قیمت شیرخام در ۵ ماه گذشته به اندازه ۶۰ سال افزایش یافت

رامتین موثق

سونامی گرانی‌ها و تورم سر باز ایستادن ندارد و یکی پس از دیگری بازارها را ملتهب می‌کند. در مهرماه گذشته تورم مواد غذایی به نزدیک 65 درصد رسید و بازارها یکی پس از دیگری آثار آن را نشان می‌دهند.

در سال 1389، سرانه مصرف لبنیات 130 کیلوگرم بوده اما اکنون به 40 کیلوگرم کاهش یافته است. کاهش مصرف سرانه اکثر کارخانجات را به تعطیلی کشانده است؛ کاهش سود که دیگر جای خود دارد! اگر برنامه برای افزایش قیمت شیر خام ادامه پیدا کند، هم به کاهش بیشتر مصرف سرانه می‌انجامد و هم روند افزایش قیمت محصولات لبنی ادامه‌دار خواهد بود

یکی از این بازارها، شیر و محصولات لبنی است. این بازار از سال گذشته در التهاب بود و اکنون نه تنها این وضعیت اصلاح نشده بلکه روز‌به‌روز به وخامت آن افزوده می‌شود. با وجود وعده‌های مسئولان مبنی بر جلوگیری از افزایش‌های غیرمنطقی توسط نهاد‌های نظارتی، آنچه در سطح بازار مشاهده می‌شود، اعمال قیمت‌های جدید توسط برخی برندهاست که این امر فشار مضاعفی بر معیشت مردم وارد کرده و لبنیات را از اولویت‌های اصلی خرید خانوار خارج ساخته است.

به گزارش اقتصاد24، «مقایسه این ارقام با نرخ‌های تورم جهانی و یا حتی افزایش‌های سال گذشته، نشان می‌دهد که شدت این شوک قیمتی بی‌سابقه است و این ابهامات قیمتی که در میان فعالان بازار و انجمن صنایع لبنی دیده می‌شود، نیاز به یک مداخله فوری برای تعیین سازوکار قیمت‌گذاری شفاف و عادلانه دارد تا از فروریختن تقاضا و در نتیجه، به خطر افتادن تولید در میان‌مدت جلوگیری شود.»

اختلاف‌نظر 

بین تولیدکنندگان و سخنگوی انجمن

بنا به برخی گزارش‌ها قیمت شیرخام افزایشی 30 درصدی داشته است که تولیدکنندگان عنوان می‌کنند که افزایش 30 درصدی مواد اولیه تولید محصولات لبنی، به گرانی بازار لبنیات، افزایش قیمتی بین 30 تا 50 درصد، دامن زده است اما این موضوع به محل اختلاف میان تولیدکنندگان و انجمن صنایع لبنی تبدیل شده است.

سخنگوی انجمن صنایع لبنی افزایش 30 تا 50 درصدی قیمت محصولات را تکذیب و اعلام کرد که افزایش قیمت باید متناسب با افزایش شیر خام صورت گیرد، هرچند تأیید کرده که قیمت شیر خام ۳۰ درصد افزایش داشته است. 

از طرف دیگر، فعالان صنعت لبنیات، ریشه اصلی این گرانی را افزایش بیش از ۴۰ درصدی نهاده‌های دامی از ابتدای سال، افزایش هزینه‌های انرژی و حمل‌ونقل و همچنین کاهش ۱۰ درصدی عرضه به دلیل شیوع بیماری تب برفکی می‌دانند که این عوامل، تولید را برای دامداران نیز با چالش روبه‌رو کرده است اما محمد فربد در گفت‌وگو با اقتصاد24، اظهار کرد: «علت اصلی نه تنها در رشد بهای نهاده‌های دامی، بلکه در یک چالش بحرانی در زنجیره تولید است.» این مقام صنفی توضیح داد: «صنایع برای جلوگیری از آسیب دیدن خطوط تولید، مجبور به خرید این شیر با نرخ بالاتر شده‌اند؛ با این حال، با توجه به حاشیه سود ناچیز ۵ درصدی صنعت، صنایع تاب‌آوری محدودی در جذب این افزایش ۳۰ درصدی دارند و درتلاشند تا بدون تغییرات چشمگیر در قیمت‌های مصرف‌کننده، وزارت جهاد کشاورزی را برای تعیین تکلیف نرخ رسمی شیر خام تحت فشار قرار دهند.»

علی‌احسان ظفری: علت اصلی افزایش قیمت شیر خام را باید در حمایت «بی‌خود» و بی‌جهت وزارت جهاد کشاورزی، مخصوصا امور دام این وزارتخانه از مقوله دامپروری جستجو کرد. برخی از این دامپروری‌ها، که متعلق به شبه‌دولتی‌ها و بنیادها هستند، در 10 سال گذشته با 1 دامداری آغاز به کار کردند اما اکنون بیش از 100 دامدارای با 5000 ظرفیت دارند

افزایش 100 درصدی شیر خام

رئیس هیات مدیره اتحادیه تعاونی‌های لبنی درباره افزایش شیر و دیگر محصولات لبنی به «توسعه ایرانی»، گفت: نه تنها شیر بلکه تمام محصولات لبنی افزایش قیمت داشته‌اند به این دلیل که قیمت شیر خام مشمول افزایش قیمت شده است.

علی‌احسان ظفری افزود: در مدت زمان 60 سال گذشته، قیمت‌گذاری شیر خام از صفر هزار تومان آغاز شد و در خرداد امسال به 23 هزار تومان رسید. سپس از خرداد امسال تاکنون این قیمت به نزدیکی 39 هزار تومان افزایش داشته است.

او تصریح کرد که افزایش قیمت شیر خام در 5 ماه گذشته، به اندازه تمام روند قیمت‌گذاری این محصول در 60 سال گذشته بوده است!

به گفته این مقام صنفی، مسلما وقتی مواد اولیه کارخانجات لبنی افزایش قیمت پیدا می‌کند، قیمت دیگر محصولات لبنی هم به تبع آن افزایش خواهد داشت.

زیاده‌خواهی دامداران شبه‌دولتی

ظفری درباره تاثیر بحران تامین نهاده‌های دامی بر قیمت شیر خام، عنوان کرد: طبیعتا بخشی از این روند به دلیل مشکلات تامین نهاده بوده است اما بخش دیگر آن، ایجاد هیاهو توسط برخی دامداران است.

او ادامه داد: اکنون نهاده دامی به بازار تزریق شده؛ هرچند مقدار آن کم بوده است اما تاثیر آن به شکلی نیست که باعث شود شیرخام افزایش قیمت 100 درصدی داشته باشد و از 23 هزار تومان به 39 هزار تومان در عرض تنها 5 ماه برسد. بنابراین چالش تامین نهاده‌ها تاثیرگذاری محدودی داشته اما سوءاستفاده برخی از این فضا، تبعات زیادی برای مردم ایران به همراه آورده است.

رئیس هیات مدیره اتحادیه تعاونی‌های لبنی درباره تاثیر تب برفکی بر قیمت شیر نیز، بیان داشت: به علت تب برفکی، عرضه شیر در حد چند درصد کاهش داشته است اما تب برفکی نیز علت اصلی افزایش شدید قیمت شیر خام نیست.

ظفری توضیح داد: علت اصلی افزایش قیمت شیر خام را باید در حمایت «بی‌خود» و بی‌جهت وزارت جهاد کشاورزی، مخصوصا امور دام این وزارتخانه از مقوله دامپروری جستجو کرد. وزارتخانه همیشه ادعا دارد که دامداران در حال زیان هستند اما اکنون بخشی از ادعای زیان از زیاده‌خواهی آنان سرچشمه می‌گیرد.

او تاکید کرد: زیان ندادن دامداران از آنجایی مشخص می‌شود که این صنعت در 10 سال گذشته توسعه بسیار چشمگیری داشته است. برخی از این دامپروری‌ها، که متعلق به شبه‌دولتی‌ها و بنیادها هستند، در 10 سال گذشته با 1 دامداری آغاز به کار کردند اما اکنون بیش از 100 دامدارای با 5000 ظرفیت دارند.

این مقام تولیدی ادامه داد: در مقابل توسعه دامداری‌ها، صنعت فرآوری‌کننده عقب‌گرد داشته است و از 1200 کارخانه فعال، تنها 240 تا 250 کارخانه باقی مانده‌اند.

رئیس هیات مدیره اتحادیه تعاونی‌های لبنی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»:  در 60 سال گذشته، قیمت‌گذاری شیر خام از صفر هزار تومان آغاز شد و در خرداد امسال به 23 هزار تومان رسید. اما از خردادماه تاکنون این قیمت به نزدیکی 39 هزار تومان افزایش داشته است. یعنی افزایش 100 درصدی قیمت شیر خام در 5 ماه گذشته، به اندازه تمام روند قیمت‌گذاری این محصول در 60 سال گذشته بوده است!

ورشکستگی صنایع لبنی 

در پی کاهش مصرف

ظفری درباره تاثیر افزایش قیمت لبنیات بر مصرف سرانه آن، گفت: از طرفی مردم آسیب زیادی در این میان دیده‌اند به صورتی که در سال 1389، سرانه مصرف 130 کیلوگرم بوده اما اکنون به 40 کیلوگرم کاهش یافته است.

او درباره تاثیر کاهش مصرف بر فعالیت صنعت تصریح کرد: کاهش مصرف سرانه لبنیات، اکثر کارخانجات را به تعطیلی کشانده است؛ کاهش سود که دیگر جای خود دارد!

رئیس هیات مدیره اتحادیه تعاونی‌های لبنی درباره پیش‌بینی خود از روند بازار لبنیات در سال جاری اظهار داشت: اگر برنامه برای افزایش قیمت شیر خام ادامه پیدا کند، هم به کاهش بیشتر مصرف سرانه می‌انجامد و هم روند افزایش قیمت محصولات لبنی ادامه‌دار خواهد بود.

نگرانی جدی درباره سلامت مردم

در ضمن توجه به بخش عرضه و تولید محصولات لبنی باید توجهی به بخش مصرف و تقاضا نیز داشت. بعد از تشدید تورم در حدود یک دهه گذشته، طبقه متوسط کم‌کم رو به زوال رفت به صورتی که اکنون عمده طبقه متوسط به تله فقر گرفتار شده‌ است و امیدی هم به بازیابی این طبقه نیست. طبقات فقیر و زحمتکش جامعه نیز در سیاه‌چال فقر همچنان گرفتار مانده‌اند و گویا این روزها بی‌صداترین طبقه ایران هستند.

با کاهش قدرت خرید عموم مردم جامعه، مصرف کالاهای پروتئینی نظیر گوشت و مرغ رو به کاهش رفت و اکنون با یکه‌تازی قیمت آن، از سفره بسیاری از مردم حذف شده و مردم به این منبع پروتئینی دسترسی ندارند. قیمت لبنیات نیز که در چند سال گذشته سر به فلک گذاشته و امیدی هم به توقف این مسیر نیست بنابراین مردم از این منبع پروتئینی نیز بی‌بهره خواهند ماند. تخم‌مرغ هم تابع دیگر بازارها بوده و اکنون قیمت هر تخم‌مرغ به نزدیک 10 هزار تومان رسیده و عملا این منبع پروتئینی نیز در حال حذف از سفره مردم است. در سال گذشته در پی افزایش نرخ ارز نیما از 40 به 70 هزار تومان، حبوبات نیز به طرز سرسام‌آوری افزایش قیمت را تجربه کرد. از قدیم‌الایام حبوبات پروتئین مصرفی فقرا بوده است اما اکنون این منبع پروتئینی نیز از دسترس فقرا خارج شده است.

افزایش قیمت محصولات نهایی، مصرف‌کنندگان را به مرز مقاومت رسانده است، به طوری که کاهش قدرت خرید، خرید کالا‌های اساسی مانند لبنیات را تحت فشار قرار داده و نگرانی‌های تغذیه‌ای به‌ویژه برای کودکان را تشدید می‌کند. در آینده احتمالا با نسلی مواجه خواهیم شد که از لحاظ سلامتی دچار مشکلات جدی هستند و این امر رفاه، پیشرفت و توسعه کشور را به خطر می‌اندازد. توسعه یک کشور نه در ساخت ساختمان‌های مجلل و بهره‌مندی 1 درصد مردم از تمام منابع، بلکه در رفاه عموم مردم جامعه تعریف می‌شود اما اکنون افق آینده کیلومترها با این توسعه پایدار 

فاصله دارد!