سازوکار استقراض غیرمستقیم دولت از بانک مرکزی چگونه است؟

یک استاد اقتصاد دانشگاه اظهار داشت: هرچند دولت مدعی است که از بانک مرکزی استقراض ندارد، اما به سمت برداشت از منابع بانک‌ها رفته‌اند، این شیوه استقراض در دولت احمدی‌نژاد شروع شد در آن دوره بانک‌ مرکزی را برای تامین منابع و ارایه تسهیلات به مسکن مهر به شدت تحت فشار گذاشتند و طهماسب مظاهری- رئیس وقت بانک مرکزی- برای مقابله با این فشار اصطلاحی عنوان سه قفله کردن بانک مرکزی را مطرح و رایج کرد و البته نتیجه ایستادگی مظاهری هم کناره‌گیری وی از بانک مرکزی بود.

وحید شقاقی‌شهری در گفت‌وگو با ایلنا درباره افزایش رشد پایه پولی که به بیشترین حد در رشد نقطه به نقطه پایه پولی رسیده اظهار داشت: واقعیت این است که از 15 سال گذشته دولت‌ها برای کسری‌ها و تامین منابع به جای اینکه سراغ استقزاض از بانک مرکزی بروند به دست‌درازی به منابع بانک‌ها روی آورده‌اند و ریشه این مساله را باید در مشکلات نظام بانکی از جمله تسهیلات تکلیفی که بر بانک‌ها تحمیل شده و پیامد آن که اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی است؛ جستجو کرد.    

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه دست‌درازی به منابع بانک‌ها به معنای تحمیل تسهیلات تکلیفی به بانک‌های دولتی و شبه دولتی و برداشت دولت از منابع بانک‌ها به انحای مختلف است، گفت: بنابراین بانک‌ها مجبور به خلق پول می‌شوند و درنهایت کسری منابع ایجاد می‌شود و به سراغ اضافه برداشت از بانک مرکزی می‌روند. در واقع بانک‌ها در یک دوره زمانی این کسری را با مکانیسم اضافه برداشت از بانک مرکزی جبران می‌کنند که خروجی آن رشد پایه پولی می‌شود.

او تاکید کرد: نمی‌‍توان بانک‌های دولتی و شبه دولتی در اختیار دولت باشد و در ضلعی دیگر دولتی قرار بگیرد که با کسری بودجه مواجه هستند و در ضلعی بانک‌هایی باشند که مجوز خلق پول را دارند و رشد پایه پول هم نداشته باشیم و بتوانیم دست درازی دولت‌ها به این منابع را کنترل کنیم.

شقاقی‌شهری با اشاره به تحمیل تسهیلات تکلیفی به نظم بانکی در دولت سیزدهم، گفت: در حال حاضر دولت بر بانک‌ها فشار می‌آورد که باید تسهیلات تکلیفی با نرخ پایین در بخش مسکن ارایه دهند، حال سوال این است که با اینکه نرخ بهره حقیقی منفی است بانک‌ها این تسهیلات را از کدام منابع تامین کنند و تسهیلات ارائه دهند؟