نقد بغزیان بر رونمایی از برنامه هفتم توسعه در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»:
همچون شش برنامه بی‌حاصل گذشته، مبتنی بر آمال و آرزوست
باران زرین قلم
استاد اقتصاد دانشگاه تهران معتقد است پیش‌نیاز اجرای برنامه توسعه در هر کشوری ثبات است؛ اما در ایران چنین وضعیتی وجود ندارد و بی‌حاصلی شش برنامه توسعه در ایران گواه این مدعاست.
دیروز برنامه هفتم توسعه از سوی رئیس جدید سازمان برنامه و بودجه رونمایی شد و طی آن داوود منظور که به تازگی در مسند این سمت منصوب شده است، ویژگی‌های عمومی این برنامه را عنوان کرد.
رئیس سازمان برنامه و بودجه درباره جزئیات و محتوای برنامه هفتم توسعه با تاکید بر مسئله‌محور بودن این برنامه گفت: «در وهله نخست سعی داشتیم تا در لایحه برنامه هفتم توسعه ببینیم چرا برخی مسائل و مشکلات در کشور وجود دارد. از سوی دیگر سابقه تاریخی ۱۰ ساله آن را بررسی کردیم و درنهایت به دنبال این مسئله رفتیم که چه سیاست‌هایی منجر به حل مسئله مذکور می‌شود. بنابراین می‌توان گفت که برنامه هفتم توسعه برنامه‌ای مسئله محور است که سعی شده در آن بهترین راهکارها برای حل مسائل کشور شناسایی و هدف‌گذاری شود.»
منظور با اشاره به اینکه شناسایی راهکارهای حل مسائل کشور منجر به هدف‌گذاری کمی در لایحه برنامه هفتم توسعه شده است، ادامه داد: «برای آنکه سند برنامه هفتم توسعه را سبک کنیم بخشی از احکام مجوزها و تکالیف را در قالب مجموعه مقرره‌ها و مصوبات دولت تنظیم کردیم و این اولین باری است که چنین اتفاقی در برنامه‌ریزی پنج سالگی کشور رخ می‌دهد؛ یعنی آنچه را که دولت می‌تواند بدون مداخله مجلس بر اساس اختیارات خود تصویب و به دستگاه‌ها ابلاغ کند در قالب ۸۰ مقرر تنظیم کرده و امیدواریم سند آن به تصویب دولت برسد.»
وی اعلام کرد: «آنچه به عنوان لایحه برنامه هفتم توسعه تنظیم و رونمایی شده است در قالب ۲۲ فصل و هفت بخش تنظیم شده و نگاه اصلی در برنامه مذکور حل ناترازی‌های کشور است. ناترازی‌های مهمی که در زمینه بودجه عمومی دولت با آن روبرو بوده و مستلزم اصلاح ساختار بودجه کشور است؛ ناترازی‌های بخش پولی و بانکی کشور که مستلزم اصلاح نظام بانکی و افزایش اختیارات بانک مرکزی است؛ ناترازی که در حوزه صندوق‌های بازنشستگی در قالب یک پدیده مخاطره‌آمیز وجود دارد و هرچه زودتر باید آن را تدبیر کرد. ناترازی که در حوزه تامین انرژی در کشور وجود دارد و در یک دهه گذشته با این ناترازی‌ها در حوزه نفت و گاز فرآورده‌های نفتی و غیره مواجه هستیم و با توجه به افزایش مصرف سالانه این ناترازی‌ها در حال تشدید شدن است.»
وقتی ثبات نیست
این در حالی است که آلبرت بغزیان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» اعلام کرد ایران در شرایط کنونی الزامات اجرای برنامه توسعه‌ای را دارا نیست.
وی با اشاره به اینکه همه چیز اقتصاد ایران به تحریم و سیاست خارجی گره خورده است، ادامه داد: ما شاهدیم که نپیوستن به اف‌ای‌تی‌اف چطور منابع درآمدی ما را تحلیل برده است، از سوی دیگر تحریم‌های سفت و سخت اقتصاد ایران را به شدت تحت‌تاثیر قرار داده و در نتیجه در این فضا نه تنها نمی‌توان امیدوار به توسعه بود، بلکه برای نگهداشت شرایط فعلی نیز دچار بحران هستیم.
بغزیان تصریح کرد: برنامه توسعه، برنامه‌ای است که اقتصاد کشور را از نقطه «الف» به نقطه «ب» برساند. این در حالی است که پس از دوره اجرای این برنامه وقتی سئوال می‌شود چرا اهداف محقق نشد، می‌گویند به دلیل اینکه تحریم بودیم و اتفاق غیرمنتظره رخ داد. طبیعی است اقتصادی چون ایران تحت‌تاثیر تحریم باشد و در نتیجه آنچه مهم است اینکه من اعتقادی به اجرای برنامه در میان همان کسانی که برنامه را تدوین می‌کنند، نمی‌بینم.
استاد اقتصاد دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: اصلا نمی‌توان به اجرای درست و دقیق برنامه‌های توسعه امیدوار بود. برنامه هست، اما بلاتکلیفی در فضای اقتصادی موج می‌زند و در نتیجه اتفاقی رخ نمی‌دهد. چون از یک سو همه چیز تحت‌تاثیر سیاست است و از سوی دیگر اتفاقاتی که در اختیار ما نیست مسیر حرکت را عوض می‌کند
این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: من خودم مدرس اقتصاد توسعه در دانشگاه هستم، وقتی شش برنامه توسعه‌ای اجرا شد و دستاوردی نداشت، رونمایی از برنامه هفتم نیز تاثیری بر سرنوشت اقتصاد ندارد.
او در توضیح این مطلب گفت: توسعه وقتی رخ می‌دهد که در کشور ثبات و آرامش وجود داشته باشد، حال آنکه اقتصاد ایران درگیر روزمره‌گی و بی‌ثباتی شدید است و در نتیجه از همان ابتدا اصل تدوین برنامه در چنین اقتصادی زیر سئوال می‌رود.
بغزیان گفت: پس از پیروزی انقلاب همواره هر تحریمی، مسیر اجرای برنامه را عوض کرده است. این یعنی تا زمانی که تکلیف تحریم‌ها در ایران روشن نشود، حرکت رو به جلو در اقتصاد غیرممکن است یا به عبارت دیگر میسر نیست.
برنامه توسعه با تحریم یا بدون تحریم؟
بغزیان در بخش دیگری از سخنانش این سئوال را مطرح کرد که آیا این برنامه به فرض حفظ شرایط تحریم نوشته شده است یا با فرض رفع تحریم. اتفاقا مهمترین برنامه ما باید این باشد که بتوانیم این پاسخ را بیابیم که تحریم در ایران حل شدنی است یا خیر؟ پس از آن می‌شود درباره مبانی توسعه و راهکارهای رشد و پیشرفت اقتصاد صحبت کرد.
وی با تاکید بر اینکه هر دولتی، اقدامات دولت پیش از خود را نفی می‌کند، ادامه داد: در چنین شرایطی عمر برنامه‌ها با عمر دولت‌ها منطبق نیست. در دومین سال فعالیت دولت رئیسی، برنامه هفتم تدوین شده و احتمالا زمان اجرای آن همزمان با سومین سال فعالیت این دولت است. حالا دولت بعدی ممکن است اصلا این برنامه را نپذیرد کما اینکه پیش از این برنامه چهارم توسعه از سوی دولت احمدی‌نژاد پذیرفته نشد و مقامات این دولت حاضر به اجرای مفاد این برنامه نشدند.
وی ادامه داد: در این فضا اصلا نمی‌توان امیدوار به اجرای درست و دقیق برنامه‌های توسعه بود. برنامه هست، اما بلاتکلیفی در فضای اقتصادی موج می‌زند و در نتیجه اتفاقی رخ نمی‌دهد. چون از یک سو همه چیز تحت‌تاثیر سیاست است و از سوی دیگر اتفاقاتی که در اختیار ما نیست مسیر حرکت را عوض می‌کند.
وی گفت: کاش در برنامه یک اولویت مشخص می‌شد تا همه چیز در خدمت تحقق آن قرار گیرد. به عنوان مثال می‌گفتند اولویت ما مهار تورم است. در این حالت همه سیاست‌ها باید در اختیار مهار تورم قرار می‌گرفت و در نتیجه پس از اجرای برنامه شاهد آن بودیم که حداقل یک مشکل از انبوه مشکلات حل شده است؛ اما برنامه‌ای که تنها مبتنی بر آمال و آرزو و شعار است، دستاوردی عملی برای اقتصادی بحران‌زده چون اقتصاد ایران در برندارد.
دیدگاه تان را بنویسید