ناهمخوانی وعده خاموشی مشعل‌ها تا پایان سال ۱۴۰۷ و شواهد موجود

وزیر نفت وعده اتمام مشعل‌سوزی یا همان سوختن گازهای همراه نفت را تا پایان سال 1407 داده است. این در حالی است که ایران سالانه 18.4 میلیارد مترمکعب گاز همراه نفت را می‌سوزاند و تا سال 1403، مسئولان تنها توانستند 16 میلیون مترمکعب گاز مشعل را جمع‌آوری کنند.

به گزارش تجارت‌نیوز، محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت، در آیین بهره‌برداری از طرح جمع‌آوری گاز‌های همراه میدان‌های جنوب استان ایلام در روز یک‌شنبه 25 مرداد، عنوان کرد: «این پروژه یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های جمع‌آوری گاز‌های همراه است که نه‌تنها به حفاظت از محیط زیست کمک می‌کند، بلکه مانع هدررفت صد‌ها میلیون دلار سرمایه ملی می‌شود.» او ادامه داد: «بر اساس اهداف کمی تعیین‌شده در قانون برنامه هفتم پیشرفت، ظرفیت جمع‌آوری گاز‌های مشعل باید تا پایان برنامه هفتم توسعه یعنی سال ۱۴۰۷، به ۱۶ میلیارد مترمکعب در سال معادل ۴۴ میلیون مترمکعب در روز برسد. به همین دلیل افزایش این ظرفیت به‌عنوان یکی از اولویت‌های اساسی وزارت نفت در دستور کار قرار گرفت. با تکمیل همه طرح‌های جمع‌آوری گاز‌های مشعل تا پایان سال ۱۴۰۷ می‌توان شاهد خاموشی کامل مشعل‌ها در کشور باشیم.»

اکنون ایران با فلرینگ سالانه 18.4 میلیاردمترمکعب رتبه دوم در میزان هدررفت گاز مشعل در جهان را دارد. یکی از معیارهای سنجش وضعیت کشورها در حوزه هدررفت گازهای همراه نفت «شاخص شدت فلرینگ» است که نشان می‌دهد به ازای هر بشکه نفت تولیدی چه مقدار گاز در مشعل‌ها سوزانده می‌شود. بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، شدت فلرینگ در ایران بیش از 3 برابر میانگین جهانی است. اگر این شاخص بر مبنای تولید نفت محاسبه شود، شدت فلرینگ ایران حدود 3 برابر میانگین جهان بوده و در صورتی که مبنای مقایسه تولید گاز طبیعی باشد، این رقم تقریباً 2 برابر میانگین جهانی است. به طور متوسط روزانه بیش از ۵۰ میلیون متر مکعب گاز در مشعل‌های ایران سوزانده می‌شود. این حجم عظیم گاز می‌تواند پاسخگوی بخش قابل توجهی از تقاضای داخلی باشد و در صورت استفاده بهینه، معادل ظرفیت تولید دو فاز میدان گازی پارس جنوبی خواهد بود. در حالی که برای توسعه هر یک از این فازها و برداشت ۲۵ میلیون متر مکعب گاز در روز، سرمایه‌گذاری پنج تا شش میلیارد دلاری 

نیاز است.

طبق بند «الف» ماده ۴۸ قانون برنامه ششم توسعه، دولت به‌منظور کاهش هدررفت منابع انرژی و جلوگیری از آلودگی‌های زیست‌محیطی موظف شده بود تا پایان برنامه ششم، ۹۰ درصد از گازهای همراه نفت و مشعل را جمع‌آوری و از آن بهره‌برداری کند. هدف‌گذاری این برنامه به‌عنوان یکی از اقدامات حیاتی برای بهبود عملکرد صنعت نفت و حفاظت از محیط زیست در نظر گرفته شده بود. با این حال، بررسی‌های موجود نشان می‌دهد که عملکرد دولت در تحقق این هدف بسیار ضعیف بوده است. در طول سال‌های اجرای برنامه، تنها حدود ۴۳۱ میلیون مترمکعب گاز در روز، معادل ۵۲۲ میلیون مترمکعب در سال، جمع‌آوری شده که این رقم تنها پنج درصد از هدف تعیین‌شده را پوشش می‌دهد.

این موضوع، علاوه بر اینکه نشان‌دهنده کم‌کاری در راستای اهداف قانون است، می‌تواند پیامدهای منفی زیادی در زمینه مدیریت منابع انرژی و حفظ محیط زیست به همراه داشته باشد. همچنین این امر موجب هدررفت مقادیر زیادی از گازهای طبیعی شده که می‌توانست به‌عنوان یک منبع انرژی ارزشمند برای تولید برق، صنایع پتروشیمی و سایر کاربردهای اقتصادی مورد استفاده قرار گیرد.

همچنین مطابق اظهارات هوشنگ فلاحتیان، معاون وزیر نفت، در اردیبهشت سال 1403، تا پیش از سال 1401، روزانه یک میلیون و 400 هزار مترمکعب گاز همراه جمع‌آوری می‌شد که در پایان سال 1401، جمع‌آوری گازهای همراه به طور روزانه به هشت میلیون و 200 هزار مترمکعب رسید. با توجه به رکورد جمع‌آوری روزانه 16 میلیون مترمکعب گاز همراه نفت در روز، این رقم سالانه به حدود پنج میلیارد و 840 میلیون مترمکعب می‌رسد. آیا می‌توان امیدوار بود که این روند تا پایان سال 1407 به 16 میلیارد برسد؟