آمریکا دوباره بندر را برای شش ماه از تحریم‌ها معاف کرد
ادامه حضور بی‌دستاورد هندی‌ها در چابهار
آمریکا دوباره در میانه سیاست فشار حداکثری خود علیه ایران، بندر چابهار را برای شش ماه از تحریم‌ها معاف کرد. تصمیمی که بسیاری از ناظران آن را در راستای منافع واشنگتن و دهلی‌نو می‌دانند؛ چرا که هند در بیش از دو دهه حضور خود در بندر چابهار، با سرمایه‌گذاری بسیار محدود و عملکرد نامناسب خود نتوانسته توسعه ملموسی را در این منطقه استراتژیک رقم بزند.
به گزارش اقتصادآنلاین، وزارت خارجه آمریکا در دو ماه قبل اعلام کرده بود که معافیت هند برای فعالیت در چابهار لغو خواهد شد. تصمیمی که می‌توانست تمام نهاد‌ها و شرکت‌های مرتبط با این پروژه را مشمول تحریم‌های قانون «مقابله با اشاعه و آزادی ایران» کند. این معافیت، که از ۷ آبان اجرایی شده، فرصت تازه‌ای برای دهلی‌نو فراهم می‌کند تا از مسیر چابهار، تجارت با افغانستان و کشور‌های آسیای مرکزی را بدون نیاز به عبور از خاک پاکستان گسترش دهد. اما پرسش اینجاست که آیا هند به راستی به دنبال توسعه بندر چابهار ایران است و این پروژه را در راستای منافع ملی خود تعریف می‌کند؟
تغییر نقش ترانزیتی بندر چابهار در منطقه و اتصال آسان هند به افغانستان و آسیای مرکزی، در گرو توسعه ملموس این بندر در آینده‌ای بسیار نزدیک است. اتفاقی که تاکنون رخ نداده و ابهام‌های زیادی را درباره عملکرد هند در این بندر به وجود آورده است. ارتباط هند با بندر چابهار به سال ۱۳۸۴ بازمی‌گردد؛ زمانی که دو کشور برای توسعه این بندر راهبردی در سواحل دریای عمان توافق کردند. در سال ۹۴، یعنی پس از توافق هسته‌ای، تهران و دهلی‌نو یادداشت تفاهمی برای توسعه پایانه شهید بهشتی امضا کردند؛ پروژه‌ای که قرار بود چابهار را به هاب تجاری منطقه‌ای بدل کند و دسترسی هند به بازار‌های افغانستان، آسیای مرکزی و حتی روسیه را تسهیل نماید.
با وجود این توافق‌های قدیمی، پیشرفت پروژه قابل توجه نبوده است. هندی‌ها تحریم‌های آمریکا علیه ایران را در توجیه عدم پیشرفت پروژه مطرح می‌کنند اما بسیاری از ناظران تاکید دارند که اساسا میزان سرمایه‌گذاری و عملکرد هندی‌ها در چابهار در مسیر توسعه روزافزون و سریع آن نبوده است.
چینی‌ها سال‌هاست سرمایه‌گذاری عظیم بیش از ۵۰ میلیارد دلاری در بندر گوادر پاکستان را آغاز کرده‌اند. بندری که حدود ۱۰۰ کیلومتر با چابهار فاصله دارد اما امروز تفاوت توسعه این دور گویی هزاران فرسنگ است. این در حالی است که در قرارداد با ایران، هند متعهد شد ۱۲۰ میلیون دلار برای تجهیزات و ۲۵۰ میلیون دلار خط اعتباری (به ارزش معادل روپیه) برای توسعه بندر اختصاص دهد. گفتنی است، در سال‌های اخیر نارضایتی چینی‌ها از قرارداد ایران با هند در بندر چابهار مطرح شد. زیرا هند رقیب بالقوه چین به حساب می‌‌آید و چینی‌ها در راستای پروژه‌های ترانزیتی خود تمایل داشتند تا در بندر چابهار ایران نیز سرمایه‌گذاری کنند. با این همه این بندر از حدود دو دهه قبل به هند واگذار شد تا به جای چابهار، گوادر توسعه پیدا کند. البته که گوادر پاکستان به دلیل تحریم نبودن این کشور انتخاب مطمئن‌تری برای چین بود اما در هر صورت آن‌ها در شرایط تحریمی نیز برای توسعه بندر چابهار اعلام آمادگی کرده بودند.
این معافیت فرصتی برای ایران است تا با جذب سرمایه‌گذاری و فعال‌سازی دوباره چابهار، موقعیت خود را در مسیر‌های ترانزیتی شرق-غرب و شمال-جنوب بازسازی کند. با توجه به کندی اجرای پروژه کریدور بین‌المللی شمال-جنوب، بندر چابهار می‌تواند حلقه مکملی برای اتصال بنادر ایران به بازار‌های خلیج فارس، هند، آسیای مرکزی و قفقاز باشد.
اما چنانچه اشاره شد، همه این‌ها نیازمند توسعه واقعی بندر چابهار است. بنابراین بدیهی است که ایران باید میزان مشخصی از پیشرفت پروژه را طبق شاخص‌ها در نظر بگیرد و در صورت عدم تحقق آن در زمان مشخص، به همکاری با هند پایان دهد. چراکه نه میزان سرمایه‌گذاری هندی‌ها در چابهار در مقایسه با سرمایه‌گذاری چین در گوادر چشم‌گیر است و نه عملکرد آن‌ها در دو دهه اخیر قابل قبول بوده است. در غیر این صورت، ادامه کنترل هند بدون بازدهی و عملکرد مناسب، صرفا در راستای منافع دهلی و آمریکا در منطقه است و ایران از استفاده از ظرفیت چین برای توسعه چابهار محروم می‌کند.
دیدگاه تان را بنویسید