئولیت‌پذیری، از وقوع آن جلوگیری شود. روز هشتم مهر ۱۴۰۴، روزی تلخ برای خانواده‌ها، دانشگاه و جامعه علمی کشور بود. اتوبوس دانشجویان پیراپزشکی سرخه، در همان جاده آشنایی که هر روز طی می‌کردند، به مقصد مرگ شتافت. دو دانشجو، دو آینده‌ساز، پرپر شدند و ۱۲ نفر دیگر در میان درد و رنج، طعم تلخ این بی‌تدبیری را چشیدند. 

خواب‌آلودگی راننده یا خواب غفلت مسئولان؟

رئیس‌کل دادگستری استان سمنان، در همان روزهای اولیه، “خواب‌آلودگی راننده” را علت اصلی حادثه اعلام کرد و از بازداشت و زندانی شدن وی خبر داد. اما آیا تنها راننده مقصر است؟ آیا مسئولانی که وظیفه نظارت بر کیفیت وسایل نقلیه و صلاحیت رانندگان را برعهده دارند، از این مسئولیت مبرا هستند؟ بررسی‌های اولیه قضایی و انتظامی در جریان است، اما شواهد و گفته‌های شاهدان عینی، حکایت از آن دارد که ریشه‌های این فاجعه عمیق‌تر از خواب‌آلودگی یک راننده است. بی‌توجهی به اعتراضات مکرر دانشجویان، نبود نظارت کافی، و عدم رسیدگی به شکایات، همگی عواملی هستند که در وقوع این حادثه نقش داشته‌اند. استاندار سمنان، در واکنشی که شاید اندکی دیرهنگام بود، از عزل سه مسئول دانشگاه خبر داد. اما آیا این عزل‌ها، مرهمی بر داغ دل و زخم بازماندگان خواهد بود؟ آیا این اقدام، تضمینی برای عدم تکرار چنین حوادثی در آینده است؟

سرهنگ سید هادی هاشمی در گفت و گو با «توسعه ایرانی»: در بحث نظارت بر ایمنی وسایل نقلیه، به وضوح مشخص است که مسئولیت اولیه بر عهده دانشگاه‌ها و نهادهای آموزشی است، اما متاسفانه، نظارت و کنترل مناسبی بر وسایل نقلیه ندارند. اتوبوس‌ها که در سرویس دانشگاه‌ها و اردوها استفاده می‌شوند، گاهی به دلیل نقص‌های ایمنی و عدم توجه به شرایط راننده، منجر به حوادثی می‌شوند که عواقب جبران‌ناپذیری دارند

راه‌ها از نظر کمیت و کیفیت  به شدت نیازمند توجه هستند

درهمین‌باره سرهنگ سید هادی هاشمی، رئیس پلیس سابق راهنمایی رانندگی تهران بزرگ به «توسعه ایرانی» گفت:  ما با مشکلات جدی در زیرساخت‌های حمل و نقل در کشور مواجه هستیم. راه‌ها از نظر کمیت و کیفیت به شدت نیازمند توجه و بهبود هستند. از یک سو، تعداد راه‌ها کافی نیست و از سوی دیگر، ساختار هندسی و ایمنی آن‌ها با چالش‌های فراوانی روبروست. این مشکلات به صورت مستمر وجود دارند و متاسفانه، طی دو یا سه دهه گذشته تدبیر خاصی برای حل آن‌ها اتخاذ نشده است البته اقداماتی صورت گرفته است اما کافی نیست.

وی ادامه داد:  در بخش وسیله نقلیه، اتوبوسی که دانشجویان را حمل می‌کرد،  راننده این اتوبوس به خوبی می‌داند که وضعیت ایمنی وسیله نقلیه‌اش چگونه است. او باید به عواملی مانند ترمز، فرمان‌پذیری و سایر جنبه‌های ایمنی توجه کند. متاسفانه، عامل اصلی حوادث این‌چنینی، عدم احساس مسئولیت از سوی راننده و موسسه‌ای است که او برای آن کار می‌کند. این بی‌توجهی به ایمنی و سلامت دانشجویان، در نهایت به حوادثی منجر می‌شود که می‌توانستند قابل پیشگیری باشند.

به نظر می‌رسد برخی رانندگان 

خطر را   احساس نمی‌کنند

این کارشناس راهنمایی و رانندگی گفت: برخی رانندگان این نوع وسایل نقلیه در کل نسبت به عواقب بد ناشی از حرکات رانندگی خود بی‌توجه هستند. آن‌ها به نظر می‌رسد که خطر را احساس نمی‌کنند و از این رو، حوادثی رخ می‌دهد که می‌توانست با احتیاط بیشتر جلوگیری شود. برای مثال، وقتی که شما برای خرید چند تخم‌مرغ به مغازه می‌روید، تمام تلاش خود را می‌کنید وقتی سوار خودرو می شوید آن‌ها نشکنند. اما در مورد جان انسان‌ها، به ویژه دانشجویان، احتیاط  وجود ندارد. این بی‌مسئولیتی نه تنها از سوی راننده، بلکه از سوی سازمان‌ها و نهادهای مربوطه نیز مشهود است.

یک کارشناس راهنمایی و رانندگی: حوادثی که در دانشگاه‌ها رخ می‌دهد، نشان‌دهنده این است که ارزش‌ها در جای خود قرار ندارند. این موضوع نیازمند بازنگری جدی است. باید ارزش‌ها و مسئولیت‌ها دوباره مورد توجه قرار گیرند تا ایمنی و سلامت دانشجویان تضمین شود. در نهایت، این بی‌مسئولیتی و بی‌توجهی به ایمنی، نه تنها برای دانشگاه‌ها، بلکه برای کل جامعه یک تهدید جدی است

هاشمی تصریح کرد: متاسفانه، نظارت و کنترل مناسبی بر وسایل نقلیه ندارند. اتوبوس‌ها که در سرویس دانشگاه‌ها و اردوها استفاده می‌شوند، گاهی اوقات نقص‌های ایمنی و عدم توجه به شرایط راننده، منجر به حوادثی می‌شوند که عواقب جبران‌ناپذیری دارند.

سرهنگ هاشمی  درباره این که نظارت بر این موضوع باید از سوی چه دستگاهها و نهادهایی باشد و آیا پلیس هم در این امر نقش دارد، گفت: پلیس مسئول کنترل و نظارت عبور و مرور است  به نظر می‌رسد که نظارت بر این موضوع بیشتر بر عهده خود دانشگاه‌ها و نهادهای مربوطه باشد. براساس قانون دانشگاه‌ها باید از وسایل نقلیه استاندارد و رانندگان صلاحیت‌دار استفاده کنند تا ایمنی دانشجویان تضمین شود. این وضعیت نشان‌دهنده عدم احساس مسئولیت در سطح جامعه و دستگاه‌های مختلف است که نیازمند توجه و اقدام جدی است. دانشگاه ما که محل مرکز تولید فکر و دانش و زندگی بهتر است وقتی این قدر فاجعه بار است و توجهی به آن نمی‌شود نشان می‌دهد که اصلا عدم احساس مسئولیت در نزد اشخاص یک اپیدمی شده که گریبانگیر کشور شده است.

وی ادامه داد: در بحث نظارت بر ایمنی وسایل نقلیه، به وضوح مشخص است که مسئولیت اولیه بر عهده دانشگاه‌ها و نهادهای آموزشی است. اما سوال اینجاست که آیا پلیس و نیروهای گشتی قادر به کنترل حجم بالای تردد هستند؟ این موضوع به این معنا نیست که مسئولیت پلیس کاهش می‌یابد، بلکه باید به این نکته توجه کرد که دانشگاه‌ها نیز باید در این زمینه همکاری کنند.

این کارشناس پلیس راهنمایی و رانندگی گفت: بی‌توجهی به ایمنی وسایل نقلیه و عدم رعایت استانداردها نشان‌دهنده یک مشکل عمیق‌تر است. دانشگاه‌ها، مراکز اقتصادی و صنعتی باید مسئولیت خود را در این زمینه بپذیرند. اما رعایت نمی ‌ود گویا هماهنگی شده است که امنیت عبور و مرور را از بین ببریم. اگر مسئولان و مدیران  دانشگاهی از اتوبوس معیوب استفاده می کند، به اعتقاد من آنجا دانشگاه نیست یک جنگل است.  شرم‌ آور است که یک دانشگاه اینچنین باشد.  به نظر می‌رسد که این بی‌مسئولیتی به یک فرهنگ تبدیل شده و هیچ کس به وجدان خود  پاسخگو نیست.

ارزش ها در جای خود قرار ندارند

هاشمی تصریح کرد: حوادثی که در دانشگاه‌ها رخ می‌دهد، نشان‌دهنده این است که ارزش‌ها در جای خود قرار ندارند. این موضوع نیازمند بازنگری جدی است. باید ارزش‌ها و مسئولیت‌ها دوباره مورد توجه قرار گیرند تا ایمنی و سلامت دانشجویان تضمین شود. در نهایت، این بی‌مسئولیتی و بی‌توجهی به ایمنی، نه تنها برای دانشگاه‌ها، بلکه برای کل جامعه یک تهدید جدی است.