دو راهی اصلاح یا بازتولید فساد در خودروساز دولتی:
سایپا به بابک زنجانی می‌رسد؟
برخی رسانه‌ها از حضور بابک زنجانی با پشتوانه هلدینگ دات‌وان در فهرست متقاضیان خرید ۴۲ درصد سهام سایپا خبر داده‌اند. ادعایی که در صورت تایید نهادهای رسمی می‌تواند روند واگذاری در صنعت خودروسازی را با پرسش‌های تازه همراه کند.
به گزارش تجارت‌نیوز، سایپا، یکی از دو خودروساز بزرگ کشور، سال‌هاست درگیر بحران زیان انباشته، ضعف ساختاری و کاهش سرمایه اجتماعی شده است. زیانی بالغ بر ۶۵ هزار میلیارد تومان و انبوهی از تعهدات ناتمام به‌روشنی از ناکارآمدی حمایت‌های دولتی و بن‌بست مداخلات مستقیم پرده برمی‌دارد. اینک روند واگذاری سایپا که مدتی طولانی در گرداب کاغذبازی و تصمیم‌گیری‌های مبهم گرفتار بود به ایستگاه‌های نهایی نزدیک شده است.
پس از آنکه نام‌هایی مانند کرمان‌موتور، گروه صنعتی انتخاب، زرماکارون، کنسرسیوم قطعه‌سازان و فردا موتورز در فهرست متقاضیان احتمالی خرید سهام سایپا مطرح شدند، اکنون برخی رسانه‌ها از ورود هلدینگ «دات‌وان»، مجموعه‌ای منتسب به بابک زنجانی، به عنوان متقاضی تملک 42 درصد سهام سایپا خبر می‌دهند. معامله‌ای با ارزشی بیش از یک میلیارد دلار که نه‌فقط به مثابه انتقال سهام، بلکه آزمونی برای آینده صنعت خودروسازی کشور تلقی می‌شود، اما آیا دات‌وان قادر است سایپا را از بحران ساختاری و مالی برهاند یا آنکه سرنوشت این واگذاری به بازتولید فساد در قالبی تازه می‌انجامد؟
کمتر از یک سال پس از آنکه حکم اعدام بابک زنجانی به ۲۰ سال حبس تقلیل یافت، او بار دیگر به عرصه اقتصاد ایران بازگشت. بازگشتی در قالب پشتیبان شرکتی به‌نام «هلدینگ دات وان» که در آذرماه ۱۴۰۳ تأسیس شده است. نام این شرکت از همان ماه‌های نخست به قراردادهایی به‌مراتب بزرگ‌تر از سابقه‌اش گره خورد و دامنه فعالیت آن در حوزه‌هایی چون حمل‌ونقل ریلی، ناوگان هوایی، خودروهای برقی و حتی بانکداری رمزارزی گسترش یافت.
در اسفند ۱۴۰۳ این گروه اقتصادی با رونمایی از «بیت بانک»، نخستین بانک رمزارزی ایران، ارز دیجیتال با نماد USDZ را معرفی کرد؛ رمزارزی که در رسانه‌ها به نام زنجانی گره خورده، اما هنوز هیچ‌کدام از نهادهای ناظر نسبت او را با این پروژه به طور رسمی تایید نکرده‌اند. در اردیبهشت ۱۴۰۴ دات وان موفق شد تفاهم‌نامه‌ای ۶۱ هزار میلیارد تومانی با شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران امضا کند. قراردادی برای تامین واگن‌های مسافری و باری و چند ده لکوموتیو دیزلی که در مراسمی رسمی با حضور وزیر راه و شهرسازی نهایی شد.
همزمان نام این هلدینگ با تاسیس یک شرکت هواپیمایی جدید با عنوان «دات وان ایر» و وعده در اختیار داشتن ۳۲ فروند هواپیما نیز بر سر زبان‌ها افتاد. همچنین بابک زنجانی در صفحه ایکس خود از خرید تعدادی خودرو برقی چانگان ایدو برای کرج و تویوتا bZ3 برای اصفهان خبر داد که تحت عنوان تاکسی «دات‌وان تریپ» در دست بهره‌برداری هستند. برخی منابع مطلع از نقش پنهان، اما محوری زنجانی در هدایت مالی هلدینگ دات وان خبر می‌دهند و می‌گویند او نه در فهرست سهامداران رسمی دیده می‌شود و نه در جایگاه مدیرعامل قرار دارد، اما شبکه ارتباطی و منابع مالی‌اش در پشت صحنه، موتور محرک این مجموعه به شمار می‌رود.
سابقه بابک زنجانی در فساد اقتصادی چون لکه‌ای پاک‌نشدنی بر پیشانی دات وان نقش بسته است. او که روزگاری با اختلاس 2.8 میلیون یورویی اعتماد عمومی را به نهادهای اقتصادی خدشه‌دار کرد، اکنون در قامت یک هلدینگ سرمایه‌گذاری بازگشته است. هلدینگی که به گفته مهدی ابراهیمی، مدیرعامل آوان ریل «شرکت زیرمجموعه هلدینگ دات وان»، پاشنه آشیل آن سرمایه‌گذاری خاجی است که امکان افشای هویت آن وجود ندارد. افکار عمومی که هنوز زخم پرونده نفتی را فراموش نکرده‌اند، به‌سختی به این بازگشت پرهیاهو اعتماد می‌کنند. واگذاری سایپا به دات وان در غیاب شفافیت می‌تواند موجی از اعتراضات اجتماعی و انتقادات رسانه‌ای به راه اندازد.
واگذاری سایپا به دات وان، فراتر از یک معامله اقتصادی، می‌تواند پیامدهای اجتماعی و سیاسی گسترده‌ای به دنبال داشته باشد. در شرایطی که فعالان اقتصادی با موانع بوروکراتیک دست‌وپنجه نرم می‌کنند، ورود یک فرد با سابقه فساد به پروژه‌های کلان دولتی، حس تبعیض و ناعدالتی را در جامعه شعله‌ور می‌کند. واگذاری سایپا به هلدینگ دات وان دو سرنوشت متضاد را پیش روی این خودروساز قرار داده است. در یک سو منابع مالی عظیم دات وان و تجربه مدیریتی سلیمانی فرصتی بی‌نظیر برای احیای سایپا، کاهش زیان انباشته و گام نهادن به سوی فناوری‌های نوین فراهم آورده است. در سوی دیگر سایه فساد گذشته زنجانی، ابهامات منشاء سرمایه دات وان و نبود شفافیت این فرصت را به تهدیدی جدی برای منافع ملی بدل کرده است.
دیدگاه تان را بنویسید