از جیب نفت خرج کردیم تا همسایه‌ای از ما نرنجد

رئیس دفتر مرکز مطالعات بین‌المللی انرژی وین گفت: در مقاطعی بحث و گفت‌وگو در مورد میادین مشترک نفتی با برخی همسایگان ممنوع بود. این نگرانی وجود داشت که همسایه‌ای از ما برنجد و به فلان قطعنامه بر علیه ما رای مثبت دهد. فکر نمی‌کنم که در منطقه خلیج‌فارس و خاورمیانه هیچ کشوری در حد ایران برای پیشبرد دیپلماسی خود به اندازه ایران از جیب نفت خرج کند، اما دیپلماسی به نفت مددی نمی‌رساند.

فریدون برکشلی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره وضعیت توسعه میادین مشترک به لحاظ فنی و برداشت گفت: کشور ما در حال حاضر ۲۸ میدان مشترک نفت و گاز با کشورهای همسایه خود دارد. از این تعداد ۱۸ میدان نفتی، ۴ میدان گازی و ۶ میدان نفت و گاز است که تعداد ۱۲ حوزه مشترک با کشور عراق، با امارات متحده عربی ۷ میدان مشترک و با قطر و عمان هرکدام دو میدان مشترک داریم، باکویت و ترکمنستان هم هر کدام یک میدان مشترک داریم.

وی با بیان اینکه حجم نفت و گاز موجود در مخازن مشترک از پارس‌جنوبی و میادین غرب کارون تا میادین خیلی کوچک‌تر و جوان‌تر که در فاز اول عمر خود قرار دارند، متفاوتند. افزود: برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری از میادین مشترک نفت، از اوایل ۱۳۸۰ شروع شد و در پیش‌نویس اولین برنامه عمرانی پس از انقلاب، برداشت تا یک میلیون بشکه نفت‌خام پیش‌بینی شده بود. در یک مقطع ایران تا نیم میلیون بشکه نفت‌خام از مخازن مشترک با همسایگان برداشت می‌کرد، در شرایط تحریم برداشت از این مخازن افت کرده و در بخش گاز نیز که عمده آن مربوط به پارس‌جنوبی است، تولید ایران، کمی از قطر بیشتر است.

استراتژی حاکم بر توسعه میادین مشترک با همسایگان بازسازی شود

رئیس دفتر مرکز مطالعات بین‌المللی انرژی وین درباره توسعه میادین مشترک غیرِ غرب کارون و پارس‌جنوبی گفت: توسعه این میادین به دو بخش شرایط عادی و دوران تمرین تقسیم می‌شود. در شرایطی که امروز در آن قرار داریم، برداشت‌های دوره‌ای از این میادین انجام می‌شود. توقف طولانی‌مدت تولید، عمر چاه‌ها را کم می‌کند و برای بازگشت به شرایط نرمال، هزینه زیادی را ضروری می‌کند. بنابراین در شرایطی که از مخازن غیرمشترک هم، برداشت کامل صورت نمی‌گیرد، تولید از این مخازن مشترک، چندان توجیه‌پذیر نیست. اما در شرایط عادی که قطعا استراتژی اصولی جمهوری اسلامی ایران، بر پایه آن استوار است، لازم است که شرایط حاکم بر میادین مشترک با همسایگان، بازسازی شود. در حال حاضر ۱۴۷ میدان مشترک در دنیا میان دو و گاهی بیشتر از کشورهای همسایه وجود دارد. قوانین بین‌المللی در مورد میادین نفت و گاز مشترک و موازین حقوقی مترتب بر آنها وجود دارند. آخرین قوانین بین‌المللی مربوط به مصوبه سازمان ملل متحد در ۱۹۸۲ است. البته پس از آن هم موافقتنامه کویت به امضا رسید.

توسعه میادین مشترک در ایران تحت قوانین بین‌المللی نیست

برکشلی تصریح کرد: برداشت بدون ضابطه منابع نفت و گاز توسط یک کشور که در مورد ایران شامل عراق، امارات، عربستان، کویت، قطر و عمان در منطقه خلیج‌فارس می‌شود، درواقع تجاوز به حقوق کشور همسایه است. متاسفانه در خلیج‌فارس مقوله میادین مشترک کمتر تحت قوانین بین‌المللی قرار می‌گیرد. می‌توان گفت که نظام مدیریت تولید منسجم و قانونمندی جاری نیست و در این حال با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران به تناوب و برای مدتی طولانی تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار گرفته است، به نحوی از سرمایه‌گذاری و استفاده از فن‌آوری‌های لازم دور مانده و همسایگان برداشت‌های خود را افزایش داده‌اند.

وی با بیان اینکه ضرورت و اهمیت توسعه منابع نفت و گاز مورد تایید همه قرار دارد، تاکید کرد: مسابقه برداشت بیشتر مابین ایران و قطر در جریان است. در این مسابقه ناسالم، در دراز مدت هر دو کشور ممکن است متضرر شوند.

وی گفت: در مقاطعی بحث و گفت‌وگو در مورد میادین مشترک نفتی با برخی همسایگان ممنوع بود. این نگرانی وجود داشت که همسایه‌ای از ما برنجد و به فلان قطعنامه علیه ما رای مثبت دهد. فکر نمی‌کنم که در منطقه خلیج‌فارس و خاورمیانه هیچ کشوری در حد ایران برای پیشبرد دیپلماسی خود به اندازه ایران از جیب نفت خرج کند، اما دیپلماسی به نفت مددی نمی‌رساند. البته لازم هم نیست، زیرا که این دو لازم است دو بال قدرتمند کشور باشند. اما موضوع این است که بحث کاهش و توقف وابستگی به در آمدهای نفتی و گازی، در ایران مفهوم نفت‌ستیزی پیدا کرده است، یعنی بر این باور آمده‌ایم که برای توسعه لازم است که نفت را نابود کنیم و این موضوع را به میادین مشترک هم تعمیم دهیم، هیچ شرکت بین‌المللی نفتی برای توسعه مخازنِ سمت ایران به قراردادی ضعیف‌تر از همسایه طرف مقابل، تن در نمی‌دهد. شرکتی که در سمت قطر، کویت یا عراق برای توسعه میادین، توانسته قرار داد مشارکت در تولید که مورد نفرت همه ماست به دست آورد، در سمت ایران با بیع متقابل کار نمی‌کند.