«مرتضی افقه» با هشدار درباره تبعات افزایش رکوردشکن تورم مواد غذایی:
باید نگران شورش فقرا باشیم!
رامتین موثق
مرکز آمار مجددا گزارشی نگران‌کننده درباره وضعیت اقتصادی ایران منتشر کرد و بنا به این گزارش، تورم نقطه به نقطه کشور در آبان‌ماه به نزدیک 50 درصد، (49.4درصد) رسیده است؛ تورمی که مشابه تورم ایران بعد از اجرای سیاست‌های تعدیل ساختاری پس از برنامه اول توسعه است.
به گزارش مرکز آمار ایران، در آبان ماه 1404 شاخص قیمت مصرف کننده خانوارهای کشور به عدد 417.5 رسیده است که نسبت به ماه قبل، 3.4 درصد افزایش، نسبت به ماه مشابه سال قبل، 49.4 درصد افزایش و در دوازده ماهه منتهی به ماه جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل، 40.4 درصد افزایش داشته است. یعنی تورم ماهانه آبان‌ماه 3.4 درصد، تورم نقطه به نقطه 49.4 درصد و تورم سالانه 40.4 درصد محاسبه شده است.
پس از تشدید تحریم‌ها، وقوع جنگ 12 روزه و سپس فعالسازی مکانیسم ماشه، بسیاری از صاحب‌نظران اقتصادی درباره احتمال روند صعودی تورم هشدار داده بودند که اکنون به نظر می‌رسد هشدار این کارشناسان در حال وقوع است و احتمال بروز تورم بیش از 50 درصد، بیش از گذشته اقتصاد ایران را تهدید می‌کند.
تورم 66 درصدی مواد خوراکی
در آبان‌ماه نیز تورم مواد خوراکی مجددا افزایش داشته است و تورم نقطه به نقطه این گروه به ۶۶.۲ درصد رسیده است که نقشی 50 درصدی در تورم این ماه دارد.
رکورددار تورم در زیرگروه‌های مواد غذایی، متعلق به «میوه و خشکبار» با تورم نقطه به نقطه ۱۰۸.۳ درصد است. تورم سالانه این زیرگروه نیز ۶۱.۸ درصد محاسبه شده است. سپس با تورم زیرگروه نان و غلات مواجهیم که به میزان ۱۰۰.۲ درصد حساب شده است. سبزیجات با تورم ۶۹ درصد در مقام سوم قرار گرفته است.
زیرگروه نوشیدنی‌ها نیز از قطار تورم جا نمانده است و تورم نقطه به نقطه ۶۸.۳ درصدی را تجربه کرده است. ماهی‌ها نیز تورم نقطه به نقطه‌ای معادل ۵۲.۳ درصد داشته‌اند. بقیه زیرگروه‌ها از قبیل روغن، لبنیات، گوشت سفید و فرآورده‌های آن و ... تورمی کمتر از ۴۰ درصد نداشته‌اند و این به معنای تورم شدید مواد غذایی و خوراکی در کشور است.
مرتضی افقه در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: معمولا مواد خوراکی اولین گروهی است که تورم به آن اصابت می‌کند. مدت‌هاست مردم درگیر تورم مواد غذایی هستند که به فقر غذایی، که به نوعی بدترین نوع فقر است، دامن می‌زند و در آینده باید نگران شورش فقرا هم باشیم
رقابت تخم‌مرغ و لبنیات در گرانی
روند جاری در بازار نیز بر تورم شدید مواد غذایی صحه می‌گذارد. در سال اخیر بازارهای لبنیات، گوشت، مرغ، تخم‌مرغ و ... دچار نوسانات شدیدی شده که دولت نیز تاکنون موفق به حل آن نشده است و این فشار به صورت روزانه افزون می‌شود.
به گفته علی‌احسان ظفری، رئیس اتحادیه فرآورده‌های لبنی، «قیمت شیرخام روزانه گران می‌شود و محصولات لبنی به دلیل گران بودن مدام از مغازه‌ها به سمت کارخانه‌ها برگشت می‌خورد. گران شدن روزانه شیر آن را به کارخانه‌ها برمی‌گرداند و در نهایت تبدیل به شیرخشک شده و صادر می‌شود». کاهش عرضه شیر، قیمت را در بازار افزایش داده در حالی که قیمت مصوب آن در مرداد هر کیلو گرم ۲۳ هزار تومان تعیین شد.
تخم‌مرغ نیز در مسابقه قیمت‌ها، در حال ربودن گوی سبقت از فرآورده‌های لبنی است. افزایش قیمت در بازار گوشت سبب شد تا بسیاری آن را با تخم‌مرغ جایگزین کنند؛ اما افزایش هر شانه تخم‌مرغ کمتر از ۲ کیلو گرم به بیش از ۲۵۰ هزار تومان کم‌کم بازار تقاضا آن را بین خانوارها به حداقل می‌رساند. بازار مرغ نیز وضعیت بهتری از این بازار ندارد و حبیب اسداله‌نژاد، مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی ایران، در خصوص این نوسان قیمتی در بازار گوشت مرغ توضیح داده است: «مرغداری‌ها در تأمین نهاده‌های دامی شرایط سختی را می‌گذرانند و متأسفانه سویا دو برابر قیمت مصوب بازارگاه در حال تهیه شدن است. با وجود زیان، مرغداران محصولات خود را به قیمت مصوب ۱۳۷.۵۰۰ تومان عرضه می‌کنند و اگر افزایش قیمتی در بازار وجود دارد مربوط به شبکه توزیع است.»
تورم 60 درصدی تا پایان سال؟!
روند صعودی تورم و به خصوص مواد خوراکی بسیاری از اقتصاددانان را نگران کرده است. احسان سلطانی در گفت‌وگو با اکونگار، درباره تورم مواد غذایی، مطرح کرد: «فشار تورمی بر مردم بسیار زیاد شده است. گاهی روی یک کالا دو یا سه قیمت مختلف می‌بینیم. قیمت‌ها روزبه‌روز تغییر می‌کند و مردم واقعا سردرگم شده‌اند. برخی می‌گویند ممکن است ارز ترجیحی حذف شود اگر چنین اتفاقی بیفتد، فشار قیمتی در بازار بیشتر هم خواهد شد.»
او هشدار داد: «تورم در ماه‌های آینده بیشتر خواهد شد. با توجه به شرایط فعلی فکر می‌کنم تا پایان امسال نرخ تورم از ۶۰ درصد هم عبور کند. حذف ارز ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی، جهش قیمت ارز در بازار آزاد و افزایش قیمت سوخت سه موضوع تاثیرگذار بر میزان نرخ تورم است.»
به اعتقاد این اقتصاددان، افزایش نرخ ارز در بازار آزاد، احتمال حذف ارز ترجیحی 28500 تومانی و افزوده شدن نرخ سوم به بنزین، از عوامل تشدید تورم در سال جاری خواهند بود و دولت به جای اخذ مالیات از ثروتمندان یا اجرای سیاست‌های درست، فشار تورمی را تنها بر دوش مردم گذاشته است.
بنابراین تمام نشانه‌ها در اقتصاد از افزایش تورم گواهی می‌دهند؛ اکنون نگرانی عمده درباره نهایت این مسیر است که چه فشاری به مردم وارد خواهد کرد زیرا تنها متضررین تورم در اقتصاد، مردم و طبقات فقیر و زحمتکش هستند.
مواد خوراکی یک کالای ضروری در اقتصاد تلقی می‌شود و مردم حتی اگر هزینه‌های دیگر را به دلیل تنگنای مالی کنار بگذارند، نمی‌توانند از مصرف مواد غذایی چشم‌پوشی کنند. ضمن اینکه در شرایط بحرانی، مردم به دلیل نگرانی از آینده بیش از حد نیاز این مواد را خریداری می‌کنند و به اصلاح با پدیده ذخیره‌سازی و دپو نیز مواجهیم
اگر تورم صعودی نبود، شک می‌کردم!
یک اقتصاددان در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» درباره تحلیل خود از روند صعودی تورم در سال جاری، اظهار کرد: اگر روند نرخ تورم صعودی نبود، جای سوال و شک داشت زیرا همه‌چیز برای افزایش تورم فراهم است.
مرتضی افقه توضیح داد: ساختارهای موجود در کشور کلا تورم‌زاست و حتی اگر بحران‌هایی مثل جنگ، تحریم و اسنپ‌بک هم اتفاق نمی‌افتاد، ساختارهای ناکارآمد باز هم تورم را تشدید می‌کرد.
او با اشاره به بالا بودن هزینه تولید در کشور، افزود: بر این ساختارهای ناکارآمد تحریم‌ها نیز اضافه شده است که حدود 8 سال است به شدت ادامه دارد و همچنین امسال یک جنگ 12 روزه را تجربه کردیم که تمام این مسائل هزینه‌ها را دو چندان می‌کند. در ضمن، در فضای سیاسی پس از جنگ 12 روزه، سرمایه‌گذاری تقریبا متوقف شده است و در این شرایط، بخش خصوصی چندان گرایشی به سرمایه‌گذاری ندارد و با پدیده فرار سرمایه مواجهیم.
این استاد دانشگاه تصریح کرد که با اضافه شدن هزینه‌های جنگ، طبیعی است که نرخ تورم نقطه به نقطه نزدیک 50 درصد شده باشد. مضاف بر اینکه دولت با کسری بودجه شدید مواجه است و همین کسری بودجه یک عامل برای افزایش تورم است.
افقه عنوان کرد: استفاده از منابع جایگزین نفت، مانند انتشار اوراق قرضه، دیگر چندان امکان‌پذیر نیست و در این اوضاع، دولت به ناچار سراغ بانک مرکزی و استقراض از این نهاد می‌رود که به معنی تحمیل تورم بر اقتصاد کشور است.
او هشدار دارد: اگر تحولی در روابط ایران و آمریکا و مسئله تشدید تحریم‌ها رخ ندهد و فضای جنگی باقی بماند، احتمال رکوردزنی نرخ تورم در اقتصاد ایران و عبور آن از 50 درصد، هم وجود دارد.
یک اقتصاددان: اگر روند نرخ تورم صعودی نبود، جای سوال و شک داشت زیرا همه‌چیز برای افزایش تورم فراهم است. به ساختارهای ناکارآمد، تحریم‌ها نیز اضافه شده است و همچنین امسال یک جنگ 12 روزه را تجربه کردیم که تمام این مسائل هزینه‌ها را دو چندان می‌کند. اگر تحولی در روابط ایران و آمریکا و مسئله تشدید تحریم‌ها رخ ندهد و فضای جنگی باقی بماند، احتمال رکوردزنی نرخ تورم در اقتصاد ایران و عبور آن از 50 درصد، وجود دارد
مواد خوراکی؛ اولین محل اصابت تورم
این تحلیلگر مسائل اقتصادی درباره افزایش تورم مواد خوراکی گفت: معمولا مواد خوراکی اولین گروهی است که تورم به آن اصابت می‌کند.
افقه ادامه داد: مواد خوراکی یک کالای ضروری در اقتصاد تلقی می‌شود و مردم حتی اگر هزینه‌های دیگر را به دلیل تنگنای مالی کنار بگذارند، نمی‌توانند از مصرف مواد غذایی چشم‌پوشی کنند. ضمن اینکه در شرایط بحرانی، مردم به دلیل نگرانی از آینده بیش از حد نیاز این مواد را خریداری می‌کنند و به اصلاح با پدیده ذخیره‌سازی و دپو نیز مواجهیم.
به اعتقاد او، در این شرایط اگر ارز 28500 تومانی نیز حذف شود، اولین فشار مجددا به گروه مواد غذایی و طبقه متوسط و فقیر وارد می‌شود.
گسترده‌تر شدن فقر
این استاد دانشگاه همچنین بیان داشت: مدت‌هاست مردم درگیر تورم مواد غذایی هستند که به فقر غذایی، که به نوعی بدترین نوع فقر است، دامن می‌زد به این معنا که درآمد دهک‌های یک تا سه حتی کفاف خرید مواد غذایی لازم برای ادامه بقا و حیات را نداشته باشند.
افقه تاکید کرد: اگر این مواد هم بیشتر از گذشته از دسترس این گروه خارج شود، طبقه فقیر گسترده‌تر می‌شود و طبقه متوسط با سرعت بیشتری به زیر خطر فقر سقوط می‌کند.
او در پایان، درباره تبعات اجتماعی و سیاسی افزایش تورم مواد غذایی خاطرنشان کرد که در آینده باید نگران شورش فقرا هم باشیم.
دیدگاه تان را بنویسید