مینو محرز در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» و در واکنش به مخالفت استفاده همگانی از گارداسیل:
HPV در حال افزایش و واکسن، یک باید حتمی است
در سال‌های اخیر، موضوع واکسیناسیون همگانی علیه ویروس پاپیلوما انسانی (HPV) به یکی از مسائل پرچالش در ایران تبدیل شده است. این واکسن که در کشورهای پیشرفته به عنوان ابزاری مؤثر برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم شناخته می‌شود، در ایران با مقاومت‌های فرهنگی و سیاسی مواجه شده است. برخی از سیاست‌مداران، مانند فاطمه محمدبیگی، به دلایل فرهنگی و اخلاقی، ضرورت این واکسیناسیون را زیر سؤال می‌برند و آن را مغایر با ارزش‌های اسلامی می‌دانند. در مقابل، پزشکان و کارشناسان بهداشتی نسبت به افزایش شیوع HPV و عواقب آن هشدار می‌دهند و بر اهمیت واکسیناسیون به عنوان یک اقدام پیشگیرانه تأکید می‌کنند. این جدال نه تنها به سلامت عمومی بلکه به ارزش‌ها و نگرش‌های اجتماعی در ایران مرتبط است.
گارداسیل، ابزاری مؤثر برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم است
در سال‌های اخیر، بحث واکسیناسیون همگانی علیه ویروس پاپیلوما انسانی (HPV) به یکی از موضوعات پرچالش و چندوجهی در فضای بهداشتی و اجتماعی ایران تبدیل شده است؛ چالشی که فراتر از ساحت علمی، به عرصه سیاست، دین، فرهنگ کشیده شده است. این واکسن که در کشورهای توسعه‌یافته به عنوان یکی از ابزارهای مؤثر پیشگیری از سرطان دهانه رحم و کاهش بیماری‌های مقاربتی شناخته می‌شود، در ایران با مقاومت‌هایی روبه‌رو شده که ریشه در نگرانی‌های اخلاقی، فرهنگی و نگرش‌های خاص نسبت به سبک زندگی جوانان دارد. جدال دیدگاه‌ها درباره لزوم یاعدم لزوم تزریق عمومی این واکسن، امروز به نمادی از نحوه مواجهه جامعه ایرانی با پرسش بنیادین‌تر سلامت در چارچوب ارزش‌های دینی و فرهنگی بدل شده است.
از یک سو، افرادی چون فاطمه محمدبیگی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، معتقد است که واکسیناسیون عمومی علیه HPV ضرورتی ندارد و حتی می‌تواند برخلاف فرهنگ اسلامی و خانواده‌محور کشور باشد. محمدبیگی در گفت‌وگویی تصریح کرده است که «هر نوع واکسیناسیون کشوری باید بر اساس مطالعات اپیدمیولوژیک و متناسب با میزان شیوع بیماری باشد.» به اعتقاد او، آمار ابتلا به اچ‌پی‌وی در ایران هنوز به حدی نرسیده که نیاز به اقدام همگانی احساس شود. وی همچنین تأکید دارد که تولید داخلی واکسن‌هایی مانند پاپیلوگارد پاسخگوی نیاز کشور است و نیازی به واردات واکسن خارجی نیست.
او در مواضع خود بارها از پیوند این موضوع با اسناد بین‌المللی مانند سند آموزش ۲۰۳۰ سخن گفته و آن را اقدامی در جهت «ترویج بی‌بندوباری و فروپاشی نهاد خانواده» دانسته است. از نظر وی، برخی جریان‌های غرب‌گرا با طرح واکسیناسیون همگانی اچ‌پی‌وی، در واقع در پی تغییر سبک زندگی جوانان و تضعیف بنیان‌های اخلاقی جامعه‌اند. محمدبیگی رابطه مستقیمی میان کاهش رعایت حجاب، کم‌رنگ شدن فرهنگ عفاف و افزایش بیماری‌های مقاربتی برقرار می‌کند و هشدار می‌دهد که «از وقتی حجاب و ارزش‌های اسلامی در جامعه کاهش یافته، میزان بیماری‌های قابل انتقال جنسی نیز افزایش یافته است».
یک متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری: متأسفانه جوانان درباره تماس جنسی مطمئن و نامطمئن اطلاعات کافی ندارند و آموزش مناسب هم داده نمیشود در نتیجه بیماری اچ.پی.وی که ناشی از تماس جنسی است افزایش پیدا می‌کند. در همه دنیا از واکسن این بیماری استفاده می‌شود چرا ما نبابد بزنیم؟
در مقابل شماری از مسئولان سابق، پزشکان و پژوهشگران بهداشتی به‌شدت نسبت به تداوم این رویکرد هشدار داده‌اند. جلال رشیدی‌کوچی، نماینده پیشین مجلس، یکی از چهره‌هایی است که در سال‌های گذشته از ضرورت واردات واکسن گارداسیل- واکسن بین‌المللی پیشگیرنده HPV - دفاع کرده است. او از «سونامی اچ‌پی‌وی» سخن گفت و اظهار داشت که در جریان پیگیری این پروژه، به‌دلیل مخالفت برخی مسئولان به «ترویج فساد و فحشا» متهم شده است. رشیدی‌کوچی این نگاه را غیرعلمی دانست و افزود که «توقف واردات واکسن گارداسیل نتیجه‌ای جز افزایش ناگهانی ابتلا به ویروس پاپیلوما انسانی در کشور نداشت.»
از دیدگاه رشیدی‌کوچی و حامیان علمی واکسن، پیشگیری پزشکی نباید قربانی ملاحظات فرهنگی شود؛ بلکه باید در کنار آموزش اخلاقی، راهکار علمی و شواهد تجربی نیز مورد توجه قرار گیرد. وی اشاره می‌کند که واقع‌گرایی در سیاست بهداشت یعنی پذیرش تغییرات اجتماعی و واکنش متناسب و علمی به آن.
علیرضا وهاب‌زاده، مشاور پیشین وزیر بهداشت در دولت حسن روحانی، نیزدر این باره هشدار داده و وضعیت شیوع اچ‌پی‌وی در ایران را بحرانی توصیف کرده است. به گفته او، عدم شفافیت و نبود برنامه جامع پیشگیری، کشور را در معرض موج بزرگ‌تری از بیماری‌های مقاربتی قرار داده است؛ موجی که به دلیل پنهان بودن علائم در بسیاری از مبتلایان، شناسایی و کنترل آن را دشوارتر می‌سازد.
ویروس پاپیلوما انسانی خود یکی از رایج‌ترین ویروس‌های منتقل‌شونده از طریق تماس جنسی در جهان است. بیش از ۱۰۰ نوع مختلف از آن شناخته شده که برخی از گونه‌ها می‌توانند زگیل‌های تناسلی یا ضایعات پوستی ایجاد کنند، در حالی که گونه‌های پرخطر آن عامل اصلی سرطان دهانه رحم و سایر سرطان‌های ناحیه تناسلی و گلو هستند. آنچه اهمیت این ویروس را در سیاست‌های بهداشتی جهان برجسته کرده، قدرت خاموش و انتقال پنهان آن است. در بسیاری از موارد، فرد ناقل هیچ نشانه‌ای ندارد، اما می‌تواند دیگران را آلوده کند. از همین رو، واکسیناسیون گروه‌های نوجوان قبل از آغاز فعالیت جنسی، در سطح جهانی به عنوان مؤثرترین راه‌حل شناخته شده است.
سازمان جهانی بهداشت (WHO) توصیه می‌کند که دختران و پسران بین ۹ تا ۱۴ سال باید واکسیناسیون علیه HPV را به عنوان بخشی از برنامه‌های سلامت عمومی دریافت کنند. کشورهای اروپایی، امریکا، استرالیا و بسیاری از کشورهای آسیایی جنوبی با اجرای این برنامه توانسته‌اند نرخ ابتلا به سرطان دهانه رحم را تا بیش از ۸۰ درصد کاهش دهند. در مقابل، کشورهای فاقد برنامه واکسیناسیون گسترده، همچنان با روند افزایشی ابتلا مواجه‌اند. در ایران اما، نگرانی از مغایرت فرهنگی این واکسن با ارزش‌های خانواده و برداشت اشتباه از اهداف آن که گاه به دلیل پیوند آن با موضوع روابط جنسی شکل می‌گیرد سبب شده اجرای چنین برنامه‌ای در سطح ملی متوقف شود.
واکسیناسیون همگانی تنها راه جلوگیری از افزایش ابتلا به HPV
افزون بر این، برخی پزشکان متخصص از دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور نیز اعلام کرده‌اند که نادیده گرفتن این مسئله از دیدگاه علمی می‌تواند به افزایش بار مالی و درمانی کشور در سال‌های آینده منجر شود. درمان عوارض ناشی از اچ‌پی‌وی، از جمله زگیل تناسلی و سرطان‌های مرتبط، هم هزینه‌بر است و هم وزنه روانی قابل توجهی بر افراد مبتلا تحمیل می‌کند. در نتیجه، واکسیناسیون همگانی نه تنها اقدامی پیشگیرانه بلکه رویکردی اقتصادی و عقلانی نیز محسوب می‌شود.
با این حال، جریان مخالف همچنان بر ضرورت کنترل فرهنگی و اجتماعی به جای واکسیناسیون تأکید دارد. این گروه بر آموزش‌های اخلاقی، تقویت نقش خانواده و نهادهای تربیتی اصرار می‌ورزد و خواستار محدودسازی مباحث جنسی در سطوح آموزشی است. آنان واکسیناسیون گسترده را نوعی پذیرش ضمنی فعالیت‌های جنسی خارج از چارچوب ازدواج تلقی می‌کنند و بیم دارند که چنین اقدامی به تضعیف مفهوم عفاف در جامعه منجر شود.
مینو محرز در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: واکسن برای بیماری HPV یک باید است. در واقع وقتی یک بیماری درمان ندارد اما می‌توان از طریق واکسن از شیوع آن پیشگیری کرد چرا نباید واکسن مورد استفاده قرار بگیرد؟
در نتیجه، مسأله واکسن اچ‌پی‌وی در کشور به تقابل دو گفتمان تبدیل شده است؛ گفتمان علمی که سلامت عمومی را اولویت می‌داند و خواهان اقدام پیشگیرانه بر پایه داده‌ها و پژوهش‌های جهانی است، و گفتمان ایدئولوژیک که سلامت را در پیوند با اخلاق و خانواده تعریف می‌کند و از هر نوع اقدام پزشکی که ممکن است شائبه ترویج آزادی رفتاری داشته باشد، پرهیز دارد.
راهی بجز واکسیناسیون
برای درمان بیماری HPV نداریم
مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری، در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» در واکنش به اظهارات نماینده مجلس مبنی بر اینکه نیاز به واکسیناسیون گسترده در خصوص بیماری HPV نداریم، گفت: واکسن برای این بیماری یک باید است. در واقع وقتی یک بیماری درمان ندارد اما می‌توان از طریق واکسن از شیوع آن پیشگیری کرد چرا نباید واکسن مورد استفاده قرار بگیرد و چه لزومی دارد که افراد واکسن نزنند بنابراین استفاده از واکسن در این بیماری یک باید حتمی است.
این متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری گفت: متاسفانه تعداد افراد مبتلا به این بیماری درحال افزایش است.
همه دنیا برای مقابله با HPV
واکسن می‌زنند، چرا ما نباید بزنیم؟
به گفته وی، متأسفانه جوانان درباره تماس جنسی مطمئن و نامطمئن اطلاعات کافی ندارند و آموزش مناسب هم داده نمیشود در نتیجه این بیماری که ناشی از تماس جنسی است افزایش پیدا می‌کند. در همه دنیا از واکسن این بیماری استفاده می‌شود چرا ما نبابد بزنیم.
واکسن وارداتی توصیه نمیشود
وی گفت: واکسن این بیماری در ایران هم تولید می‌شود. براساس مطالعاتی که در ایران انجام شده بر روی ۵۰ هزار نفر بیشترین آن‌ها روی ۶.۱۱، ۱۸ و ۱۸ است که واکسن چهارتایی برای آن بسیار مناسب است که ما در کشور تولید می‌کنیم. واکسن وارداتی باید شرایط واردات آن رعایت شود وزارت بهداشت به دلیل تولید این واکسن در کشور واردات در این زمینه انجام نمی‌دهد. بنابراین باتوجه به اینکه ممکن است این واکسن‌ها با شرایط استاندارد وارد کشور نشود بهتر از نوع داخلی آن استفاده شود و استفاده از واکسن وارداتی توصیه نمیشود.
محرز با بیان اینکه واکسن ۴ ظرفیتی در کشور موجود است، گفت: باتوجه به بررسی‌هایی که صورت گرفته ما در کشورمان بیشتر با این ۴ نوع مواجه بوده‌ایم.
وی در واکنش به اینکه برخی می‌گویند افزایش واکسیناسیون برای پیشگیری از این بیماری، به نوعی ترویج فساد و بی‌بندوباری در کشور است، تصریح کرد: چنین موضوعاتی اصلا منشأ علمی ندارد و از نظر علمی تنها راه مقابله با این بیماری واکسیناسیون است.
دیدگاه تان را بنویسید